Đề án 23/ĐA-UBND năm 2016 về đặt tên tuyến đường trên địa bàn thị trấn Thiên Tôn, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình

STT

Tên đường

Chiều dài hiện trạng (km)

Chiều dài tuyến kéo dài (km)

Lộ giới đường (m)

Điểm đầu

Điểm cuối

Mô tả, diễn giải

1

Đường Trần Minh Công

0,60

0,60

40,5

Đường Võ Nguyên Giáp (Quốc lộ 1A, Km258+30)

Đường Dương Đình Nghệ

- Điểm đầu Đường Võ Nguyên Giáp (nút giao QL.1A tại KM 258+30), dự kiến đặt tên.

- Điểm cuối giao với đường Dương Đình Nghệ (dự kiến đặt tên).

* Trần Minh Công (? - 967), hay còn gọi là Trần Lãm là người gốc Hán, chiếm đóng ở vùng Bố Hải Khẩu (Kỳ Bố Hải Khẩu) nay là khu vực thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình. Cha là Trần Công Đức sang Việt Nam chiếm giữ, lập nghiệp ở vùng ven biển Bố Hải Khẩu (vùng Thái Bình - Nam Định ngày nay đều có đền thờ). Khi Trần Đức mất, Trần Lãm trở thành người kế nghiệp, đã cùng mẹ là Lâm Thị và các em Trần Thăng, Trần Nguyên Thái gây dựng lực lượng ở Kỳ Bố Hải Khẩu. Ông là người lãnh đạo một trong mười hai sứ quân cát cứ ở Việt Nam giữa thế kỷ 10. Theo các tài liệu ghi lại, ông là sứ quân trấn giữ vùng cửa biển, có tiềm lực mạnh về kinh tế dựa vào lợi thế của nghề đánh cá biển. Khi Nam Tấn mất, 12 sứ quân đua nhau nổi lên. Đinh Bộ Lĩnh vốn dựa vào Minh Công. Minh Công chết rồi mới thay lĩnh số quân đó. Theo sử sách thì Đinh Bộ Lĩnh chính là con nuôi của Trần Minh Công.

2

Đường Phạm Hạp

0,68

0,68

19,0

Đường Võ Nguyên Giáp (Quốc lộ 1A, Km259+67)

Đường Dương Đình Nghệ

- Điểm đầu Đường Võ Nguyên Giáp (nút giao QL.1A tại KM 259+67), dự kiến đặt tên.

- Điểm cuối giao với đường Dương Đình Nghệ (dự kiến đặt tên).

* Phạm Hạp (? - 979), còn gọi là Hợp (theo phát âm Hán Việt), là một võ tướng đồng thời cũng là một trong những vị tướng trung thần của vua Đinh Tiên Hoàng. Ông là người làng Trà Hương, Nam Sách, Hải Dương. Ông là tổ 8 đời của tướng quân Phạm Ngũ Lão thời Trần. Ông được sử sách Trung Hoa liệt vào danh sách “Giao Châu thất hùng”, tức 7 anh hùng người Giao Châu gồm: Đinh Bộ Lĩnh, Dương Đình Nghệ, Lê Hoàn, Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp và Phạm Cự Lượng.

Ông sinh ra trong một gia đình có truyền thống võ nghệ. Ông nội là Phạm Chiêm, giữ chức Đông giáp tướng quân đời Ngô Quyền. Cha là Phạm Mạn, làm tham chính đô đốc đời Ngô Nam Tấn vương Ngô Xương Văn. Ngay từ nhỏ Phạm Hạp đã tỏ rõ tư chất thông minh, có chí lớn, văn võ đều thấu hiểu. Ông thường cùng em trai là Phạm Cự Lạng đem tiền của chiêu dụ mọi người, mua ngựa luyện quân. Khi nhà Đinh gặp đại nạn, cha con nhà vua bị sát hại, ngờ Lê Hoàn có mưu cướp ngôi nhà Đinh, ông cùng một số tướng thần trung thành hội quân chống lại Lê Hoàn nên bị Lê Hoàn giết chết.

3

Đường Phạm Cự Lượng

0,458

0,458

19,0

Đường Võ Nguyên Giáp (Quốc lộ 1A, Km259+68)

Đường Dương Đình Nghệ

- Điểm đầu Đường Võ Nguyên Giáp (nút giao QL.1A tại KM 259+68), dự kiến đặt tên.

- Điểm cuối giao với đường Dương Đình Nghệ (dự kiến đặt tên).

* Phạm Cự Lượng (944 - 984), có sách viết là Lạng (do cách phát âm Hán Việt), người làng Trà Hương (nay thuộc Nam Sách, Hải Dương), là danh tướng đời Đinh Tiên Hoàng và được Lê Đại Hành phong cho đến chức Thái úy. Ông là người có vai trò rất quan trọng trong sự kiện đưa Lê Hoàn lên ngôi Hoàng đế cuối năm 980 thay nhà Đinh, và cuộc chiến phá Tống xâm lược nước ta năm 981. Ông được sử sách Trung Hoa liệt vào danh sách “Giao Châu thất hùng”, tức 7 anh hùng người Giao Châu gồm: Đinh Bộ Lĩnh, Dương Đình Nghệ, Lê Hoàn, Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp và Phạm Cự Lượng. Sinh ra trong một gia đình có truyền thống võ nghệ: Ông nội là Phạm Chiêm, giữ chức Đông giáp tướng quân đời Ngô Quyền. Cha là Phạm Mạn, làm Tham chính đô đốc đời Ngô Nam Tấn vương (Xương Văn), anh ruột tướng quân Phạm Hạp.

Ngay từ nhỏ Phạm Cự Lượng đã tỏ rõ tư chất thông minh, có chí lớn, văn võ đều thấu hiểu. Ông thường cùng anh cả là Phạm Hạp đem tiền của chiêu dụ mọi người, mua ngựa luyện quân, sau đầu quân dưới trướng Vạn Thắng Vương Đinh Bộ Lĩnh, lập nhiều công lớn cả hai triều Đinh và Tiền Lê.

4

Đường Đại Cồ Việt

1,30

1,30

33,0

Đường Võ Nguyên Giáp (Cầu huyện, Quốc lộ 1A, Km259+49)

Cầu Thiên Tôn (Giáp xã Ninh Hòa)

- Điểm đầu Đường Võ Nguyên Giáp (Cầu Huyện nút giao QL.1A tại KM 259+49), dự kiến đặt tên.

- Điểm cuối là Cầu Thiên Tôn (Giáp xã Ninh Hòa).

* Đại Cồ Việt (nước Việt to lớn), là quốc hiệu thời Đinh-Tiền Lê và 44 năm đầu nhà Lý; tồn tại 86 năm kể từ khi Đinh Bộ Lĩnh dẹp yên loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước, lên ngôi hoàng đế năm 968, đến đời vua Lý Thánh Tông năm 1054, đánh dấu lần đầu tiên sau hơn 1000 năm Bắc thuộc, người Việt có một quốc gia thống nhất, độc lập, khá cường thịnh về nhiều mặt, nhất là về thể chế quân chủ và quân đội, xây dựng nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên trong lịch sử nước ta.

5

Đường Đào Cam Mộc

0,458

0,458

19,0

Đường Võ Nguyên Giáp (Quốc lộ 1A, Km259+55)

Đường Hoa Lư

- Điểm đầu Đường Võ Nguyên Giáp (nút giao QL.1A tại KM 259+55), dự kiến đặt tên.

- Điểm cuối giao với đường Hoa Lư (dự kiến đặt tên).

* Đào Cam Mộc (? - 1015), ông là đại thần nhà Tiền Lê, giữ chức Chi hậu nội nhân, không rõ năm sinh và quê quán. Cuối đời Tiền Lê, ông cùng Nguyễn Đê liên kết với quốc sư Vạn Hạnh tôn lập Điện tiền chỉ huy sứ Lý Công Uẩn lên ngôi, dứt nhà tiền Lê, dựng nên nhà Lý. Sau khi Lý Công Uẩn lên ngôi, ông được phong tước Nghĩa Tín Hầu. Ông mất tháng 06 năm Ất Mão 1015, Lý Thái Tổ truy tặng là Thái Sư, tước Á Vương.

6

Đường Lê Xuân Phôi

0,484

0,484

19,0

Đường Võ Nguyên Giáp (Quốc lộ 1A, Km260+6)

Đường Hoa Lư

- Điểm đầu Đường Võ Nguyên Giáp (nút giao QL.1A tại KM260+6), dự kiến đặt tên.

- Điểm cuối giao với đường Hoa Lư (dự kiến đặt tên).

* Lê Xuân Phôi: (1930-1965) là Anh hùng Liệt sỹ, quê quán Thôn Đa Giá, xã Ninh Mỹ, huyện Gia Khánh (nay là thị trấn Thiên Tôn, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình). Ông nhập ngũ tháng 3 năm 1947, hy sinh ngày 17 tháng 11 năm 1965. Đã được Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (QĐ số 557/KT ngày 30/8/1995).

7

Đường Dương Đình Nghệ

0,602

0,602

20,5

Đường Trần Minh Công

Đường Đại Cồ Việt

- Điểm đầu là nút giao với đường Trần Minh Công (dự kiến đặt tên), Đường Đại Cồ Việt (dự kiến đặt tên).

* Dương Đình Nghệ (? - 937), có sách chép là Dương Diên Nghệ, người làng Dương Xá, huyện Thiệu Hóa, Ái Châu (Thanh Hóa), là tướng thời Khúc Hạo (907-917). Đời Hậu Lương, Lưu Nghiễm (Nam Hán) tiếm hiệu vua ở đất Quảng Châu, lấy cớ Khúc Hạo chiếm cứ đất Giao Châu, sai Lý Khắc Chính và Lý Tri Thuận đánh chiếm Giao Châu. Con trai Khúc Hạo là Khúc Thừa Mĩ bị bắt. Năm 931, Dương Đình Nghệ dấy binh kéo ra Đại La, đánh bại Lý Khắc Chính. Vua Nam Hán cho Lý Tiến thay làm Thứ sử Giao Châu. Dương Đình Nghệ lại vây hãm. Vua Nam Hán sai Trần Bảo đem quân cứu Lý Tiến, lại bị Dương Đình Nghệ đón đánh chém chết, ông chiếm thành Đại La, tự xưng là Tiết độ sứ, sai Đinh Công Trứ làm thứ sử Hoan Châu, Ngô Quyền làm thứ sử Ái Châu. Tháng 4 - 937, Dương Đình Nghệ bị nha tướng, cũng là con nuôi của mình là tên phản tặc Kiều Công Tiễn giết chết tiếm ngôi. Ngô Quyền kéo quân từ Ái Châu ra giết Kiều Công Tiễn, lên ngôi năm 938, xưng vương, sử gọi là Ngô Vương Quyền. Dương Đình Nghệ cầm quyền được 7 năm.

8

Đường Hoa Lư

1,268

1,268

24,0

Đường Trần Minh Công

Đường Lê Xuân Phôi

- Điểm đầu là nút giao với đường Đường Trần Minh Công (dự kiến đặt tên), điểm cuối giao với đường Lê Xuân Phôi (dự kiến đặt tên).

* Hoa Lư là kinh đô đầu tiên của nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền đầu tiên ở Việt Nam - nhà Đinh - Tiền Lê (968-1010). Kinh đô Hoa Lư tồn tại 42 năm, gắn với sự nghiệp của ba triều đại liên tiếp là nhà Đinh, nhà Tiền Lê và năm đầu nhà Lý với các dấu ấn lịch sử: thống nhất quốc gia, phá Tống - bình Chiêm, khai sáng nhà Lý, là nơi hoạch định và ban bố kế sách định đô Thăng Long (Hà Nội). Tháng 7-1010, vua Lý Thái Tổ dời kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về Đại La, lập đô Thăng Long (Hà Nội). Các triều Lý, Trần, Lê, Nguyễn sau đó dù không đóng đô ở Hoa Lư, nhưng vẫn cho tu bổ và xây dựng thêm ở đây nhiều công trình kiến trúc như đền, lăng, đình, chùa, phủ... Kinh đô Hoa Lư xưa, nay là Cố đô Hoa Lư. Hoa Lư còn là địa danh ban đầu khởi nghiệp của nghĩa quân Hoa Lư từ những năm 951 đến năm 967 (nay thuộc xã Gia Hưng, huyện Gia Viễn) dưới sự thống soái tài ba của người anh hùng dân tộc Đinh Tiên Hoàng. Ngày nay Hoa Lư là tên huyện thuộc tỉnh Ninh Bình.

9

Đường Vĩnh Lợi

0,613

0,613

20,5

Đường Phạm Cự Lượng

Nhà văn hóa phố Mỹ Lộ

- Điểm đầu là nút giao với đường Phạm Cự Lượng (dự kiến đặt tên),

- Điểm cuối giao với nhà văn hóa phố Mỹ Lộ (Km 0 + 602).

* Vĩnh Lợi là tên huyện thuộc tỉnh Bạc Liêu, là huyện kết nghĩa với huyện Gia Khánh, nay là huyện Hoa Lư, trong những năm chống Mỹ cứu nước.

10

Đường Võ Nguyên Giáp

2,2

2,2

43,0

Quốc Lộ 1A, Km 257+600 Giáp xã Ninh Giang

Quốc Lộ 1A, Km 259+800 Giáp xã Ninh Mỹ

Đường Võ Nguyên Giáp (Quốc lộ 1A) đi qua địa phận thị trấn Thiên Tôn, huyện Hoa Lư.

- Điểm đầu Quốc lộ 1A tại Km257+600, giáp xã Ninh Giang.

- Điểm cuối Quốc lộ 1A tại Km259+800, giáp Xã Ninh Mỹ.

* Võ Nguyên Giáp (1911 - 2013), quê ở làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Ông sinh ra trong một gia đình nhà nho, thân phụ là Võ Quang Nghiêm (Võ Nguyên Thân), một nhà nho đức độ và mẹ là bà Nguyễn Thị Kiên. Ông còn anh Văn (tên do Bác Hồ đặt), là một nhà chỉ huy quân sự lỗi lạc Việt Nam. Ông là Đại tướng đầu tiên, Tổng tư lệnh của Quân đội Nhân dân Việt Nam, cũng là người chỉ huy đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam, là một trong những người góp công thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, được chính phủ Việt Nam đánh giá là “người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh”, là chỉ huy chính trong các chiến dịch và chiến thắng trong Chiến tranh Đông Dương (1946-1954) đánh bại Thực dân Pháp, Chiến tranh Việt Nam (1960-1975) chống Mỹ, thống nhất đất nước.

Xuất thân là một nhà giáo dạy lịch sử, ông trở thành người được đánh giá là một trong những nhà lãnh đạo quân sự lỗi lạc nhất trong lịch sử Việt Nam hiện đại. Ông cũng được đánh giá là một trong 10 vị tướng tài giỏi nhất trong lịch sử trung cận và hiện đại của thế giới.