Quyết định 2097/QĐ-BGTVT năm 2020 về Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ Giao thông vận tải (Phiên bản 2.0)

QUYẾT ĐỊNH

BAN HÀNH KIẾN TRÚC CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI (Phiên bản 2.0)

BỘ TRƯỞNG BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI

Căn cứ Nghị định số 12/2017/NB-CP ngày 10/2/2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giao thông vận tải;

Căn cứ Nghị quyết số 17/NQ-CP ngày 07/3/2019 của Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển Chính phủ điện tử giai đoạn 2019-2020 định hướng đến 2025;

Căn cứ Quyết định số 2321/QĐ-BTTTT ngày 31/12/2019 của Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Khung Kiến trúc Chính phủ điện tử Việt Nam, phiên bản 2.0;

Theo đề nghị của Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin.

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ Giao thông vận tải (Phiên bản 2.0).

Điều 2. Tổ chức thực hiện

1. Trung tâm Công nghệ thông tin: Chủ trì xây dựng trình Bộ ban hành Kế hoạch triển khai Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ Giao thông vận tải (Phiên bản 2.0); Chủ trì giám sát, cập nhật, duy trì Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ Giao thông vận tải.

2. Các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ: Căn cứ nhiệm vụ được giao xây dựng Kế hoạch chi tiết triển khai các nhiệm vụ ưu tiên thực hiện giai đoạn 2021-2025.

Điều 3. Quyết định này có hiệu lực từ ngày ký ban hành.

Điều 4. Chánh Văn phòng Bộ, Chánh Thanh tra Bộ, các Vụ trưởng, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, Cục trưởng các Cục trực thuộc Bộ và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

KIẾN TRÚC CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI (PHIÊN BẢN 2.0)

(Ban hành kèm theo Quyết định số 2097/QĐ-BGTVT ngày 06/11/2020 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải)

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC HÌNH VẼ

DANH MỤC BẢNG BIỂU

I. MỤC ĐÍCH, PHẠM VI ÁP DỤNG

1.1. Mục đích

1.2. Phạm vi áp dụng

II. TẦM NHÌN KIẾN TRÚC

III. NGUYÊN TẮC KIẾN TRÚC

3.1. Nguyên tắc chung

3.2. Nguyên tắc cụ thể

IV. KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN NGÀNH GTVT

V. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ

5.1. Mục tiêu tổng quát

5.2. Mục tiêu cụ thể

VI. KIẾN TRÚC HIỆN TẠI (PHIÊN BẢN 1.0)

6.1. Sơ đồ tổng quát

6.2. Kiến trúc thông tin

6.3. Kiến trúc ứng dụng

6.4. Kiến trúc hạ tầng thông tin

6.5. Đánh giá ưu nhược điểm của Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ GTVT phiên bản 1.0

6.5.1. Ưu điểm

6.5.2. Hạn chế

VII. KIẾN TRÚC CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI, PHIÊN BẢN 2.0

7.1. Sơ đồ tổng quát

7.1.1. Lớp người sử dụng

7.1.2. Kênh truy cập

7.1.3. Kiến trúc nghiệp vụ

7.1.4. Kiến trúc ứng dụng

7.1.5. Nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu

7.1.6. Kiến trúc dữ liệu

7.1.7. Kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ

7.1.8. Kiến trúc an toàn thông tin

7.1.9. Công tác quản lý, chỉ đạo

7.2. Kiến trúc nghiệp vụ

7.2.1. Nguyên tắc nghiệp vụ

7.2.2. Danh mục nghiệp vụ

7.2.3. Sơ đồ quy trình nghiệp vụ

7.2.4. Mô hình trao đổi thông tin, dữ liệu giữa các đơn vị

7.2.5. Kế hoạch hoạt động nghiệp vụ

7.3. Kiến trúc dữ liệu

7.3.1. Nguyên tắc dữ liệu

7.3.2. Mô hình dữ liệu

7.3.3. Mô hình ràng buộc dữ liệu

7.4. Kiến trúc ứng dụng

7.4.1. Nguyên tắc ứng dụng

7.4.2. Mô hình kiến trúc ứng dụng

7.4.3. Danh sách ứng dụng

7.4. Kiến trúc nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu 2.0

7.5. Kiến trúc hạ tầng, kỹ thuật - công nghệ

7.5.1. Nguyên tắc hạ tầng, kỹ thuật, công nghệ

7.5.2. Thiết kế kiến trúc hạ tầng mạng, bảo mật

7.5.3. Hạ tầng kỹ thuật trung tâm dữ liệu/phòng máy chủ

7.5.4. Danh mục các tiêu chuẩn kỹ thuật

7.6. Kiến trúc an toàn thông tin

7.6.1. Nguyên tắc an toàn thông tin

7.6.2. Các thành phần đảm bảo ATTT

7.6.3. Mô hình ATTT

7.6.4. Các mô hình thành phần trong Kiến trúc ATTT

7.6.5. Các giải pháp kỹ thuật đảm bảo ATTT

7.6.6. Dịch vụ giám sát an toàn thông tin (SOC)

VIII. PHÂN TÍCH KHOẢNG CÁCH

8.1. Đánh giá mức độ phù hợp của Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0 với lộ trình phát triển CNTT chung

8.2. Phân tích khoảng cách

8.3. Giải pháp

IX. TỔ CHỨC TRIỂN KHAI

9.1. Nguyên tắc triển khai

9.2. Lộ trình triển khai các nhiệm vụ ưu tiên

9.3. Giải pháp quản trị kiến trúc

9.3.1. Trách nhiệm Trung tâm CNTT

9.3.2. Trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị khác

9.3.3. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực CNTT

9.3.4. Giải pháp về cơ chế, chính sách

9.3.5 Giải pháp về tài chính

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 1: Sơ đồ tổng quát Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 1.0

Hình 2: Kiến trúc thông tin của Bộ GTVT

Hình 3: Kiến trúc ứng dụng của Bộ GTVT

Hình 4: Mô hình các Trung tâm dữ liệu Bộ GTVT

Hình 5: Sơ đồ tổng quát Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0

Hình 6: Các thành phần của nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu LGSP

Hình 7: Mối quan hệ công tác, liên thông nghiệp vụ tổng quát của Bộ GTVT

Hình 8: Mô hình trao đổi thông tin dữ liệu mức tổng quát

Hình 9: Mô hình trao đổi dữ liệu bằng văn bản điện tử

Hình 10: Mô hình trao đổi dữ liệu qua CSDL dùng chung

Hình 11: Mô hình trao đổi dữ liệu qua nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu

Hình 12: Mô hình kiến trúc dữ liệu 2.0 ngành GTVT

Hình 13: Mô hình ràng buộc dữ liệu trong Kiến trúc dữ liệu 2.0 Bộ GTVT

Hình 14: Mô hình kiến trúc ứng dụng 2.0 Bộ GTVT

Hình 15: Mô hình tổng quát kiến trúc nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu 2.0 Bộ GTVT

Hình 16: Mô hình tổng quan kiến trúc mạng, bảo mật Bộ GTVT phục vụ

Hình 17: Mô hình cung cấp dịch vụ dưới dạng Cloud của Bộ GTVT

Hình 18: Mô hình tham chiếu hạ tầng truyền dẫn theo Kiến trúc CPĐT 2.0

Hình 19: Đề xuất thiết kế phân vùng TTDL Bộ GTVT phục vụ Kiến trúc CPĐT 2.0.

Hình 20: Đề xuất mô hình dự phòng thảm họa DC – DR cho Bộ GTVT

Hình 21: Mô hình thiết kế nhà trạm cơ bản

Hình 22: Sơ đồ tổng quan kiến trúc ATTT trong Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0

Hình 23: Vòng tròn dịch vụ SOC

Hình 24: Quy trình cung cấp dịch vụ SOC

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1: Bảng khác biệt của Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 so với phiên bản 1.0

Bảng 2: Bảng danh mục nghiệp vụ theo Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0

Bảng 3: Yêu cầu ràng buộc dữ liệu các CSDL Bộ, Ngành với CSDL nền tảng trong Kiến trúc dữ liệu 2.0 Bộ GTVT

Bảng 4: Danh sách ứng dụng theo Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0

Bảng 5: Bảng danh mục tiêu chuẩn kỹ thuật chung

Bảng 6: Bảng danh mục tiêu chuẩn kỹ thuật cho các ứng dụng CNTT

Bảng 7: Bảng tiêu chuẩn kỹ thuật khuyến nghị phục vụ trao đổi dữ liệu có cấu trúc (áp dụng cho trục tích hợp LGSP)

Bảng 8: Nguyên tắc an toàn thông tin

Bảng 9: Bảng lộ trình triển khai các nhiệm vụ ưu tiên thực hiện giai đoạn 2021 -2025

I. MỤC ĐÍCH, PHẠM VI ÁP DỤNG

1.1. Mục đích

Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 được xây dựng trên cơ sở cập nhật các nội dung từ phiên bản 1.0 đã ban hành tại Quyết định số 2113/QĐ-BGTVT ngày 28/9/2018 của Bộ trưởng Bộ GTVT; cập nhật các định hướng phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phù hợp với Khung kiến trúc CPĐT Việt Nam phiên bản 2.0 được ban hành tại Quyết định số 2323/QĐ-BTTTT ngày 31/12/2019 của Bộ Thông tin và Truyền thông. Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 là tài liệu tham chiếu kỹ thuật để triển khai các nhiệm vụ, dự án phục vụ xây dựng CPĐT Bộ GTVT.

Mục đích của việc ban hành Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0:

- Xác định bản quy hoạch tổng thể về ứng dụng CNTT của Bộ GTVT, trong đó có các thành phần và mối quan hệ giữa các thành phần, gắn liền ứng dụng CNTT với các hoạt động nghiệp vụ.

- Cập nhật, bổ sung, nâng cấp những hạng mục thành phần trong Kiến trúc 1.0 sao cho phù hợp với định hướng chung của Chính phủ trong việc xây dựng CPĐT theo Nghị quyết số 17/NQ-CP và định hướng Chính phủ số theo Chương trình chuyển đổi số quốc gia; phù hợp với xu thế phát triển chung về kỹ thuật, công nghệ trên thế giới.

- Tăng cường khả năng kết nối, chia sẻ dữ liệu, dùng chung các tài nguyên CNTT trong các đơn vị trực thuộc Bộ GTVT, cũng như giữa Bộ GTVT với Chính phủ, bộ, ngành, các cơ quan, tổ chức khác trên phạm vi cả nước; hướng tới mục tiêu tiết kiệm chi phí, thời gian trong hoạt động nội bộ của các cơ quan, đơn vị trong Bộ GTVT, cung cấp hiệu quả các dịch vụ công, dịch vụ tích hợp lĩnh vực GTVT cho người dân và doanh nghiệp; coi người dân và doanh nghiệp là trung tâm.

- Tăng cường khả năng giám sát, đánh giá hiệu quả việc đầu tư ứng dụng CNTT của Bộ GTVT theo đúng lộ trình đã được phê duyệt, hướng tới triển khai CPĐT đồng bộ; tránh việc đầu tư trùng lặp, dàn trải, hiệu quả sử dụng mang tính ngắn hạn.

- Tăng cường khả năng chuẩn hóa, bảo đảm an toàn thông tin trong triển khai CPĐT của Bộ GTVT.

- Định hình một mô hình kết nối, liên thông, tích hợp, chia sẻ thông tin dữ liệu, tái cấu trúc cơ sở hạ tầng thông tin.

- Làm cơ sở, nền tảng để thực hiện quá trình chuyển đổi số một cách toàn diện của Bộ GTVT, hướng đến Chính phủ số và nền kinh tế số.

- Là cơ sở xác định các thành phần, hệ thống CNTT cần xây dựng và lộ trình, trách nhiệm triển khai CPĐT tại Bộ GTVT; đề xuất và triển khai các nhiệm vụ về ứng dụng CNTT của Bộ GTVT giai đoạn ngắn và trung hạn.

1.2. Phạm vi áp dụng

Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 được áp dụng cho tất cả các hệ thống CNTT phục vụ công tác quản lý nhà nước do các đơn vị trực thuộc Bộ GTVT chủ trì hoặc chủ đầu tư. Các đơn vị thực hiện chức năng chủ trì hoặc chủ đầu tư gồm:

- Các cơ quan tham mưu, giúp việc Bộ trưởng, bao gồm: các Vụ, Văn phòng Bộ, Thanh tra Bộ.

- Các cơ quan quản lý nhà nước, bao gồm: Tổng cục và các Cục trực thuộc Bộ GTVT.

- Các đơn vị sự nghiệp: Các Ban quản lý dự án, Viện, Trung tâm, Trường, Báo, Tạp chí và các đơn vị sự nghiệp khác trực thuộc Bộ GTVT.

Các hệ thống CNTT do các doanh nghiệp trực thuộc Bộ GTVT, các đơn vị thuộc UBND các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương làm chủ đầu tư có thể tham khảo để phù hợp với Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT.

Các bộ, ngành, địa phương tham khảo Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT để làm cơ sở khai thác, kết nối, chia sẻ dữ liệu với Bộ GTVT.

II. TẦM NHÌN KIẾN TRÚC

Tầm nhìn Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 nhằm đạt được các mục tiêu xây dựng Chính phủ điện tử Bộ GTVT phù hợp với xu thế chuyển đổi số, xây dựng nền kinh tế số theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ tại Nghị quyết số 17/NQ-CP ngày 07/3/2019 về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển Chính phủ điện tử giai đoạn 2019-2020, định hướng đến 2025; Quyết định số 923/QĐ-TTg ngày 30/6/2020 phê duyệt Đề án “Ứng dụng CNTT trong quản lý, điều hành GTVT, tập trung đối với lĩnh vực đường bộ” và Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

III. NGUYÊN TẮC KIẾN TRÚC

3.1. Nguyên tắc chung

- Tương thích, kế thừa, cập nhật Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT, phiên bản 1.0.

- Phù hợp với Khung Kiến trúc CPĐT Việt Nam, phiên bản 2.0 đã ban hành.

- Phù hợp với định hướng, quy định ứng dụng CNTT, xây dựng CPĐT của Quốc gia, của Bộ GTVT; phù hợp định hướng phát triển ngành GTVT; phù hợp xu thế phát triển kỹ thuật, công nghệ từ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4;

- Căn cứ theo Đề cương Kiến trúc CPĐT cấp bộ, phiên bản 2.0 đã được Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành, thực hiện cập nhật những nội dung điều chỉnh so với Kiến trúc CPĐT phiên bản 1.0, bao gồm:

+ Cập nhật về các xu thế phát triển công nghệ như điện toán đám mây, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo…

+ Bổ sung nội dung về kiến trúc nghiệp vụ, kiến trúc an toàn thông tin;

+ Bổ sung nội dung về phương pháp tiếp cận Kiến trúc CPĐT và khung tham chiếu tương hợp.

- Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 cần được triển khai xuyên suốt, thống nhất, đồng bộ từ Bộ đến các đơn vị trực thuộc, đảm bảo việc triển khai có hiệu quả, tránh đầu tư trùng lặp và nâng cao hiệu quả quản lý điều hành, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp; xây dựng CPĐT hướng tới Chính phủ số và nền kinh tế số.

3.2. Nguyên tắc cụ thể

- Nguyên tắc 1: Bám sát Chiến lược phát triển CPĐT và lộ trình thực hiện chuyển đổi số của Chính phủ; các chỉ tiêu của Nghị quyết số 17/NQ-CP ; các mục tiêu đánh giá của ICT-Index, chuyển đổi số làm cơ sở để xây dựng Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0.

- Nguyên tắc 2: Bảo đảm việc triển khai CPĐT Bộ GTVT một cách thiết thực, hiệu quả.

- Nguyên tắc 3: Phù hợp với quy trình nghiệp vụ ngành; thúc đẩy cải cách quy trình nghiệp vụ, hướng đến đơn giản hóa, chuẩn hóa; tăng hiệu quả cung cấp dịch vụ công tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.

- Nguyên tắc 4: Ưu tiên phát triển các dịch vụ, ứng dụng, nền tảng dùng chung.

- Nguyên tắc 5: Áp dụng hiệu quả các công nghệ số mới; khai thác sử dụng hiệu quả công nghệ điện toán đám mây theo lộ trình phù hợp.

- Nguyên tắc 6: Triển khai các giải pháp bảo mật, an toàn, an ninh thông tin ở mọi thành phần Kiến trúc CPĐT phiên bản 2.0 căn cứ theo nhu cầu thực tế và lộ trình triển khai phù hợp.

- Nguyên tắc 7: Tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy định kỹ thuật về ứng dụng CNTT, phát triển CPĐT của Quốc gia và chuyên ngành GTVT.

- Nguyên tắc 8: Dữ liệu cần được quản lý, vận hành, cập nhật thường xuyên, được chia sẻ và khai thác, sử dụng chung chặt chẽ, hiệu quả. Không triển khai xây dựng các nội dung thông tin, dữ liệu trùng lặp. Các HTTT/CSDL quốc gia, các HTTT chuyên ngành cần kết nối, chia sẻ, sử dụng chung.

- Nguyên tắc 9: Thông tin và các dịch vụ phải được truy nhập trên cơ sở bình đẳng. Tối đa việc tích hợp và chia sẻ thông tin giữa các HTTT đã, đang và sẽ triển khai tại Bộ GTVT và các đơn vị trực thuộc Bộ; bảo đảm sự kết nối liên thông giữa các HTTT trong Bộ và các HTTT của các bộ, ngành, địa phương khác.

- Nguyên tắc 10: Đối với những HTTT/CSDL có phạm vi rộng trên toàn quốc, triển khai từ Trung ương đến địa phương (như HTTT/CSDL quốc gia, ngành), ngoài việc tuân thủ Kiến trúc này, đồng thời cần tuân thủ các quy định của pháp luật về CSDL quốc gia và các quy định có liên quan.

- Nguyên tắc 11: Tận dụng tối đa hạ tầng, CSDL hiện có để thực hiện nâng cấp, cập nhật, đầu tư mới, đảm bảo khai thác đồng bộ, hiệu quả.

IV. KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN NGÀNH GTVT

Chiến lược phát triển GTVT Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 được nêu tại Quyết định số 355/QĐ-TTg ngày 25/02/2013 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, tầm nhìn phát triển GTVT Việt Nam đến năm 2030 là:

- Đến năm 2030, cơ bản hoàn thiện mạng lưới GTVT trong cả nước, đảm bảo sự kết nối và phát triển hợp lý giữa các phương thức vận tải. Chất lượng vận tải và dịch vụ được nâng cao, đảm bảo: nhanh chóng, an toàn, tiện lợi.

- Cơ bản hoàn thành xây dựng các tuyến đường bộ cao tốc; triển khai xây dựng một số đoạn trên tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Hệ thống đường bộ, đường sắt Việt Nam đồng bộ về tiêu chuẩn kỹ thuật, kết nối thuận lợi với hệ thống đường bộ ASEAN, Tiểu vùng Mê Công mở rộng và đường sắt xuyên Á.

- Hệ thống cảng biển đáp ứng tốt nhu cầu thông qua về hàng hóa xuất nhập khẩu và nội địa. Các cảng cửa ngõ quốc tế tại các vùng kinh tế trọng điểm gắn liền với hệ thống trung tâm phân phối hàng hóa, hệ thống giao thông kết nối đảm bảo tạo thành mạng lưới cơ sở hạ tầng logistics hiện đại, hiệu quả ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực.

- Hoàn thành đưa vào cấp kỹ thuật, đảm bảo chạy tàu 24/24h các tuyến đường thủy nội địa. Cơ giới hóa bốc xếp và hoạt động có hiệu quả tại các cảng, bến thủy nội địa. Phát triển mạnh các tuyến đường thủy nội địa ra các đảo.

- Cơ bản hoàn thiện mạng lưới cảng hàng không trong cả nước với quy mô hiện đại; cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Long Thành có vai trò và quy mô ngang tầm với các cảng hàng không quốc tế lớn trong khu vực. Hệ thống quản lý hoạt động bay hiện đại, đảm bảo tầm phủ của các trang thiết bị liên lạc, dẫn đường và giám sát theo yêu cầu nhiệm vụ trong toàn bộ vùng FIR của Việt Nam theo đúng kế hoạch không vận của ICAO.

- Phát triển giao thông đô thị hướng tới văn minh, hiện đại. Từng bước xây dựng các tuyến vận tải hành khách khối lượng lớn tại các đô thị loại I. Tiếp tục phát triển mạng lưới đường sắt đô thị tại Thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh để đảm bảo tỷ lệ vận tải hành khách công cộng đạt 40 ÷ 45%.

Một trong những nhóm giải pháp chính được đưa ra là nâng cao hiệu quả vốn đầu tư, phát huy tính đồng bộ kết nối của hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông. Trong đó, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm; tạo bước chuyển biến rõ rệt trong việc phân bổ nguồn vốn đầu tư giữa các lĩnh vực giao thông; tập trung vốn cho các công trình có tính lan tỏa, tạo sự kết nối giữa các phương thức vận tải, giữa các công trình trong cùng hệ thống, tại các vùng kinh tế trọng điểm, các cửa ngõ quốc tế.

Ngoài ra, chiến lược cũng lưu ý đến các nhóm giải pháp, chính sách tạo vốn phát triển kết cấu hạ tầng giao thông; giải pháp, chính sách phát triển vận tải; giải pháp, chính sách phát triển công nghiệp GTVT; giải pháp, chính sách về đảm bảo an toàn giao thông; giải pháp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong GTVT; giải pháp, chính sách về hội nhập và cạnh tranh quốc tế; giải pháp, chính sách đổi mới tổ chức quản lý, tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực GTVT; giải pháp, chính sách áp dụng khoa học - công nghệ mới; giải pháp, chính sách phát triển nguồn nhân lực…

V. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ

5.1. Mục tiêu tổng quát

Đầu tư hiện đại hóa ứng dụng CNTT trong các hoạt động quản lý, điều hành ngành GTVT phù hợp với xu thế chuyển đổi số của Chính phủ và xây dựng nền kinh tế số trong giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030.

5.2. Mục tiêu cụ thể

a) Đến năm 2025

- Hình thành được cơ sở hạ tầng dữ liệu của ngành GTVT trong đó có cơ sở dữ liệu nền tảng dùng chung được kết nối tích hợp dữ liệu từ các hệ thống nghiệp vụ chuyên dùng nhằm cung cấp thông tin phục vụ quản lý, điều hành giao thông vận tải tới được người ra quyết định đầy đủ, kịp thời và chính xác.

- 100% chế độ báo cáo trong ngành GTVT được chuẩn hóa và quản lý bằng hệ thống ứng dụng CNTT của Bộ GTVT có kết nối liên thông với Hệ thống thông tin báo cáo quốc gia.

- Cung cấp đầy đủ dữ liệu mở của ngành GTVT đối với các số liệu thống kê hàng năm; các loại thông tin phải được công khai theo quy định của pháp luật.

- 100% hồ sơ thủ tục hành chính giải quyết thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ GTVT được quản lý theo dõi tiến độ xử lý trên Cổng dịch vụ công và hệ thống một cửa điện tử; tất cả các dịch vụ công phổ biến liên quan tới nhiều người dân và doanh nghiệp được thực hiện trực tuyến mức độ 3, 4 và được tích hợp lên Cổng dịch vụ công quốc gia; tối thiểu 50% số lượng bộ hồ sơ thực hiện tại Bộ GTVT được nộp trực tuyến mức độ 3, 4.

- Hoàn chỉnh môi trường làm việc trực tuyến của Bộ GTVT để bảo đảm 100% văn bản được xử lý, trao đổi hoàn toàn điện tử (trừ văn bản mật theo quy định của pháp luật); ít nhất 50% cuộc họp được thực hiện trực tuyến, rút ngắn từ 30%-50% thời gian họp, giảm tối đa việc sử dụng tài liệu giấy thông qua Hệ thống thông tin phục vụ họp và xử lý công việc, văn phòng điện tử.

- Bảo đảm an toàn, an ninh cho các hệ thống ứng dụng CNTT của ngành GTVT, trong đó 100% hệ thống được kết nối trao đổi dữ liệu thông qua mạng truyền số liệu chuyên dùng của cơ quan nhà nước.

- Toàn bộ số liệu phục vụ quản lý an toàn giao thông được xử lý, tích hợp hoàn toàn tự động từ các hệ thống thông tin quản lý thuộc các chuyên ngành đường bộ, Cảnh sát giao thông và y tế dùng để đáp ứng công tác chỉ đạo, điều hành kịp thời của Chính phủ.

- Tự động hóa hoàn toàn các công tác liên quan đến quản lý đăng ký, kiểm tra, giám sát hoạt động của các doanh nghiệp, phương tiện và người điều khiển phương tiện tham gia kinh doanh vận tải nhờ các hệ thống thiết bị và phần mềm ứng dụng CNTT.

- Hoàn chỉnh quy trình quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc đào tạo, sát hạch và cấp phép cho người điều khiển phương tiện; tránh được các tệ nạn tham nhũng gây ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông.

- Tất cả các kế hoạch quản lý bảo trì, duy tu các tài sản kết cấu hạ tầng giao thông được kiểm tra số liệu, xử lý trên hệ thống ứng dụng CNTT để nâng cao hiệu quả, đáp ứng tốt nhu cầu đi lại của người dân.

b) Tầm nhìn đến năm 2030

- Các hoạt động quản lý, điều hành trong cơ quan nhà nước của ngành GTVT được chuyển đổi số một cách toàn diện để có thể triển khai vận hành chủ yếu trên môi trường trực tuyến.

- Hoàn chỉnh hạ tầng dữ liệu của ngành GTVT với các nguồn dữ liệu được cập nhật thường xuyên, đầy đủ và chính xác; tạo lập được cơ sở dữ liệu không gian về kết cấu hạ tầng giao thông có đủ tính pháp lý để khai thác sử dụng trong các hoạt động quản lý, điều hành và phát triển của ngành.

- Hoàn thành triển khai ứng dụng CNTT cho các công tác thực hiện quy hoạch, dự báo sớm trong chỉ đạo, điều hành ngành GTVT dựa trên việc phân tích kho dữ liệu lớn được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau ở trong và ngoài cơ quan nhà nước.

- Người dân và doanh nghiệp có thể tìm thấy và khai thác sử dụng hầu hết các loại dữ liệu của ngành GTVT (trừ dữ liệu mật) trên cổng cung cấp dữ liệu mở.

- 100% phương tiện ô tô sử dụng tài khoản thu phí điện tử để thanh toán đa mục đích cho các dịch vụ giao thông đường bộ.

- Áp dụng được các tiêu chuẩn công nghệ đã triển khai ứng dụng hiệu quả trên thế giới vào ngành GTVT; đặc biệt chú trọng đối với lĩnh vực hàng không và hàng hải để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

VI. KIẾN TRÚC HIỆN TẠI (PHIÊN BẢN 1.0)

6.1. Sơ đồ tổng quát

Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 1.0 được ban hành theo Quyết định số 2113/QĐ-BGTVT ngày 28/9/2018 của Bộ trưởng Bộ GTVT. Dưới đây là sơ đồ tổng quát Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 1.0:

Hình 1: Sơ đồ tổng quát Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 1.0

6.2. Kiến trúc thông tin

Các thông tin, dữ liệu của Bộ GTVT được phân loại như sau:

Phân loại theo nghiệp vụ:

(1) Dữ liệu dịch vụ hành chính công.

(2) Dữ liệu nghiệp vụ hành chính.

(3) Dữ liệu nghiệp vụ chuyên ngành.

Phân loại theo mức độ chi tiết:

(1) Dữ liệu gốc.

(2) Thông tin tổng hợp, thống kê theo nhu cầu của đơn vị quản lý chuyên ngành/lĩnh vực phân theo cơ cấu tổ chức.

(3) Thông tin tổng hợp, thống kê theo nhu cầu của đơn vị tham mưu, giúp việc cho Bộ trưởng Bộ GTVT.

(4) Thông tin tổng hợp, phân tích theo nhu cầu quản lý đột xuất theo yêu cầu của Chính phủ và các cơ quan có liên quan.

Phân loại theo mức độ sử dụng:

(1) Dữ liệu danh mục dùng chung.

(2) Dữ liệu nền tảng dùng chung.

(3) Dữ liệu chuyên ngành theo lĩnh vực quản lý.

(4) Dữ liệu báo cáo, tổng hợp, thống kê.

Trên cơ sở phân loại như trên, Kiến trúc thông tin của Bộ GTVT như sau:

Hình 2: Kiến trúc thông tin của Bộ GTVT

6.3. Kiến trúc ứng dụng

Nguyên tắc phân loại ứng dụng:

Phân loại theo đối tượng sử dụng như sau:

(1) Các ứng dụng phục vụ cho người dân/doanh nghiệp (các ứng dụng G2C, G2B).

(2) Các ứng dụng phục vụ cán bộ quản lý trong nội bộ (các ứng dụng G2E).

(3) Các ứng dụng trao đổi dữ liệu nghiệp vụ giữa các cơ quan nhà nước (các ứng dụng G2G).

Phân loại theo chuyên ngành, lĩnh vực:

(1) Các ứng dụng dịch vụ công trực tuyến và một cửa điện tử.

(2) Các ứng dụng quản lý hành chính.

(3) Các ứng dụng nghiệp vụ chuyên ngành.

Phân loại theo khả năng sử dụng chung:

(1) Các ứng dụng sử dụng chung ở phạm vi toàn bộ các cơ quan thuộc Bộ GTVT.

(2) Các ứng dụng sử dụng riêng.

Trên cơ sở phân loại trên, kiến trúc ứng dụng của Bộ GTVT như sau:

Hình 3: Kiến trúc ứng dụng của Bộ GTVT

6.4. Kiến trúc hạ tầng thông tin

Hạ tầng CNTT của Bộ GTVT bao gồm các thành phần sau:

(1) Trung tâm dữ liệu: Là nơi lưu trữ, quản lý, cung cấp dữ liệu, dịch vụ và ứng dụng tập trung. Trung tâm dữ liệu bao gồm các máy chủ, thiết bị mạng, thiết bị lưu trữ, cáp truyền hữu tuyến, nguồn điện, thiết bị làm mát, các thiết bị quản lý (môi trường, an ninh, vận hành).

(2) Mạng máy tính: Là tập hợp các thiết bị có chức năng chuyển mạch, định tuyến, xử lý đa dịch vụ được kết nối với nhau tạo nên các hệ thống mạng diện rộng (WAN), mạng cục bộ (LAN) và kết nối Internet.

(3) Máy trạm, thiết bị ngoại vi, thiết bị lưu trữ, thiết bị IoT: Là tập hợp các máy tính, thiết bị điện tử, thiết bị CNTT phục vụ nhu cầu thu thập, xử lý, cung cấp thông tin. Thông thường là các trang thiết bị đầu cuối.

(4) Các dịch vụ hạ tầng: Là tập hợp các dịch vụ hạ tầng như dịch vụ hạ tầng ảo hoá, quản trị và theo dõi hoạt động hạ tầng, các dịch vụ ở tầng hệ điều hành để phục vụ hạ tầng thông tin hoạt động thông suốt.

(5) Các dịch vụ bảo đảm an toàn, bảo mật thông tin: Là tập hợp các giải pháp, thiết bị để phòng chống truy cập trái phép, giám sát mã độc, phòng chống cháy nổ, làm mát và các thiết bị khác để đảm bảo an toàn, an ninh thông tin.

(6) Các quy định quản lý hạ tầng thông tin: Là tập hợp các quy trình, giải pháp kỹ thuật nhằm quản lý trang thiết bị, dịch vụ vận hành ổn định, tối ưu, đảm bảo an toàn, an ninh thông tin và tính sẵn sàng cao của hệ thống.

Hình 4: Mô hình các Trung tâm dữ liệu Bộ GTVT

6.5. Đánh giá ưu nhược điểm của Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ GTVT phiên bản 1.0

Ưu điểm

Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ GTVT phiên bản 1.0 được ban hành ngày 28/9/2018 phù hợp với Khung Chính phủ điện tử Việt Nam phiên bản 1.0 do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành, phù hợp với định hướng phát triển CNTT của Bộ GTVT ở thời điểm ban hành.

Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ GTVT phiên bản 1.0 đã phát huy tốt vai trò định hướng cho Bộ GTVT và các đơn vị thuộc Bộ trong quá trình thực hiện đầu tư CNTT giai đoạn 2018-2020.

Hạn chế

Trong bối cảnh hiện tại, những nội dung còn hạn chế của Kiến trúc Chính phủ điện tử Bộ GTVT phiên bản 1.0:

- Về mô hình tham chiếu: Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 1.0 được tham chiếu theo Khung Kiến trúc CPĐT phiên bản 1.0. Hiện tại, khi Khung Kiến trúc CPĐT Việt Nam phiên bản 2.0 đã được ban hành; theo đó, Kiến trúc phiên bản 1.0 cần được điều chỉnh, bổ sung một số nội dung chính sau:

+ Thiếu mô hình kiến trúc nghiệp vụ, cần bổ sung mới;

+ Thiếu mô hình kiến trúc về đảm bảo ATTT, cần bổ sung mới;

+ Cần bổ sung kiến trúc dữ liệu;

+ Cần bổ sung kiến trúc hạ tầng kỹ thuật, công nghệ sử dụng mạng TSLCD khi kết nối liên thông với Chính phủ và các bộ/ban/ngành khác;

+ Cần bổ sung việc ứng dụng các xu thế công nghệ trong CMCN 4.0 và phù hợp với chiến dịch chuyển đổi số như: thanh toán điện tử, điện toán đám mây, khai thác dữ liệu lớn…

+ Bổ sung sự tham gia của các hệ thống IoT là thành phần mà lĩnh vực GTVT hiện nay cần nhiều.

- Về căn cứ, sở cứ để làm nguyên tắc xây dựng:

+ Kiến trúc CPĐT phiên bản 1.0 ra đời trước khi có Nghị quyết số 17/NQ- CP ngày 07/3/2019; Quyết định số 923/QĐ-TTg ngày 30/6/2020 và Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 nên nhiều mục tiêu, chỉ tiêu cần đạt chưa thể hiện trong Kiến trúc;

+ Không đưa chỉ số ICT-Index để xem vị trí hiện tại, các yếu điểm hiện tại và làm sở cứ cần thực hiện để tăng thứ hạng xếp hạng CNTT của Bộ GTVT.

- Về mục đích được đề cập của Kiến trúc: Đặt trong bối cảnh cần thực hiện Chương trình chuyển đổi số hiện tại, Kiến trúc CPĐT phiên bản 1.0 không đảm bảo nhiệm vụ là bản quy hoạch tổng thể CNTT của Bộ GTVT trong giai đoạn hiện tại và trung hạn, từ đó hình thành được lộ trình thực thi tương ứng để qua đó có kế hoạch đầu tư triển khai phù hợp.

- Về kiến trúc và mô hình, phạm vi đề xuất: Kiến trúc CPĐT phiên bản 1.0 với phạm vi mục đích, nhiệm vụ cần thực hiện của mình, nội dung chủ yếu tập trung vào việc tin học hóa các dịch vụ hành chính công thông qua cổng dịch vụ công trực tuyến và tin họa hóa thủ tục hành chính và nghiệp vụ hành chính nội bộ. Tuy nhiên, đặt trong bối cảnh Nghị quyết số 17/NQ-CP và Chương trình chuyển đổi số quốc gia, Kiến trúc phiên bản 1.0 còn thiếu:

+ Mô hình kiến trúc và mô tả chưa làm rõ các ứng dụng G2G, G2E;

+ Chưa có định hướng các nền tảng dùng chung;

+ Mô hình kiến trúc và nội dung đề xuất chưa có quy hoạch cụ thể. Vì vậy, còn nhiều ứng dụng phân tán, nhiều CSDL, nhiều TTDL, các tiêu chuẩn cho TTDL, ATTT chưa cụ thể.

Đánh giá chung: Những nội dung còn thiếu này cần thiết phải bổ sung, cập nhật trong Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0.

VII. KIẾN TRÚC CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI, PHIÊN BẢN 2.0

7.1. Sơ đồ tổng quát

Căn cứ theo Khung Kiến trúc CPĐT Việt Nam phiên bản 2.0 đã được Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành, dưới đây là sơ đồ tổng quát Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0:

Hình 5: Sơ đồ tổng quát Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0

Theo mô hình trên, mô hình tổng thể Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 được chia thành 9 lớp: lớp người sử dụng; kênh truy cập; kiến trúc nghiệp vụ; kiến trúc ứng dụng; nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu cấp Bộ; kiến trúc dữ liệu; kiến trúc hạ tầng, kỹ thuật, công nghệ; kiến trúc ATTT và lớp chính sách, quy chế. Như vậy, so với phiên bản 1.0 mà Bộ GTVT đã ban hành, phiên bản 2.0 đã bổ sung thêm lớp kiến trúc nghiệp vụ và kiến trúc ATTT.

Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 không chỉ thể hiện các lớp và các hạng mục thành phần trong từng lớp, kiến trúc còn cho thấy mối liên kết ràng buộc giữa các HTTT trong và ngoài Bộ. HTTT của Bộ GTVT sẽ cần kết nối với các hệ thống bên ngoài có liên quan, bao gồm: HTTT của Chính phủ; HTTT của bộ, ngành, địa phương; HTTT của các tổ chức doanh nghiệp cùng tham gia trong chuỗi phát triển kinh tế số ngành GTVT.

Mô hình tổng thể Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 thể hiện mô hình thành phần, phân lớp, cung cấp một cái nhìn tổng quan cho nhiều đối tượng khác nhau (Lãnh đạo Bộ GTVT; Lãnh đạo các Tổng Cục/Cục chuyên ngành; các cơ quan, đơn vị trong Bộ; cán bộ nghiệp vụ chuyên môn; cán bộ lập kế hoạch; người thiết kế hệ thống, người triển khai các hệ thống thành phần…) về các thành phần cơ bản cần có trong Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0, từ đây cũng dễ dàng hình dung được những điểm khác biệt của Kiến trúc 2.0 so với Kiến trúc 1.0.

Những khác biệt của Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 so với Kiến trúc phiên bản 1.0 và đánh giá tác động của những điểm mới này đối với Kiến trúc 1.0 hiện tại được mô tả theo bảng dưới đây:

Bảng 1: Bảng khác biệt của Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 so với phiên bản 1.0

Mô tả tổng quan về các thành phần cơ bản trong sơ đồ tổng thể được trình bày dưới đây:

7.1.1. Lớp người sử dụng

Các đối tượng sử dụng, tương tác đối với các hệ thống ứng dụng CNTT trong Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 sẽ bao gồm:

- Lãnh đạo Bộ GTVT.

- Cán bộ/công chức thuộc Bộ GTVT.

- Người dân.

- Doanh nghiệp.

- Văn phòng Chính phủ.

- Các bộ/ban/ngành tỉnh/thành phố.

- Các tổ chức Quốc tế (IMO, ICAO, …).

- Các đơn vị tổ chức khác (ví dụ các đối tác tham gia cùng Bộ GTVT triển khai các dịch vụ, hệ thống CNTT…): Đây là đối tượng mới được bổ sung so với Kiến trúc 1.0, do trong bối cảnh hiện tại, có sự tham gia ngày càng nhiều các doanh nghiệp giữ vai trò đối tác của Bộ GTVT cùng đầu tư vào lĩnh vực GTVT (theo hình thức BOT, BOO…). Đối tượng này sẽ ngày càng nhiều hơn ở các giai đoạn trưởng thành tiếp theo của mô hình Chính phủ số.

7.1.2. Kênh truy cập

Kênh truy cập là các hình thức, phương tiện qua đó người sử dụng truy cập thông tin, dịch vụ, ứng dụng nghiệp vụ. Các kênh truy cập, kết nối chính trong Kiến trúc 2.0 ngoài những kênh truyền thống đã có trong Kiến trúc 1.0 bao gồm: Web, Portal; Ứng dụng trên thiết bị di động; Email/SMS; Tổng đài hỗ trợ thì còn có thêm 2 kênh truy cập mới gồm:

- Các hệ thống kết nối không dây (HF, VHF…).

- Hệ thống chỉ đạo điều hành tập trung toàn ngành GTVT.

Kênh truy cập qua các hệ thống kết nối không dây bổ sung thêm một phương thức truy cập mới cho người dùng cuối vào các ứng dụng, dịch vụ CNTT của Bộ GTVT. Ví dụ như các kênh truy cập qua sóng HF, VHF…là các phương thức kết nối phổ biến của tàu thuyền trong lĩnh vực thủy nội địa và hàng hải.

Bên cạnh đó, Hệ thống chỉ đạo điều hành tập trung toàn ngành GTVT cũng được xem là một kênh đầu vào mới. Đây là nơi cung cấp các phương thức, công cụ để Lãnh đạo Bộ nắm bắt nhanh thông tin toàn ngành, cũng như truy cập thông tin, dịch vụ phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành. Các phương thức, công cụ phổ biến trong Hệ thống chỉ đạo điều hành bao gồm:

- Màn hình quản lý điều hành tập trung toàn ngành (Dashboard).

- Giao diện khai thác thông tin (Web/App).

- Các tiện ích phụ trợ như: Hệ thống tương tác tự động Chatbot, Hệ thống bình chọn (voting, rating); Hệ thống hội nghị truyền hình trực tuyến; Hệ thống giám sát hình ảnh thời gian thực qua camera,…

7.1.3. Kiến trúc nghiệp vụ

Kiến trúc nghiệp vụ là lớp mới trong mô hình Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0. Kiến trúc nghiệp vụ cho thấy góc nhìn khái quát về các lĩnh vực nghiệp vụ chính đang có và cần cung cấp, bổ sung, nâng cấp thêm của Bộ GTVT.

Kiến trúc nghiệp vụ của Bộ bao gồm 3 lĩnh vực nghiệp vụ: (1) Nghiệp vụ chuyên ngành; (2) Nhiệp vụ quản lý hành chính và (3) Nghiệp vụ chỉ đạo điều hành ngành GTVT. Trong đó, nếu so với Kiến trúc 1.0, nghiệp vụ chỉ đạo điều hành được xếp thành nhóm nghiệp vụ riêng, thể hiện trong bối cảnh hiện tại, đây là yêu cầu quan trọng cần được đẩy mạnh, nâng cao năng lực xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương thông qua ứng dụng CNTT.

- Lĩnh vực nghiệp vụ chuyên ngành bao gồm 6 lĩnh vực: đường bộ, đường sắt, hàng hải, hàng không, đường thủy nội địa và đăng kiểm.

- Nghiệp vụ quản lý hành chính như: vận tải, an toàn giao thông, kế hoạch đầu tư, đối tác công - tư, tài chính, tổ chức cán bộ, khoa học công nghệ, quản lý doanh nghiệp, hợp tác quốc tế, thanh tra, pháp chế, quản lý xây dựng công trình giao thông, y tế GTVT và các nghiệp vụ hành chính văn phòng.

- Nghiệp vụ chỉ đạo điều hành ngành GTVT, bao gồm các nghiệp vụ chính như: tổng hợp thông tin, thống kê báo cáo, phối hợp xử lý tình huống dựa trên số liệu, điều phối nguồn lực, ra quyết định dựa trên đánh giá tổng thể tình hình,…

7.1.4. Kiến trúc ứng dụng

Căn cứ vào kiến trúc nghiệp vụ sẽ hình thành kiến trúc ứng dụng tương ứng. Trong Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0, kiến trúc ứng dụng được chia thành 5 mảng ứng dụng theo đặc thù, bao gồm: (1) Ứng dụng nghiệp vụ chuyên ngành; (2) Ứng dụng quản lý chỉ đạo điều hành; (3) Ứng dụng dịch vụ hành chính công; (4) Ứng dụng hành chính nội bộ và (5) Ứng dụng tổng hợp.

- Ứng dụng nghiệp vụ chuyên ngành: Bao gồm các ứng dụng phục vụ 6 nghiệp vụ chuyên ngành GTVT gồm: ứng dụng chuyên ngành đường bộ, ứng dụng chuyên ngành đường sắt, ứng dụng chuyên ngành hàng không, ứng dụng chuyên ngành đường thủy nội địa, ứng dụng chuyên ngành hàng hải, ứng dụng chuyên ngành đăng kiểm.

- Ứng dụng quản lý chỉ đạo điều hành: Bao gồm các ứng dụng phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành chung ngành GTVT như: tổng hợp giám sát thông tin GTVT thời gian thực, thống kê tổng hợp số liệu và hỗ trợ điều hành, giám sát và kiểm soát Chính phủ điện tử, xử lý tình huống, hỗ trợ Lãnh đạo ra quyết định,…

- Ứng dụng dịch vụ hành chính công: Bao gồm tập các ứng dụng phục vụ giải quyết dịch vụ công và thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp thông qua Cổng DVC quốc gia, Cổng DVC và một cửa điện tử Bộ GTVT, Cổng thông tin điện tử Bộ GTVT,…

- Ứng dụng hành chính nội bộ: Là các ứng dụng phục vụ tin học hóa công việc văn phòng trong Bộ GTVT và theo lĩnh vực hành chính như quản lý đầu tư, quản lý kế hoạch, quản lý cán bộ, quản lý tài sản, quản lý pháp chế,…

- Ứng dụng tổng hợp: Bao gồm các ứng dụng phục vụ công tác quản lý tổng hợp chung toàn ngành GTVT như: quản lý hoạt động vận tải logistics, quản lý dự án công trình giao thông, quản lý vi phạm hành chính, tổng hợp số liệu, báo cáo thống kê toàn ngành,…

- Các ứng dụng nghiệp vụ hành chính và nghiệp vụ tổng hợp khác: Bao gồm các ứng dụng văn phòng điện tử, tài chính kế toán, quản lý pháp chế, quản lý lĩnh vực khoa học - công nghệ, quản lý lĩnh vực hợp tác quốc tế, quản lý nghiệp vụ thanh tra, quản lý nghiệp vụ môi trường,…

7.1.5. Nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu

Trong mô hình Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0, nền tảng chia sẻ tích hợp dữ liệu là tầng nằm giữa tầng ứng dụng và tầng CSDL. Nền tảng tích hợp chia sẻ dữ liệu được chia thành 2 phần:

- Trục tích hợp, chia sẻ dữ liệu LGSP (Local Government Service Platform).

- Dịch vụ tích hợp chia sẻ thông tin phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành tập trung.

Trục tích hợp, chia sẻ dữ liệu LGSP được thiết kế tuân thủ Thông tư số 23/2018/TT-BTTTT ngày 28/12/2018 của Bộ Thông tin và Truyền thông. Các thành phần của nền tảng chia sẻ, tích hợp LGSP được minh họa theo hình dưới đây:

Hình 6: Các thành phần của nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu LGSP

Phần tích hợp chia sẻ phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành tập trung: Bao gồm các dịch vụ nền tảng hỗ trợ chỉ đạo, điều hành khi cần kết nối, liên thông. Các dịch vụ này gồm có:

- Dịch vụ thông tin chỉ đạo, điều hành.

- Dịch vụ thông tin báo cáo.

- Dịch vụ quy trình xử lý, phối hợp theo luồng.

- Dịch vụ an toàn, an ninh.

Thông qua nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu, các hệ thống CNTT trong Bộ GTVT sẽ được kết nối, liên thông với nhau và với các hệ thống bên ngoài. Cụ thể:

- Kết nối, tích hợp phục vụ triển khai các dịch vụ công trực tuyến; tích hợp với Cổng Dịch vụ công quốc gia.

- Tích hợp phục vụ kết nối, chia sẻ giữa các CSDL nghiệp vụ chuyên ngành trong Bộ (Ví dụ: chia sẻ CSDL Giấy phép lái xe với CSDL đăng kiểm phương tiện cơ giới đường bộ…).

- Tích hợp phục vụ kết nối, chia sẻ giữa các CSDL nội bộ ngành với CSDL bên ngoài (Ví dụ: chia sẻ dữ liệu giấy phép lái xe với Bộ Công an, chia sẻ dữ liệu phương tiện với Tổng cục Thuế, Kết nối CSDL khám sức khoẻ lái xe…).

- Các HTTT dùng chung của Chính phủ: Hệ thống báo cáo quốc gia; Hệ thống trao đổi văn bản giữa Chính phủ và bộ/ban/ngành; Hệ thống Cổng Dịch vụ công quốc gia,...

- HTTT của các bộ/ban/ngành có liên quan như: kết nối với Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam (thực hiện Quyết định số 45/2016/QĐ TTg: Tiếp nhận và trả kết quả giải quyết TTHC qua dịch vụ bưu chính công ích); kết nối với hệ thống báo cáo chuyên ngành của Tổng cục Thống kê; kết nối CSDL đăng ký doanh nghiệp,…

- Hệ thống thông tin về GTVT của các địa phương.

- Các CSDL quốc gia: CSDL dân cư, CSDL doanh nghiệp, CSDL bảo hiểm, CSDL y tế, CSDL đất đai,…

- Tích hợp phục vụ kết nối, chia sẻ với các đối tác như: Hệ thống thanh toán trực tuyến; hệ thống dịch vụ chữ ký số, hệ thống chuyển phát nhanh,…

- Kết nối, tích hợp với Trung tâm chỉ đạo điều hành Chính phủ.

- Kết nối với Nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu giữa các hệ thống Trung ương và địa phương (NGSP) phục vụ các yêu cầu liên thông khác của Chính phủ và Quốc gia.

7.1.6. Kiến trúc dữ liệu

Trong mô hình Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0, kiến trúc dữ liệu được tổ chức thành 06 khối CSDL: CSDL Dịch vụ hành chính công, CSDL hành chính nội bộ, CSDL theo lĩnh vực, CSDL tổng hợp, CSDL danh mục dùng chung và CSDL nền tảng. Chi tiết các thành phần trong từng khối CSDL như sau:

- CSDL Dịch vụ hành chính công: Lưu trữ dữ liệu hồ sơ, thông tin quá trình thực hiện và kết quả thực hiện các thủ tục hành chính và dịch vụ công trực tuyến.

- CSDL hành chính nội bộ: Lưu trữ dữ liệu phục vụ công tác hành chính nội bộ trong Bộ GTVT.

- CSDL theo lĩnh vực: Dữ liệu nghiệp vụ chuyên ngành được chia theo 6 lĩnh vực: đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải, hàng không và đăng kiểm.

- CSDL tổng hợp : Lưu trữ dữ liệu phục vụ công tác quản lý tổng hợp chung (nghiệp vụ, thông tin, dữ liệu…) toàn ngành GTVT.

- CSDL danh mục dùng chung: Cung cấp các danh mục dùng chung giữa các HTTT trong toàn ngành GTVT.

- CSDL nền tảng: Giữ vai trò là các CSDL gốc, thông tin mang tính nền tảng và khó thay đổi, được sử dụng làm dữ liệu tham chiếu cho các CSDL khác. Các dữ liệu nền tảng của ngành GTVT được định nghĩa bao gồm: CSDL kết cấu hạ tầng giao thông, CSDL phương tiện, CSDL người điều khiển phương tiện, CSDL doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực GTVT và CSDL không gian giao thông (SDI).

7.1.7. Kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ

Kiến trúc hạ tầng, kỹ thuật, công nghệ cung cấp các hệ thống phần cứng/phần mềm, mạng, thiết bị đầu cuối, thiết bị bảo mật ATTT, cũng như hạ tầng cơ sở vật chất đảm bảo để triển khai các ứng dụng CNTT, bao gồm các thành phần chính sau đây:

- Cơ sở hạ tầng mạng phục vụ kết nối bao gồm: Mạng nội bộ (LAN); mạng WAN; Internet, mạng không dây/di động (HF, VHF, VSAT…); kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng với Chính phủ và các bộ/ban/ngành.

- Trung tâm dữ liệu, phòng máy chủ: Gồm các máy chủ, thiết bị mạng, thiết bị lưu trữ, cáp mạng, nguồn điện, thiết bị làm mát, thiết bị giám sát quản lý (môi trường, an ninh, vận hành); các nền tảng khối chuỗi (dành cho định hướng mở rộng phạm vi Kiến trúc); hạ tầng ảo hóa. Các thành phần này có thể cung cấp dưới dạng vật lý đặt trực tiếp trong Trung tâm dữ liệu Bộ GTVT hoặc cung cấp dưới dạng dịch vụ theo mô hình Private Cloud (căn cứ theo yêu cầu sử dụng thực tế).

- Thiết bị truy cập đầu cuối: Bao gồm các thiết bị cá nhân (máy tính cá nhân, máy tính xách tay, thiết bị di động và thiết bị hỗ trợ cá nhân khác); thiết bị lưu trữ và thu phát dữ liệu trên các phương tiện giao thông, sensor IOT dùng trong giao thông v.v…

- Công cụ quản lý và giám sát hạ tầng dịch vụ: Thành phần này giúp cho các dịch vụ hoạt động thông suốt, hiệu quả và cũng giúp tăng tính sẵn sàng của toàn bộ hệ thống.

- Môi trường, tài nguyên chạy ứng dụng như: các hệ quản trị CSDL, công cụ quản trị CSDL, hệ điều hành (OS), môi trường ảo hóa …

- Nền tảng phát triển ứng dụng: Các công nghệ, công cụ nền tảng phục vụ phát triển ứng dụng cũng được định nghĩa tại đây, chia làm 3 nhóm:

+ Nền tảng Devops: Tập hợp các quy trình, công cụ giúp tự động hóa quá trình phát triển và triển khai phần mềm;

+ Công nghệ nền tảng 4.0: Tập hợp các công nghệ cốt lõi trong giai đoạn 4.0 phục vụ Chính phủ điện tử và Chuyển đổi số như: Big Data, AI, Machine learning, block chain, IoT platform …

+ Các công cụ nền tảng phục vụ báo cáo, chỉ đạo, điều hành như: Bản đồ số; công cụ báo cáo, trực quan hóa số liệu; công cụ phân tích dữ liệu…

7.1.8. Kiến trúc an toàn thông tin

Kiến trúc ATTT là thành phần mới trong Kiến trúc 2.0 so với Kiến trúc 1.0. An toàn thông tin trong Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 là môi trường đảm bảo ATTT đối với các HTTT phục vụ Chính phủ điện tử và hướng đến Chính phủ số của ngành GTVT. Trong đó, Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 được xây dựng dựa trên các mục tiêu về nghiệp vụ và yêu cầu về hạ tầng kỹ thuật, quy trình, dữ liệu, ứng dụng, dịch vụ cần thiết để triển khai Chính phủ điện tử của Bộ trong bối cảnh hiện tại và phục vụ phát triển trung hạn (2021-2025). Kiến trúc ATTT xuyên suốt tất cả các tầng trong mô hình Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0.

Việc tổ chức đảm bảo ATTT bao gồm:

- Dựa trên cơ sở định hướng tổ chức quản lý chỉ đạo từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các chính sách cùng các kiểm soát an toàn nội bộ CPĐT của Bộ GTVT được xác định thông qua việc phân tích, đánh giá rủi ro và các mối đe doạ đối với tài sản thuộc Chính phủ điện tử, các giải pháp đảm bảo ATTT có thể được triển khai đồng thời vào 5 phân lớp tương ứng với các kiểm soát an toàn an ninh, bao gồm: lớp dữ liệu, lớp ứng dụng, lớp thiết bị đầu cuối, lớp mạng và lớp vành đai.

- Song song với các giải pháp đảm bảo ATTT được triển khai theo phân lớp, cần thực hiện việc triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm quản lý rủi ro và điểm yếu an toàn dữ liệu; quản lý chính sách ATTT xuyên suốt cả 5 phân lớp.

- Ngoài ra, để đảm bảo các chính sách ATTT được quản lý, cập nhật và được thực thi đầy đủ, các giải pháp ATTT được triển khai một cách hiệu quả trong Bộ GTVT, công tác đảm bảo ATTT còn cần có thành phần giám sát, kiểm soát ATTT độc lập, chuyên nghiệp, tin cậy. Thành phần này có thể được triển khai thông qua việc xây dựng Trung tâm giám sát ATTT mạng cho toàn bộ ngành GTVT và/hoặc thuê dịch vụ giám sát ATTT của bên thứ ba (dịch vụ SOC).

7.1.9. Công tác quản lý, chỉ đạo

7.1.9.1. Định hướng, tổ chức thực hiện

Ban Chỉ đạo xây dựng Chính phủ điện tử Bộ GTVT đã thành lập từ giai đoạn phê duyệt Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 1.0 cần tiếp tục thực hiện công tác quản lý, chỉ đạo, giám sát việc thực thi các nhiệm vụ khi ban hành Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0.

Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ thực hiện công tác chỉ đạo, tổ chức, xây dựng các chính sách, các chuẩn, hướng dẫn, đào tạo, truyền thông để triển khai Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 và Chương trình chuyển đổi số trong Bộ GTVT:

- Chỉ đạo: Thể hiện ở việc thuyết phục được Lãnh đạo cấp cao tham gia chỉ đạo, điều phối sự phối hợp, giải quyết các xung đột, vấn đề phát sinh giữa các cơ quan đơn vị trong phạm vi Bộ GTVT, đặc biệt là các dự án dùng chung cấp Bộ; các dự án liên thông ngoài Bộ, các dự án cấp quốc gia (như xây dựng CSDL ngành GTVT,…).

- Tổ chức: Cần có sự định nghĩa, phân công rõ ràng về cơ cấu tổ chức, quyền và nghĩa vụ các bên liên quan và quy trình để tổ chức triển khai Kiến trúc 2.0 đặt trong bối cảnh phải thực thi Chương trình chuyển đổi số.

- Chính sách: Các chính sách, quy định, quy chế, tiêu chuẩn có tính đặc thù của Bộ GTVT phục vụ việc triển khai Kiến trúc 2.0 và Chuyển đổi số.

- Phổ biến, tuyên tuyền: Thực hiện hướng dẫn, đào tạo, truyền thông nâng cao nhận thức của các cơ quan, đơn vị liên quan trong triển khai Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0, đặc biệt là tập trung vào các đối tượng thụ hướng của các dịch vụ, ứng dụng CPĐT 2.0 trong và ngoài Bộ GTVT.

Công tác về chính sách có thể bao gồm những nội dung cụ thể (nhưng không giới hạn) sau đây:

- Định hướng, chiến lược phát triển của Bộ GTVT trung và dài hạn.

- Chiến lược đầu tư phát triển CNTT.

- Các tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật.

- Các quy chế đầu tư ứng dụng CNTT dựa trên Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT.

- Quy chế quản lý, duy trì, cập nhật Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT.

Công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành có thể bao gồm những nội dung cụ thể (nhưng không giới hạn) sau đây:

- Thành lập/bổ sung/điều chỉnh mới Ban Chỉ đạo điều hành chuyên trách về CNTT của Bộ GTVT dựa trên Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 đặt trong bối cảnh mới (thực hiện Nghị quyết số 17, Chương trình chuyển đổi số quốc gia).

- Xây dựng/cập nhật/bổ sung bộ các quy trình phối hợp, đầu tư, vận hành, khai thác… tương ứng với Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 được ban hành.

7.1.9.2. Một số giải pháp về chính sách

- Rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, các bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật để tăng cường ứng dụng CNTT trong tổng thể ngành GTVT.

- Xây dựng, ban hành các quy định hướng dẫn về thu thập, xử lý, tổng hợp thông tin hỗ trợ quản lý, điều hành tại các cấp quản lý của ngành GTVT nhằm triển khai Nghị đinh số 47/2020/NĐ-CP của Chính phủ về kết nối và chia sẻ dữ liệu số của cơ quan nhà nước.

- Tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cấp lãnh đạo và cán bộ trong toàn ngành GTVT về vai trò của ứng dụng CNTT và việc sử dụng dữ liệu nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lý, điều hành trong thời kỳ chuyển đổi số.

- Xây dựng chính sách khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng các hệ thống dịch vụ ứng dụng CNTT để phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực GTVT; hướng tới cung cấp các dịch vụ hỗ trợ kết nối vận tải, các tiện ích giao thông thông minh đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế số.

- Phát triển hạ tầng chia sẻ dữ liệu mở trong đó có các nguồn dữ liệu do ngành GTVT cung cấp để người dân và doanh nghiệp có thể tự do khai thác, sáng tạo ra các dịch vụ giá trị gia tăng mới phục vụ cho đời sống kinh tế xã hội.

7.2. Kiến trúc nghiệp vụ

7.2.1. Nguyên tắc nghiệp vụ

Kiến trúc nghiệp vụ xác định các chức năng nghiệp vụ, dịch vụ, quy trình và luồng thông tin để triển khai và thực hiện các quy trình nghiệp vụ của Bộ GTVT. Kiến trúc nghiệp vụ là thành phần kiến trúc đầu tiên phải thực hiện để xây dựng các thành phần kiến trúc trong Kiến trúc CPĐT phiên bản 2.0 của Bộ GTVT.

Các nguyên tắc nghiệp vụ chính có tính liên thông được xác định đối với Bộ GTVT bao gồm:

- Bộ làm việc theo chế độ Thủ trưởng, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu. Bộ trưởng chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, Quốc hội về toàn bộ công việc thuộc chức năng, thẩm quyền của Bộ trưởng, kể cả khi đã phân công hoặc ủy nhiệm cho Thứ trưởng. Mọi hoạt động của Bộ, Lãnh đạo Bộ và Lãnh đạo đơn vị thuộc Bộ phải bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, tuân thủ các quy định của Hiến pháp, pháp luật và Quy chế làm việc của Bộ.

- Đề cao trách nhiệm cá nhân, mỗi việc chỉ có một đơn vị, một cá nhân chủ trì và chịu trách nhiệm chính. Thủ trưởng đơn vị được phân công công việc phải chịu trách nhiệm chính về công việc được phân công kể cả khi đã phân công cho cấp phó của mình. Đơn vị được giao chủ trì xử lý, giải quyết công việc phải phối hợp với các đơn vị có liên quan và chịu trách nhiệm về kết quả cuối cùng của công việc được giao trước Lãnh đạo Bộ.

- Chủ động giải quyết công việc đúng phạm vi thẩm quyền được phân công, bảo đảm tuân thủ trình tự, thủ tục và thời hạn giải quyết công việc theo đúng quy định của pháp luật, chương trình, kế hoạch công tác và Quy chế làm việc của Bộ, trừ trường hợp có yêu cầu đột xuất hoặc có yêu cầu khác của cơ quan cấp trên.

- Bảo đảm yêu cầu phối hợp công tác, trao đổi thông tin trong giải quyết công việc và trong mọi hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được pháp luật quy định; cấp dưới phục tùng sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp trên.

- Công khai, minh bạch, đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong các hoạt động, chỉ đạo, điều hành và giải quyết công việc của Bộ và các đơn vị thuộc Bộ.

7.2.2. Danh mục nghiệp vụ

Bảng danh mục nghiệp vụ thuộc Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT phiên bản 2.0 được mô tả theo bảng dưới đây:

Bảng 2: Bảng danh mục nghiệp vụ theo Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0

7.2.3. Sơ đồ quy trình nghiệp vụ

Mô hình liên thông nghiệp vụ tổng quát của Bộ GTVT được mô tả theo hình dưới đây:

Hình 7: Mối quan hệ công tác, liên thông nghiệp vụ tổng quát của Bộ GTVT

Bộ GTVT là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về giao thông vận tải đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải, hàng không trong phạm vi cả nước; quản lý nhà nước các dịch vụ công theo quy định của pháp luật.

Bộ GTVT phối hợp với các bộ, ngành và địa phương trong thực hiện các nhiệm vụ có liên quan đến lĩnh vực GTVT. Theo ngành dọc, ở địa phương có các Sở GTVT, là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh/thành phố, tham mưu, giúp UBND cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực GTVT; thực hiện các dịch vụ công trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Sở. Sở GTVT chịu sự chỉ đạo, quản lý trực tiếp về tổ chức, biên chế và công tác của UBND cấp tỉnh; đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ của Bộ GTVT.

Bộ GTVT tiếp nhận thông tin góp ý, kiến nghị của người dân, tổ chức/doanh nghiệp và xử lý, phản hồi theo quy định của pháp luật.

Bộ GTVT trao đổi thông tin với các tổ chức quốc tế như: Tổ chức hàng hải quốc tế IMO, Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế ICAO,…

Bộ GTVT còn thực hiện việc trao đổi thông tin, dữ liệu, dịch vụ với các đối tác cung cấp các hệ thống thông tin (theo hình thức BOO, BOT …).

Mô hình trao đổi thông tin, dữ liệu mức cao của Bộ GTVT:

Hình 8: Mô hình trao đổi thông tin dữ liệu mức tổng quát

7.2.4. Mô hình trao đổi thông tin, dữ liệu giữa các đơn vị

Giải pháp tin học hóa trao đổi dữ liệu sẽ đa dạng hóa các phương thức trao đổi, tăng cường trao đổi dữ liệu có cấu trúc và hạn chế trao đổi qua phương pháp truyền thống bằng con đường văn bản giấy để đảm bảo dữ liệu có thể xử lý tự động và giảm công sức trong việc nhập liệu và tác vụ thủ công.

Việc đánh giá trao đổi dữ liệu thực hiện tổng thể và phân loại theo các giải pháp phù hợp với tình hình thực tế, khả năng cấu trúc hóa dữ liệu và năng lực đầu tư, số hóa dữ liệu. Qua đó, mô hình trao đổi dữ liệu sẽ thực hiện qua một số phương án sau:

a) Phương án 1: Trao đổi dữ liệu bằng văn bản điện tử:

Trao đổi dữ liệu bằng văn bản điện tử hiện tại đã được Bộ GTVT thông qua hệ thống quản lý văn bản và điều hành, tích hợp với Trục Văn bản Bộ GTVT, Trục liên thông văn bản quốc gia. Trong Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0, hệ thống quản lý văn bản và điều hành sẽ cần tiếp tục được nâng cấp mở rộng để đảm bảo các yếu tố liên thông dữ liệu số hóa ngày càng đa dạng và phức tạp hơn.

Mô hình trao đổi dữ liệu bằng văn bản điện tử được thể hiện trong mô hình dưới đây:

Hình 9: Mô hình trao đổi dữ liệu bằng văn bản điện tử

Thông tin trao đổi thực tế vô cùng đa dạng và theo nhiều tình huống khác nhau, vì vậy, việc cấu trúc hóa dữ liệu cần có lộ trình thực hiện theo từng bước. Trao đổi văn bản điện tử vẫn được sử dụng như phương tiện trao đổi thông tin cơ bản nhất. Phương án này được áp dụng cho các loại dữ liệu sau:

- Dữ liệu phi cấu trúc và nửa cấu trúc.

- Dữ liệu không được thường xuyên trao đổi.

- Dữ liệu không thể định hình từ trước.

b) Phương án 2: Trao đổi qua việc khai thác dữ liệu dùng chung:

Dữ liệu dùng chung được định nghĩa là dữ liệu được sử dụng bởi từ 2 đơn vị trở lên. Trong phương án này, dữ liệu dùng chung sẽ được lưu trữ trong CSDL dùng chung của Bộ. CSDL dùng chung sẽ được phân cấp cho một cơ quan chịu trách nhiệm quản lý, vận hành và duy trì, đơn vị phát sinh nguồn dữ liệu sẽ chịu trách nhiệm về giá trị dữ liệu, các đơn vị khác có thể khai thác, sử dụng chung. Điều này làm hạn chế quá trình trao đổi và giảm các tác vụ hành chính trao đổi không cần thiết.

Phương án này áp dụng với các loại dữ liệu sau:

- Dữ liệu có cấu trúc.

- Dữ liệu được từ 02 cơ quan, đơn vị trở lên cùng xây dựng và khai thác.

- Dữ liệu có tần xuất truy cập lớn.

Hình 10: Mô hình trao đổi dữ liệu qua CSDL dùng chung

c) Phương án 3: Trao đổi qua nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu (LSGP):

Trong phương án này, các cơ quan, đơn vị công bố các dịch vụ (công nghệ thông tin) tiếp nhận và cung cấp dữ liệu cho các cơ quan khác khai thác và sử dụng thông qua Nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu (LGSP). Phương án này thường được áp dụng khi có sự trao đổi dữ liệu giữa Bộ GTVT với cơ quan, đơn vị bên ngoài Bộ.

Hình 11: Mô hình trao đổi dữ liệu qua nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu

Phương án này áp dụng với các loại dữ liệu sau:

- Dữ liệu có cấu trúc.

- Dữ liệu phần lớn được duy trì và vận hành bởi một đơn vị.

- Dữ liệu đòi hỏi cần phải có các thao tác nghiệp vụ xử lý.

- Dữ liệu có tần xuất truy cập hạn chế và mang tính chuyên ngành cao.

7.2.5. Kế hoạch hoạt động nghiệp vụ

Việc tin học hóa các quy trình nghiệp vụ theo Kiến trúc CPĐT Bộ GTVT 2.0 sẽ cần một kế hoạch hoạt động nghiệp vụ phù hợp. Cụ thể:

- Việc quản lý quy trình, xử lý công việc được tiến hành một cách đồng bộ trên một nền tảng chung. Các quy trình nội bộ của các cơ quan, đơn vị được đặt trong bối cảnh của quy trình chung và được điều phối bởi quy trình quản lý chung này.

- Quy trình liên thông giữa các cơ quan, đơn vị trong Bộ sẽ được thực hiện trên nền tảng chung về quản lý quy trình. Điều này sẽ làm đơn giản quá trình liên thông giữa các cơ quan. Việc chuyển quy trình giữa các đơn vị cần thực hiện tương tự và đơn giản như quá trình luân chuyển công việc trong nội bộ của một đơn vị.

- Để thực hiện được việc thống nhất chung này thì ứng dụng CNTT phải được đồng bộ đối với tất cả các đơn vị thuộc Bộ.

- Tăng tối đa quá trình tự động hóa xử lý công việc bởi sử dụng các ứng dụng CNTT để xử lý công việc tự động.

- Sử dụng các CSDL dùng chung, CSDL tập trung của Bộ để phục vụ mục đích đơn giản hóa TTHC, giấy tờ. Từ đó giảm các tác vụ kiểm tra, xử lý thông tin; thay vào đó cho phép kết nối, khai thác hiệu quả dữ liệu từ CSDL dùng chung để phục vụ việc tổng hợp, đánh giá phân tích, hỗ trợ ra quyết định số.

Trên tinh thần này, việc phân tích và tin học hóa quy trình nghiệp vụ đối với các thủ tục hành chính, các nghiệp vụ hành chính và nghiệp vụ chuyên ngành sẽ được phân tích và đề xuất tương ứng các chức năng, các yêu cầu của các HTTT, dịch vụ hỗ trợ và luồng thông tin được trao đổi.

7.3. Kiến trúc dữ liệu

7.3.1. Nguyên tắc dữ liệu

Các nguyên tắc tuân thủ khi xây dựng kiến trúc dữ liệu gồm:

- Tuân thủ Khung Kiến trúc CPĐT Việt Nam 2.0 do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành ở tầng Kiến trúc dữ liệu.

- Tuân thủ Nghị định số 47/2020/NĐ-CP về quản lý, kết nối và chia sẻ dữ liệu số của cơ quan nhà nước.

- Phạm vi dữ liệu được đề cập trong kiến trúc dữ liệu bao gồm 2 loại dữ liệu là dữ liệu cấp ngành và dữ liệu cấp bộ. Dữ liệu cấp ngành là các dữ liệu được sử dụng ở phạm vi toàn quốc xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương thuộc lĩnh vực GTVT. Các dữ liệu cấp bộ là dữ liệu được sử dụng trong phạm vi toàn Bộ GTVT. Các dữ liệu chỉ phục vụ riêng nhu cầu nghiệp vụ của một đơn vị trong Bộ không thuộc phạm vi xem xét của Kiến trúc.

- Các bộ dữ liệu đảm bảo tính sẵn sàng tích hợp thông qua việc sử dụng danh mục dùng chung và có siêu dữ liệu (metadata) mô tả cho từng bộ dữ liệu theo tiêu chuẩn do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành và theo các bộ tiêu chuẩn quốc tế của từng lĩnh vực quản lý.

- Đảm bảo tính khả chuyển khi chuyển đổi các bộ dữ liệu hiện có vào Kiến trúc CPĐT 2.0 sau khi Bộ GTVT ban hành.

- Phải phân định rõ cơ quan quản lý dữ liệu, cơ quan khai thác dữ liệu và cơ quan bảo trì hệ thống kỹ thuật đảm bảo dữ liệu luôn an toàn, bảo mật và sẵn sàng cao.

- Các bộ dữ liệu phải được cập nhật khi phát sinh nhu cầu sử dụng chung dữ liệu chuyên ngành từ phía các cơ quan quản lý, để đảm bảo các chức năng của hệ thống thông tin được vận hành thông suốt.

- Việc chia sẻ dữ liệu tuân theo hướng dẫn của Bộ Thông tin và Truyền thông ở tầng Nền tảng chia sẻ và tích hợp theo Kiến trúc CPĐT 2.0.

7.3.2. Mô hình dữ liệu

Mô hình tổng thể kiến trúc dữ liệu được thể hiện theo mô hình dưới đây:

Hình 12: Mô hình kiến trúc dữ liệu 2.0 ngành GTVT

Trong kiến trúc dữ liệu, dữ liệu được tổ chức thành các CSDL sau đây:

- CSDL dịch vụ hành chính công gồm:

+ CSDL đối tượng làm thủ tục: Bao gồm các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp đăng ký thực hiện các dịch vụ hành chính công qua Cổng DVC quốc gia, Cổng thông tin một cửa quốc gia, Cổng DVC và một cửa điện tử Bộ GTVT;

+ CSDL đối tượng xử lý thủ tục: Bao gồm dữ liệu về cơ quan đơn vị và cán bộ tham gia vào quá trình xử lý thủ tục hành chính công;

+ CSDL hồ sơ kết quả xử lý: Lưu trữ hồ sơ kết quả xử lý thủ tục hành chính, chia thành 3 loại là hồ sơ kết quả cấp cho công dân, hồ sơ kết quả cấp cho doanh nghiệp và hồ sơ kết quả cấp cho phương tiện đăng ký;

+ CSDL văn bản tài liệu pháp lý: Lưu trữ dữ liệu về các văn bản hành chính và các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành.

- CSDL hành chính nội bộ: Bao gồm các CSDL tương ứng với các nhóm nghiệp vụ hành chính văn phòng như: vận tải, an toàn giao thông, kế hoạch đầu tư, đối tác công - tư, tài chính, tổ chức cán bộ, khoa học công nghệ, quản lý doanh nghiệp, hợp tác quốc tế, thanh tra, pháp chế, quản lý xây dựng công trình giao thông, y tế giao thông vận tải và các nghiệp vụ hành chính văn phòng…

- CSDL theo lĩnh vực: Gồm 6 CSDL chia theo 6 lĩnh vực chuyên ngành GTVT là: CSDL chuyên ngành đường bộ, CSDL chuyên ngành đường sắt, CSDL chuyên ngành hàng không dân dụng, CSDL chuyên ngành đường thủy nội địa, CSDL chuyên ngành hàng hải, CSDL chuyên ngành đăng kiểm:

+ CSDL chuyên ngành đường bộ: bao gồm các CSDL nghiệp vụ thành phần như: CSDL giấy phép lái xe cơ giới đường bộ (trong nước, quốc tế); CSDL cấp phép vận tải lĩnh vực đường bộ; CSDL giám sát hành trình; CSDL quản lý cầu trên đường địa phương LBMS; CSDL quản lý cầu trên đường quốc lộ và cao tốc VBMS; CSDL quản lý tình trạng mặt đường PMS; CSDL tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ (quốc lộ, đường cao tốc); CSDL cấp phép công trình đường bộ; CSDL hoạt động vận tải hành khách tuyến cố định; CSDL tài sản đường bộ VRAMP; CSDL quan trắc cầu dây văng SHMS; CSDL Giấy phép kinh doanh vận tải; CSDL biển hiệu, phù hiệu, sổ liên vận xe ô tô...;

+ CSDL chuyên ngành đường sắt: được tổ chức gồm các CSDL nghiệp vụ thành phần như: CSDL kết cấu hạ tầng giao thông và tài sản đường sắt; CSDL phương tiện đường sắt; CSDL người điều khiển phương tiện đường sắt; CSDL đăng ký phương tiện đường sắt; CSDL vận tải đường sắt, CSDL công tác thanh tra, kiểm tra…

+ CSDL chuyên ngành hàng không: được tổ chức gồm các CSDL nghiệp vụ thành phần như: CSDL kết cấu hạ tầng giao thông hàng không; CSDL người điều khiển phương tiện hàng không; CSDL thông tin giờ cất/hạ cánh của các hãng hàng không quốc tế, nội địa khai thác đi/đến Việt Nam; CSDL thông tin về máy bay, tổ chức bảo dưỡng máy bay, tổ chức huấn luyện phi công và các thông tin về nhân viên hàng không; CSDL tham số bay và thiết bị ghi âm buồng lái; CSDL các đối tượng khủng bố, danh sách đen…

+ CSDL chuyên ngành hàng hải: được tổ chức gồm các CSDL nghiệp vụ thành phần như: CSDL quản lý kết cấu hạ tầng giao thông hàng hải; CSDL đăng ký tàu biển; CSDL quản lý thuyền viên; CSDL nhận dạng và truy theo tầm xa LRIT; CSDL nhận dạng tự động AIS; CSDL kiểm tra tàu biển; CSDL giám sát và điều phối giao thông hàng hải (VTS); CSDL quản lý tìm kiếm, cứu nạn hàng hải; CSDL quản lý vận tải và dịch vụ hàng hải;…

+ CSDL chuyên ngành đường thủy nội địa: được tổ chức gồm các CSDL nghiệp vụ thành phần như: CSDL kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa; CSDL phương tiện thủy nội địa; CSDL thuyền viên; CSDL bằng cấp, chứng chỉ thuyền viên đường thủy nội địa; CSDL phương tiện thủy nội địa lắp đặt thiết bị AIS; CSDL phao tiêu, báo hiệu; CSDL mực nước; CSDL báo cáo trực tuyến hoạt động vận tải và ATGT lĩnh vực thủy nội địa; CSDL phản ánh vi phạm lĩnh vực thủy nội địa…

+ CSDL chuyên ngành đăng kiểm: được tổ chức gồm các CSDL nghiệp vụ thành phần như: CSDL phương tiện xe cơ giới; CSDL tàu biển; CSDL phương tiện thủy nội địa; CSDL phương tiện đường sắt; CSDL công trình biển; CSDL xe máy chuyên dùng; CSDL sản phẩm công nghiệp; CSDL thiết bị nâng và thiết bị áp lực.

- CSDL tổng hợp, được chia thành các CSDL thành phần:

+ CSDL quản lý vận tải - Logistics: Lưu trữ dữ liệu chung, tổng hợp về nghiệp vụ quản lý lĩnh vực vận tải và logistics;

+ CSDL quản lý dự án công trình giao thông: Lưu trữ dữ liệu về các dự án công trình giao thông thuộc phạm vi quản lý của Bộ GTVT;

+ CSDL quy hoạch GTVT: Lưu trữ dữ liệu liên quan đến quy hoạch ngành GTVT;

+ CSDL báo cáo - thống kê: Lưu trữ dữ liệu báo cáo thống kê tổng hợp ngành GTVT;

+ CSDL xử lý vi phạm hành chính: Lưu trữ dữ liệu liên quan đến xử lý vi phạm hành chính lĩnh vực GTVT;

+ CSDL Thông tin quản lý điều hành: Lưu trữ dữ liệu quản lý điều hành xuyên suốt toàn ngành GTVT (như thông báo, nhiệm vụ, quyết định thực hiện, phối hợp nguồn lực…);

+ CSDL số hóa tài liệu lưu trữ: Lưu trữ toàn bộ tài liệu số hóa trong Bộ GTVT (như các văn bản tài liệu số hóa, tệp đa phương tiện…);

+ Kho dữ liệu tổng hợp: Dữ liệu toàn bộ hoạt động trong Bộ GTVT sẽ được lưu trữ và từng bước hình thành kho dữ liệu tổng hợp chung. Dữ liệu từ kho dữ liệu có tính lịch sử, phục vụ công tác báo cáo thống kê, hỗ trợ chỉ đạo điều hành, dự báo xu hướng,… thông qua các công cụ xử lý phân tích dữ liệu lớn;

+ Kho dữ liệu mở ngành GTVT: Từng bước hình thành kho dữ liệu tri thức số hóa lĩnh vực GTVT, là dữ liệu mở công khai thông tin ngành GTVT, cho phép người dân, doanh nghiệp khai thác theo quy định của pháp luật.

CSDL tham chiếu phục vụ yêu cầu tích hợp, liên thông, đồng bộ giữa các CSDL khác nhau trong và ngoài Bộ GTVT. CSDL tham chiếu bao gồm CSDL đặc tả (siêu dữ liệu - Metadata) và CSDL Danh mục dùng chung.

- CSDL đặc tả (Metadata) quản lý các Metadata mô tả cho từng bộ dữ liệu.

- CSDL danh mục dùng chung, được chia thành 3 nhóm danh mục là:

+ CSDL danh mục dùng chung quốc gia: Quản lý danh mục dùng chung phục vụ việc định nghĩa và đồng bộ dữ liệu cho tất cả các hệ thống CNTT ngành GTVT;

+ CSDL danh mục dùng chung cấp bộ: Quản lý danh mục dùng chung phục vụ việc định nghĩa và đồng bộ dữ liệu cho tất cả các hệ thống CNTT trong Bộ GTVT;

+ CSDL danh mục dùng chung khác: phục vụ việc định nghĩa và đồng bộ dữ liệu đối với các hệ thống CNTT khác (không thuộc 2 phạm vi trên);

- CSDL nền tảng: Giữ vai trò CSDL gốc, ít thay đổi, dùng làm tham chiếu cho các CSDL khác. CSDL nền tảng được định nghĩa gồm 5 CSDL thành phần:

+ CSDL kết cấu hạ tầng giao thông: Lưu trữ dữ liệu kết cấu hạ tầng giao thông ở tất cả các lĩnh vực (đường bộ, đường sắt, hàng không, đường thủy nội địa, hàng hải);

+ CSDL phương tiện: Lưu trữ đầy đủ các dữ liệu liên quan đến phương tiện tham gia giao thông ở tất cả các lĩnh vực (đường bộ, đường sắt, hàng không, đường thủy nội địa, hàng hải);

+ CSDL người điều khiển phương tiện: Lưu trữ đầy đủ các dữ liệu liên quan đến người điều khiển phương tiện tham gia giao thông ở tất cả các lĩnh vực (đường bộ, đường sắt, hàng không, đường thủy nội địa, hàng hải);

+ CSDL doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực GTVT: Lưu trữ đầy đủ các dữ liệu liên quan đến doanh nghiệp kinh doanh vận tải và logistics;

+ Nền tảng hạ tầng thông tin không gian ngành GTVT (SDI): Lưu trữ dữ liệu không gian ở tất cả các lĩnh vực (đường bộ, đường sắt, hàng không, đường thủy nội địa, hàng hải).

7.3.3. Mô hình ràng buộc dữ liệu

Hình 13: Mô hình ràng buộc dữ liệu trong Kiến trúc dữ liệu 2.0 Bộ GTVT

Ghi chú:

- Đường màu đen: Mô tả liên kết 1 chiều.

- Đường màu đỏ: Mô tả liên kết 2 chiều.

- Đường nét đứt: Mô tả liên kết giữa CSDL Bộ GTVT với các CSDL ngoài Bộ thông qua hệ thống kết nối liên thông dữ liệu LGSP.

- Đường liền nét: Mô tả liên kết giữa các CSDL trong Bộ GTVT.

Trong Mô hình tổ chức dữ liệu, khi triển khai các CSDL thành phần thì mối quan hệ các thực thể chủ chốt trong CSDL phải đảm bảo kết nối, chia sẻ với nhau, tránh việc xây dựng dữ liệu trùng lặp, riêng lẻ (trừ trường hợp các dữ liệu mật, đặc thù).

Trong các nhóm CSDL, đánh giá nhóm CSDL nền tảng là CSDL quan trọng, đóng vai trò CSDL gốc, có mối liên hệ ràng buộc với hầu hết các CSDL khác. Cụ thể, mối liên hệ ràng buộc giữa các CSDL cấp bộ và CSDL cấp ngành với CSDL nền tảng trong kiến trúc dữ liệu được mô tả theo bảng dưới đây: