Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7681-3:2013 (ISO 13041-3:2009) về Điều kiện kiểm máy tiện điều khiển số và trung tâm tiện - Phần 3: Kiểm hình học cho các máy có một trục chính mang phôi thẳng đứng đảo nghịch

Số tham chiếu

Tiếng Việt

Tiếng Anh

Tiếng Pháp

1

Đế

Base

Base

2

Trụ máy

Column

Montant

3

Xà ngang

Cross-rail

Traverse porte-chariot

4

Xe dao, theo trục X

Carriage, X axis

Chariot, X axe

5

Xe dao, theo trục Y

Carriage, Y axis

Chariot, Y axe

6

Đường dẫn hướng của ụ đầu trục chính mang phôi

Workholding spindle head stock slideway

Glissière de la poupée fixe de la broche

7

Ụ đầu trục chính mang phôi, trục Z

Workholding spindle head stock, Z axis

Poupée fixe de la broche, Z axe

8

Trục chính mang phôi

Workholding spindle

Broche porte-pièce

9

Đầu ụ rơvonve

Turret head

Chariot

10

Ụ rơvonve

Turret

Tourelle

11

Bàn trượt đầu ụ rơvonve, theo trục Y

Turret head carriage, Y axis

Chariot du porte-tourelle, Y axe

12

Đường hướng đầu ụ rơvonve

Turret head slideway

Coulisseau du porte- tourelle

13

Tấm dao

Tool plate

Plateau à outils

Tiêu chí

Loại 1

Loại 2

Loại 3

Đường kính danh nghĩa của mâm cặp, d

d ≤ 250

250 < d ≤ 400

d > 400

Đường kính tiện lớn nhất, D

D ≤ 315

315 < D ≤ 500

500 < D

CHÚ THÍCH 1: Các tiêu chí chọn theo quy định của nhà sản xuất.

CHÚ THÍCH 2: Đường kính danh nghĩa của mâm cặp được xác định theo TCVN 4279-1 (ISO 3442-1) và TCVN 4279-2 (ISO 3442-2).

Đối tượng

G1

Kiểm đầu mút của trục chính mang phôi:

a) độ đảo của đường kính định tâm;

b) độ đảo mặt đầu của mặt trục chính.

Sơ đồ

Dung sai

Sai lệch đo được

Loại 1

Loại 2

Loại 3

a)

0,005

0,008

0,012

b)

0,008

0,010

0,015

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996), 5.6.1.2.2 và 5.6.3.2

Các phép đo phải được thực hiện trên tất cả các trục chính mang phôi

a) 5.6.1.2.2

Khi bề mặt là mặt côn, đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng phải đặt vuông góc với bề mặt tiếp xúc.

b) 5.6.3.2

Các phép đo phải được thực hiện trên đường kính lớn nhất.

Đối tượng

G2

Kiểm độ đảo hướng kính của lỗ trục chính mang phôi

a) tại đầu mút trục chính;

b) tại vị trí cách đầu mút trục chính 300 mm.

Xem phép kiểm R1.

Sơ đồ

Dung sai

Sai lệch đo được

Loại 1

Loại 2

Loại 3

a)

0,010

0,015

0,020

b)

0,015

0,020

0,025

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng và trục kiểm chuyên dùng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1 (ISO 230-1)                                   5.6.1.2.3

Quay trục chính từ từ ít nhất hai vòng tại mỗi vị trí đo khi đo độ đảo trục chính.

Các phép đo phải được lặp lại ít nhất bốn lần, trục kiểm được quay đi 90° so với trục chính. Ghi lại giá trị trung bình của các chỉ số.

Cần thực hiện theo các bước để giảm tối thiểu ảnh hưởng của lực cản tiếp tuyến trên đầu đo của dụng cụ đo.

Phải thực hiện các phép đo trên tất cả các trục chính mang phôi.

Đối tượng

G3

Kiểm độ song song giữa chuyển động theo phương trục Z và trục quay của trục chính mang phôi

a) trong mặt phẳng ZX;

b) trong mặt phẳng YZ.

Sơ đồ

Dung sai

Đối với chiều dài đo là 300 hoặc tổng các dịch chuyển tới 300

Sai lệch đo được

Loại 1

Loại 2

Loại 3

a)

0,010

0,015

0,020

b)

0,015

0,020

0,025

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng và trục kiểm chuyên dùng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)                      5.4.1.2.1, 5.4.2.2.3

Đối với mỗi mặt phẳng thực hiện đo, quay trục chính mang phôi để tìm vị trí độ đảo trung bình, sau đó di chuyển ụ trục chính theo phương Z và ghi lại hiệu số lớn nhất của các chỉ số.

Cách khác, lấy các chỉ số dọc theo trục kiểm tại một góc quay, sau đó quay trục chính đi 180° và tiếp tục lấy các giá trị đo tại các vị trí tương ứng trước đó. Hiệu số lớn nhất giữa hai giá trị đo trung bình chính là sai lệch độ song song.

Phép kiểm này áp dụng cho tất cả các trục chính mang phôi và các chuyển động theo phương trục Z.

Đối tượng

G4

Kiểm độ vuông góc giữa chuyển động theo trục phương Z và chuyển động theo phương trục X trong mặt phẳng ZX.

Sơ đồ

Dung sai

Đối với chiều dài đo là 300 hoặc tổng các dịch chuyển tới 300

Sai lệch đo được

Loại 1

Loại 2

Loại 3

0,010

0,015

0,020

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng, ke vuông và tấm phẳng chuyên dùng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)       5.5.2.2.1 và 5.5.2.2.4

Đặt ke vuông lên một tấm phẳng chuyên dùng được gắn cố định trên tấm dao hoặc ụ rơvonve, song song với chuyển động theo phương trục X. Gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên đầu mút của trục chính mang phôi đã được khóa sao cho đầu đo của cảm biến tiếp xúc với bề mặt ke vuông theo trục Z, di chuyển ụ trục chính mang phôi theo phương Z. Tốt nhất là gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên vỏ hộp trục chính để tránh việc phải khóa trục chính.

Sai lệch độ vuông góc là hiệu số lớn nhất của các chỉ số trên cảm biến dịch chuyển thẳng.

Đối tượng

G5

Kiểm độ vuông góc giữa chuyển động theo phương trục Z và chuyển động theo phương trục Y trong mặt phẳng YZ.

Sơ đồ

Dung sai

Đối với chiều dài đo là 300 hoặc tổng các dịch chuyển tới 300

Sai lệch đo được

Loại 1

Loại 2

Loại 3

0,015

0,020

0,025

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng, ke vuông và tấm phẳng chuyên dùng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)            5.5.2.2.1, 5.5.2.2.4

Đặt ke vuông lên một tấm phẳng chuyên dùng được gắn cố định trên bàn giao hoặc ụ rơvonve, song song với chuyển động theo phương trục Y. Gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên đầu mút của trục chính mang phôi đã được khóa sao cho đầu đo của cảm biến tiếp xúc với bề mặt ke vuông theo trục Z, di chuyển ụ trục chính mang phôi theo phương Z. Tốt nhất là gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên vỏ hộp trục chính để tránh việc phải khóa trục chính.

Sai lệch độ vuông góc là hiệu số lớn nhất của các giá trị đọc của cảm biến dịch chuyển thẳng.

Đối tượng

G6

Kiểm sai lệch góc của chuyển động theo phương trục Z

a) trong mặt phẳng YZ, EAZ,

b) trong mặt phẳng ZX, EBZ.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này chỉ áp dụng cho khu vực gia công và không áp dụng cho khu vực vận hành phụ.

Sơ đồ

Phương pháp sử dụng nivô chính xác

Phương pháp sử dụng giao thoa kế laze

CHÚ DẪN:

1 nivô đo                       3 đầu laze                     5 bộ nắn chùm tia phản xạ

2 nivô chuẩn                 4 giao thoa kế               6 các gương phản xạ

Dung sai

Đối với a) và b), với hành trình theo trục Z tới 500

0,040/1000

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng và tấm phẳng chuyên dùng, thiết bị đo laze hoặc ống tự chuẩn trực

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)      5.2.3.2.2.1, 5.2.3.2 2.2, 5.2.3.2.2.3

Đặt nivô chính xác lên tấm phẳng chuyên dùng được gắn cố định trên đầu mút trục chính theo phương ngang.

Phải thực hiện phép đo theo hai hướng tại ít nhất ba vị trí cách đều nhau dọc theo cả hai hướng chuyển động.

Hiệu số giữa các giá trị đọc lớn nhất và nhỏ nhất chính là sai lệch góc.

Đối tượng

G7

Kiểm sai lệch góc của chuyển động theo phương trục X

a) trong mặt phẳng ZX, EBX (lắc dọc),

b) trong mặt phẳng YZ, EAX (lắc xoay),

c) trong mặt phẳng XY, ECX (lắc ngang).

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này chỉ áp dụng cho khu vực gia công.

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

1 nivô đo                       3 đầu laze                     5 bộ nắn chùm tia phản xạ

2 nivô chuẩn                 4 giao thoa kế               6 các gương phản xạ

Dung sai

Đối với a) và b) và c), với hành trình theo trục X tới 500:

0,040/1000

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

a) Nivô chính xác hoặc ống tự chuẩn trực và gương phản xạ hoặc thiết bị đo laze

b) Nivô chính xác

c) Ống tự chuẩn trực và gương phản xạ hoặc thiết bị đo laze

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)       5.2.3.2.2.1, 5.2.3.2.2.2, 5.2.3.2.2.3

Các phép đo phải được thực hiện tại ít nhất ba vị trí cách đều nhau dọc theo cả hai phương chuyển động theo trục X.

Hiệu số giữa các giá trị đọc lớn nhất và các giá trị đọc nhỏ nhất chính là sai lệch góc.

Đối tượng

G8

Kiểm sai lệch góc của chuyển động theo phương trục Y

a) trong mặt phẳng YZ, EAY (lắc dọc),

b) trong mặt phẳng ZX, EBY (lắc xoay),

c) trong mặt phẳng XY, ECY (lắc ngang).

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

1 nivô đo                       3 đầu laze                     5 bộ nắn chùm tia phản xạ

2 nivô chuẩn                 4 giao thoa kế               6 các gương phản xạ

Dung sai

Đối với a) và b) và c), với hành trình theo trục Y tới 500:

0,1/1000

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

a) Nivô chính xác, ống tự chuẩn hoặc thiết bị đo laze, tấm phẳng chuyên dùng

b) Nivô chính xác, tấm phẳng chuyên dùng

c) Ống tự chuẩn trực hoặc thiết bị đo laze, tấm phẳng chuyên dùng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)         5.2.3.1.2.1, 5.2.3.2.2.2, 5.2.3.2.2.3

Đặt thiết bị đo (ni vô chính xác, gương phản xạ) lên tấm phẳng chuyên dùng được gắn cố định trên tấm dao hoặc ụ rơvonve, và gắn cố định tấm thứ hai trên đầu mút trục chính. Các phép đo phải được thực hiện ít nhất tại ba điểm cách đều nhau dọc theo cả hai hướng chuyển động.

Hiệu số giữa các giá trị đọc lớn nhất và nhỏ nhất chính là sai lệch góc.

Đối tượng

G9

Kiểm độ thẳng của chuyển động theo phương trục X

a) trong mặt phẳng thẳng đứng ZX, EZX,

b) trong mặt phẳng ngang XY, EYX.

Sơ đồ

Dung sai

a) và b)

0,02 trên chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Trường hợp a) và b), thước kiểm độ thẳng, căn mẫu điều chỉnh được và cảm biến dịch chuyển thẳng hoặc thiết bị đo quang học

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),    5.2.1.2.1.1 và 5.2.3.2.1.1

Nếu ụ rơvonve có thể di chuyển được theo phương trục Y, thì định vị trí của ụ sao cho đường trục trung bình của trục chính mang phôi nằm trên một đường thẳng với lỗ gá dụng cụ trên ụ rơvonve. Khóa ụ trước trục chính ở vị trí gần ụ rơvonve. Đặt dụng cụ đo thẳng chuẩn (thước kiểm độ thẳng, gương phản xạ thẳng, kính viễn vọng ngắm thẳng) lên ụ rơvonve sao cho song song với chuyển động theo phương trục X.

CHÚ THÍCH: "Song song" ở đây có nghĩa là các chỉ số của cảm biến tại cả hai đầu của khoảng dịch chuyển là như nhau vả trong trường hợp này hiệu số lớn nhất giữa giá trị đọc chính là sai lệch độ thẳng.

Gắn cảm biến dịch chuyển thẳng, giao thoa kế hoặc bia lên trục chính gần với vị trí của phôi gia công. Với các máy sử dụng các khối dụng cụ lắp trên tấm dao, yêu cầu một hành trình rất dài theo trục X, một thước kiểm độ thẳng ngắn hơn có thể được lắp lên trục chính mang phôi cùng với cảm biến dịch chuyển thẳng được gắn lên ụ rơvonve và tấm dao. Trong cách gá đặt này, việc đặt lại cảm biến dịch chuyển thẳng là cần thiết khi đầu của thước kiểm độ thẳng chạm tới. Phương pháp này có thể được sử dụng nhiều trong thực tế để đo được toàn bộ hành trình hơn là sử dụng một thước kiểm độ thẳng rất dài gá công xôn trên ụ rơvonve.

Đối tượng

G10

Kiểm độ thẳng của chuyển động theo phương trục Z

a) trong mặt phẳng XZ, EXZ,

b) trong mặt phẳng YZ, EYZ.

Sơ đồ

Dung sai

a) và b)

0,02 trên chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Trường hợp a) và b), ke vuông chính xác, căn mẫu có thể điều chỉnh được và cảm biến dịch chuyển thẳng hoặc các thiết bị đo quang học.

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),   5.2.1.2.1.1, 5.2.3.2.1.1

Dụng cụ đo thẳng chuẩn (gương phản xạ thẳng, kính viễn vọng ngắm thẳng) phải được đặt lên ụ rơvonve sao cho song song với chuyển động theo phương trục Z.

CHÚ THÍCH: "Song song" ở đây có nghĩa là các giá trị đọc của cảm biến đọc tại cả hai đầu của khoảng dịch chuyển là như nhau và trong trường hợp này hiệu số lớn nhất giữa các giá trị đọc chính là sai lệch độ thẳng.

Gắn cảm biến dịch chuyển thẳng, giao thoa kế hoặc bia lên phần đầu của trục chính mang phôi, gần với vị trí của chi tiết gia công. Đường thẳng đo phải gần với trục quay của trục chính mang phôi.

Cách khác, có thể sử dụng phép kiểm được thiết lập theo G3 (trục kiểm được gắn lên trục chính mang phôi và cảm biến dịch chuyển thẳng được gắn lên ụ rơvonve).

 Đối tượng

G11

Kiểm độ thẳng của chuyển động theo phương trục Y

a) trong mặt phẳng thẳng đứng YZ, EZY,

b) trong mặt phẳng ngang XY, EXY.

Sơ đồ

Dung sai

a) và b)

0,02 trên chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Đối với a) và b), thước kiểm độ thẳng, căn mẫu điều chỉnh được và cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)             5.2.1.2.1.1, 5.2.3.2.1.1

Dụng cụ đo thẳng chuẩn (gương phản xạ thẳng, kính viễn vọng ngắm thẳng) phải được đặt lên ụ rơvonve sao cho song song với chuyển động theo phương trục Y.

CHÚ THÍCH: “Song song” ở đây có nghĩa là các giá trị đọc của cảm biến tại cả hai đầu của khoảng dịch chuyển là như nhau và trong trường hợp này hiệu số lớn nhất giữa các giá trị đọc chính là sai lệch độ thẳng.

Gắn cảm biến dịch chuyển thẳng, giao thoa kế hoặc bia lên phần đầu của trục chính mang phôi, gần với vị trí của chi tiết. Đường thẳng đo phải gần với trục quay của trục chính mang phôi.

 Đối tượng

G12

Kiểm độ vuông góc của các mặt lắp dụng cụ của ụ rơvonve so với đường tâm trục chính mang phôi.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này áp dụng cho các mặt lắp dụng cụ của ụ rơvonve vuông góc với đường tâm trục chính mang phôi.

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

L là chiều dài đo

Dung sai

0,02/100

L = 100

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),      5.5.1.2.1, 5.5.1.2.4

Lặp lại phép kiểm này cho từng mặt lắp dụng cụ trên ụ rơvonve.

 Đối tượng

G13

Kiểm độ vuông góc của các mặt lắp dụng cụ của ụ rơvonve với chuyển động theo phương trục X

a) trong mặt phẳng ZX,

b) trong mặt phẳng XY.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này áp dụng cho tất cả các mặt lắp dụng cụ của ụ rơvonve song song với mặt phẳng YZ.

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

L chiều dài đo

Dung sai

a) và b)

0,02 đối với L = 100

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),            5.5.1.2.1, 5.5.1.2.4

Lặp lại phép kiểm này cho từng mặt lắp dụng cụ trên ụ rơvonve.

Đối tượng

G14

Kiểm độ song song giữa đường trục của lỗ lắp dụng cụ của ụ rơvonve và chuyển động theo phương trục Z

a) trong mặt phẳng ZX,

b) trong mặt phẳng YZ.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này áp dụng cho các lỗ lắp dụng cụ của ụ rơvonve song song với chuyển động theo phương trục Z.

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

L chiều dài đo

Dung sai

a) và b):

0,02 đối với L = 100

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),     5.4.2.2.3

Lặp lại phép kiểm cho mỗi lỗ lắp dụng cụ trên ụ rơvonve.

Gắn trục kiểm vào lỗ lắp dụng cụ của ụ rơvonve và gắn cảm biến dịch chuyển thẳng trên trục chính mang phôi sao cho đầu dò của nó chạm vào trục kiểm trong mặt phẳng ZX/YZ. Tốt hơn là gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên hộp trục chính để tránh việc phải khóa trục chính.

Đối tượng

G15

Kiểm độ song song giữa trục của lỗ lắp dụng cụ của ụ rơvonve và chuyển động theo phương trục X

a) trong mặt phẳng ZX,

b) trong mặt phẳng YZ.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này áp dụng cho các lỗ lắp dụng cụ của ụ rơvonve song song với chuyển động theo phương X. 

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

L chiều dài đo

Dung sai

a) và b):

0,02 đối với L = 100

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),       5.4.2.2.3

Lặp lại phép kiểm cho tất cả các lỗ lắp dụng cụ trên ụ rơvonve.

Gắn trục kiểm vào lỗ lắp dụng cụ của ụ rơvonve và gắn cảm biến dịch chuyển thẳng trên trục chính mang phôi sao cho đầu dò của nó chạm vào trục kiểm trong mặt phẳng ZX/XY. Tốt hơn là gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên hộp trục chính để tránh việc phải khóa trục chính.

Đối tượng

G16

Kiểm độ đảo và độ đảo hướng kính (hoặc mặt đầu) của (các) trục chính mang dụng cụ, lỗ trục chính và mặt đầu.

1) Độ đảo của lỗ côn trong

a) tại đầu mút trục chính;

b) tại vị trí cách đầu mút trục chính 100 mm.

2) Lỗ trục chính hình trụ:

a) Độ đảo của đầu mút trục chính;

b) Độ đảo hướng kính (hoặc mặt đầu) của bề mặt trục chính mang dụng cụ. 

Sơ đồ

Dung sai

Sai lệch đo được

1) a):

0,010

b) 0,015

2) a) và b):

0,010

Dụng cụ đo

1) Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

2) Cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),   5.6.1.2.3, 5.6.3.2

Các phép đo phải được thực hiện cho tất cả các trục chính mang dụng cụ.

Trường hợp 1) lặp lại các phép đo ít nhất bốn lần, trục kiểm quay đi 90° so với trục chính. Ghi lại giá trị trung bình của các giá trị đọc.

Cần thực hiện theo các bước để giảm tối thiểu ảnh hưởng của lực cản tiếp tuyến trên đầu đo của dụng cụ đo.

Phép kiểm 2) b) thực hiện tại vị trí bán kính lớn nhất có thể.

Đối tượng

G17

Kiểm độ song song giữa đường tâm trục chính mang dụng cụ và chuyển động theo phương trục Z

a) trong mặt phẳng ZX,

b) trong mặt phẳng YZ.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này áp dụng cho tất cả các trục chính của ụ rơvonve có khả năng quay, song song với trục Z   

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

L Chiều dài đo

Dung sai

Với a) và b):

0,02 đối với L = 100

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),      5.4.1.2.1, 5.4.2.2.3

Quay trục chính mang dụng cụ để tìm vị trí độ đảo trung bình, sau đó di chuyển trục chính mang phôi theo phương Z. Ghi lại hiệu số lớn nhất của các giá trị đọc.

Cách khác, lấy các giá trị đọc dọc theo trục kiểm tại một góc quay, sau đó quay trục chính đi 180° và tiếp tục lấy các giá trị đo tại các vị trí tương ứng trước đó. Hiệu số lớn nhất giữa hai giá trị đo trung bình chính là sai lệch độ song song. Tốt hơn là gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên hộp trục chính để tránh việc phải khóa trục chính.

Các phép kiểm tương ứng phải được áp dụng cho các trục chính ụ rơvonve có khả năng quay, mà song song với trục Y hoặc trục X.

Đối tượng

G18

a) Kiểm khả năng lặp lại của ụ rơvonve phân độ (mặt phẳng XY);

b) Kiểm khả năng lặp lại của chuyển động ụ rơvonve theo phương hướng kính (mặt phẳng ZX).

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

L Chiều dài đo

Dung sai

Sai lệch đo được

Loại 1

Loại 2

Loại 3

L = 50

L = 100

L = 100

a) và b):

0,005

0,010

0,015

Dụng cụ đo

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)                     6.4.2

Đo tại khoảng cách L kể từ mặt của ụ rơvonve hoặc mặt lắp dụng cụ. Với ụ rơvonve ở giữa hành trình, đặt vị trí các cảm biến dịch chuyển thẳng sao cho chúng tiếp xúc với trục kiểm tại các vị trí đo 0° và 90°. Ghi lại vị trí phân độ của ụ rơvonve, vị trí trục và các giá trị đọc của cảm biến dịch chuyển thẳng.

Di chuyển các dụng cụ đo ra xa trục kiểm với đường trục song song với đường trục của trục kiểm, sau đó phân độ ụ rơvonve đi 360° và định lại vị trí các dụng cụ đo tới các vị trí cần đo theo một chu trình tự động. Ghi lại các giá trị đọc của cảm biến dịch chuyển thẳng.

Lặp lại quy trình trên ba lần, với cảm biến dịch chuyển thẳng phải được chỉnh về giá trị không tại thời điểm bắt đầu của mỗi phép kiểm. Sai lệch là hiệu số lớn nhất giữa ba bộ số liệu đo. Tốt hơn là gắn cảm biến dịch chuyển thẳng lên hộp trục chính để tránh việc phải khóa trục chính. Phép kiểm phải được lặp lại tại ít nhất ba hướng khác nhau của ụ rơvonve, và cảm biến dịch chuyển thẳng phải được chỉnh về không tại mỗi vị trí.

CHÚ THÍCH: Khả năng lặp lại định vị của các trục tịnh tiến (được sử dụng để đưa về không cảm biến dịch chuyển thẳng) có thể ảnh hưởng đến các kết quả đo.

Đối tượng

G19

Kiểm độ chính xác của ụ rơvonve phân độ

Sơ đồ

Dung sai

Sai lệch đo được

Loại 1

Loại 2 và 3

0,03

0,04

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1 (ISO 230-1)

Định vị trí đầu dò của cảm biến dịch chuyển thẳng tại các vị trí a), b) và c) sao cho chúng tiếp xúc với các lỗ hoặc các rãnh chuẩn của ụ rơvonve. Ghi lại vị trí của trục của ụ rơvonve. Ghi lại các giá trị đọc của cảm biến dịch chuyển thẳng. Nếu sử dụng mặt chuẩn của ụ rơvonve, cảm biến dịch chuyển thẳng phải được đặt ở vị trí f) thay cho đặt ở vị trí c).

Để phân độ ụ rơvonve, tách dụng cụ đo khỏi các bề mặt đo của ụ rơvonve bằng một đoạn dịch chuyển thẳng thích hợp, phân độ ụ rơvonve tới vị trí tiếp theo, đưa các dụng cụ đo trở lại vị trí đo trước đó. Hiệu số lớn nhất của tất cả các giá trị đọc của cảm biến dịch chuyển thẳng chính là độ chính xác ụ rơvonve phân độ.

Lặp lại phép kiểm ba lần cho mỗi vị trí của ụ rơvonve, lấy trung bình của các giá trị đọc trên cảm biến ở mỗi vị trí để giảm tối thiểu ảnh hưởng của khả năng lặp lại của ụ rơvonve. Hiệu số lớn nhất của tất cả các giá trị đọc trung bình của cảm biến dịch chuyển thẳng là độ chính xác phân độ ụ rơvonve.

CHÚ THÍCH: Vị trí a) cũng bị ảnh hưởng bởi dịch chuyển theo chiều trục của ụ rơvonve phân độ, trong khi vị trí b) cũng bị ảnh hưởng của khả năng lặp lại của ụ rơvonve phân độ, vị trí c) cũng bị ảnh hưởng của chuyển động hướng kính của ụ rơvonve phân độ và vị trí f) chịu ảnh hưởng của dịch chuyển hướng kính.

Nếu ụ rơvonve có một chức năng định vị thì thực hiện phép đo ở vị trí b) trên mặt bên định vị, không phải tại khe hở kẹp của lỗ định vị.

Đối tượng

G20

Kiểm độ song song giữa mặt phẳng xoay của đường trục ụ trục chính mang phôi (trục B’) và mặt phẳng ZX.

Sơ đồ

Dung sai

Sai lệch đo được

Góc xoay:

± 30^o

± 60^o

Tại bán kính 300

0,01

0,02

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng và trục kiểm

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996),     5.4.3.2

Gá trục kiểm vào đầu ụ rơvonve.

Cho đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng tiếp xúc với trục kiểm tại vị trí cách trục quay B’ khoảng 300 mm, sau đó di chuyển phần đầu của trục chính mang phôi tới các vị trí + 30° (và + 60°) và cho đầu đo của cảm biến tiếp xúc lại với trục kiểm tại cùng các vị trí trước.

Phân độ ụ trước trục chính mang phôi tới các vị trí - 30° (và - 60°) và kiểm tra độ cao của trục kiểm tại cùng các vị trí trên trục kiểm.

Lặp lại phép kiểm ít nhất ba lần. Hiệu số lớn nhất của các giá trị đọc là sai lệch độ song song.

 Đối tượng

R1

Kiểm độ chính xác trục quay của trục chính mang phôi:

a) chuyển động có sai số hướng kính của trục chính, EXC;

b) chuyển động có sai số hướng trục của trục chính, EZC.

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

1 mẫu giả chuẩn (bi kiểm)

2 cảm biến dịch chuyển

3 dụng cụ đo góc (hoặc cảm biến trigơ)

Dung sai

Sai lệch đo được

Theo phần trăm
tốc độ lớn nhất

Theo phần trăm
tốc độ lớn nhất

10 %

50 %

100 %

10 %

50 %

100 %

a) Giá trị chuyển động có
sai số hướng kính tổng, EXC

b) Giá trị chuyển động có
sai số hướng trục tổng, EYC

Nếu tốc độ quay nhỏ nhất lớn hơn 10 % tốc độ quay lớn nhất thì trục chính phải được vận hành ở tốc độ nhỏ nhất.

Nếu nhà cung cấp/nhà sản xuất quyết định theo một thỏa thuận để đưa các phép kiểm này vào trong hợp đồng quy trình nghiệm thu máy thì nhà cung cấp/nhà sản xuất cũng phải mô tả, bằng thỏa thuận, các dung sai tương ứng.

CHÚ THÍCH: Dung sai cho phép kiểm này có thể được cho trong phiên bản sau của tiêu chuẩn này, tùy thuộc vào kết quả có được từ phép đo hiệu suất của trục chính trong điều kiện sản xuất công nghiệp.

a)

b)

Dụng cụ đo

Bi cầu chính xác, các cảm biến dịch chuyển thẳng không tiếp xúc và các dụng cụ đo góc

Phương pháp khác, bi cầu chính xác được đặt hơi lệch tâm với đường trục trung bình của trục chính và các cảm biến dịch chuyển thẳng không tiếp xúc

Xem và viện dẫn TCVN 7011-7 (ISO 230-7)

Phép kiểm này áp dụng cho trục chính với hướng cảm biến cố định theo 5.5, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006).

Sau khi thiết lập dụng cụ đo, trừ khi có một thỏa thuận khác giữa nhà sản xuất/nhà cung cấp và người sử dụng, trục chính được làm nóng tại tốc độ bằng 50 % tốc độ quay lớn nhất trong khoảng thời gian là 10 min.

Chuyển động có sai số hướng kính tổng và giá trị chuyển động có sai số hướng kính tổng được định nghĩa lần lượt trong 3.2.4 và 3.5.1 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006).

a) Chuyển động có sai số hướng kính tổng (EXC)

Thực hiện phép đo chuyển động có sai số hướng kính theo 5.4.2 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006). Chuyển động có sai số hướng kính phải được đo tại vị trí gần nhất có thể so với đầu mút của trục chính.

Với chuyển động có sai số hướng kính, EXC, phải đưa ra một đồ thị cực chuyển động có sai số tổng (xem 3.3.1, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)) với tâm đường tròn xác định theo phương pháp bình phương nhỏ nhất (3.4.3, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)).

b) Chuyển động có sai số hướng trục tổng (EZC)

Thực hiện phép đo chuyển động có sai số hướng trục tổng theo 5.4.4 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006).

Với chuyển động có sai số hướng trục EZC, phải đưa ra một đồ thị cực của chuyển động có sai số tổng (3.3.1, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)) với một tâm biểu đồ cực (PC) (3.4.1, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)).

Đối với các phép kiểm này phải cung cấp các thông số sau:

- Các vị trí hướng kính, hướng trục hoặc bề mặt tại đó thực hiện các phép đo;

- Sự nhận dạng tất cả các mẫu giả, bia và đồ gá sử dụng;

- Vị trí thiết lập đo;

- Vị trí của các bộ phận định vị trí quay hoặc tịnh tiến kết nối với thiết bị khi kiểm;

- Góc chỉ phương của hướng cảm biến, ví dụ, các góc theo chiều trục, góc hướng kính hoặc trung gian, thích hợp;

- Biểu diễn các kết quả đo, ví dụ: giá trị chuyển động có sai số, đồ thị cực, đồ thị theo thời gian, đồ thị phổ tần suất;

- Tốc độ quay của trục chính (bằng 0 đối với chuyển động có sai số tĩnh);

- Khoảng thời gian tính bằng giây hoặc số vòng quay của trục chính;

- Quy trình làm nóng máy hoặc dừng máy phù hợp;

- Đáp ứng tần số của thiết bị đo, tính bằng héc hoặc số chu kỳ trên mỗi vòng quay, bao gồm các đặc tính đầu ra của các mạch lọc điện tử. Trong trường hợp thiết bị đo kỹ thuật số, độ phân giải dịch chuyển và tốc độ lấy mẫu;

- Vòng cấu trúc, bao gồm vị trí và hướng của các cảm biến so với hộp trục chính mà từ đó chuyển động có sai số được thông báo, các đối tượng cụ thể mà theo đó các đường trục của trục chính và các trục tọa độ chuẩn được định vị và các bộ phận kết nối các đối tượng này;

- Thời gian và ngày đo;

- Kiểu và tính trạng hiệu chuẩn của tất cả các thiết bị đo;

- Các điều kiện vận hành khác có thể ảnh hưởng đến phép đo như nhiệt độ môi trường.

Phép kiểm này có thể được thực hiện với phương pháp đo ba điểm được mô tả trong Phụ lục A.

Đối tượng

R2

Kiểm độ chính xác trục quay của trục chính mang dụng cụ:

a) chuyển động có sai số hướng kính của trục chính mang dụng cụ, ERA;

b) chuyển động có sai số hướng trục của trục chính mang dụng cụ, EXA.

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

1 mẫu giả chuẩn (bi kiểm)

2 cảm biến dịch chuyển

3 dụng cụ đo góc (hoặc cảm biến trigơ)

Dung sai

Sai lệch đo được

Theo phần trăm
tốc độ lớn nhất

Theo phần trăm
tốc độ lớn nhất

10 %

50 %

100 %

10 %

50 %

100 %

a) Giá trị chuyển động có sai số
hướng kính tổng, ERA

b) Giá trị chuyển động có sai số
hướng trục tổng, EXA

Nếu tốc độ quay nhỏ nhất lớn hơn 10 % tốc độ quay lớn nhất thì trục chính phải được vận hành ở tốc độ quay nhỏ nhất.

Nếu nhà cung cấp/nhà sản xuất quyết định theo một thỏa thuận để đưa các phép kiểm này vào trong hợp đồng quy trình nghiệm thu máy thì nhà cung cấp/nhà sản xuất cũng phải mô tả, bằng thỏa thuận, các dung sai tương ứng.

CHÚ THÍCH: Dung sai cho phép kiểm này có thể được cho trong phiên bản sau của tiêu chuẩn này, tùy thuộc vào kết quả có được từ phép đo hiệu suất của trục chính trong điều kiện sản xuất công nghiệp.

a)

b)

Dụng cụ đo

Bi cầu chính xác, các cảm biến dịch chuyển thẳng không tiếp xúc và các dụng cụ đo góc

Phương pháp khác, bi cầu chính xác được đặt hơi lệch tâm với đường trục trung bình của trục chính và các cảm biến dịch chuyển thẳng không tiếp xúc

Xem và viện dẫn TCVN 7011-7 (ISO 230-7)

Phép kiểm này là một phép kiểm tra trục chính với hướng cảm biến quay theo 5.4 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006).

Sau khi thiết lập dụng cụ đo, trừ khi có thỏa thuận khác giữa nhà sản xuất/nhà cung cấp và người sử dụng, trục chính được làm nóng tại tốc độ bằng 50 % tốc độ quay lớn nhất trong khoảng thời gian là 10 min.

Chuyển động có sai số hướng kính tổng và giá trị giá trị chuyển động có sai số hướng kính tổng được định nghĩa lần lượt trong 3.2.4 và 3.5.1 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006).

a) Chuyển động có sai số hướng kính tổng (ERA)

Thực hiện phép đo chuyển động có sai số hướng kính theo 5.4.2 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006). Chuyển động có sai số hướng kính phải được đo tại vị trí gần nhất có thể so với đầu mút của trục chính.

Với chuyển động có sai số hướng kính, ERA, phải đưa ra một đồ thị cực chuyển động có sai số tổng (3.3.1, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)) với tâm đường tròn xác định theo phương pháp bình phương nhỏ nhất (3.4.3, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)).

b) Chuyển động có sai số hướng trục tổng (EXA)

Phép đo chuyển động có sai số hướng trục tổng được mô tả trong 5.4.4 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)

Với chuyển động có sai số hướng trục EXA, phải đưa ra một đồ thị cực của chuyển động có sai số tổng (3.3.1, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)) với một tâm biểu đồ cực (PC) (3.4.1, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)).

Đối với các phép kiểm này phải cung cấp các thông số sau:

- Các vị trí hướng kính, hướng trục hoặc bề mặt tại đó thực hiện các phép đo;

- Sự nhận dạng tất cả các mẫu giả, bia và đồ gá sử dụng;

- Vị trí thiết lập đo;

- Vị trí của các bộ phận định vị trí quay hoặc tịnh tiến kết nối với thiết bị khi kiểm;

- Góc chỉ phương của hướng cảm biến, ví dụ, các góc theo chiều trục, góc hướng kính hoặc trung gian, thích hợp;

- Biểu diễn các kết quả đo, ví dụ: giá trị chuyển động có sai số, đồ thị cực, đồ thị theo thời gian, đồ thị phổ tần suất;

- Tốc độ quay của trục chính (bằng 0 đối với chuyển động có sai số tĩnh);

- Khoảng thời gian tính bằng giây hoặc số vòng quay của trục chính;

- Quy trình làm nóng máy hoặc dừng máy phù hợp;

- Đáp ứng tần số của thiết bị đo, tính bằng héc hoặc số chu kỳ trên mỗi vòng quay, bao gồm các đặc tính đầu ra của các mạch lọc điện tử. Trong trường hợp thiết bị đo kỹ thuật số, độ phân giải dịch chuyển và tốc độ lấy mẫu;

- Vòng cấu trúc, bao gồm vị trí và hướng của các cảm biến so với hộp trục chính mà từ đó chuyển động có sai số được thông báo, các đối tượng cụ thể mà theo đó các đường trục của trục chính và các trục tọa độ chuẩn được định vị và các bộ phận kết nối các đối tượng này;

- Thời gian và ngày đo;

- Kiểu và tính trạng hiệu chuẩn của tất cả các thiết bị đo;

- Các điều kiện vận hành khác có thể ảnh hưởng đến phép đo như nhiệt độ môi trường.