Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 01-67:2011/BNNPTNT về về khảo nghiệm tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định của giống lạc do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành

QUY CHUẨN KỸ THUẬT QUỐC GIA

QCVN 01-67: 2011/BNNPTNT

 

VỀ KHẢO NGHIỆM TÍNH KHÁC BIỆT, TÍNH ĐỒNG NHẤT VÀ TÍNH ỔN ĐỊNH CỦA GIỐNG LẠC

National Technical Regulation

on Testing for Distinctness, Uniformity and Stability of Groundnut Varieties

 

HÀ NỘI – 2011

Lời nói đầu

QCVN 01-67 : 2011/BNNPTNT được chuyển đổi từ 10TCN 555:2002 theo quy định tại khoản 1 Điều 69 của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật và điểm a khoản 1 ĐIều 7 Nghị định số 127/2007/NĐ-CP ngày 1/8/2007 của Chính phủ qui định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật.

QCVN 01-67 : 2011/BNNPTNT được xây dựng dựa trên cơ sở TG/93/3 ngày 13 tháng 11 năm 1985 của Hiệp hội quốc tế bảo hộ giống cây trồng mới (UPOV).

QCVN 01-67 : 2011/BNNPTNT do Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng và phân bón Quốc gia - Cục Trồng trọt biên soạn, Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường trình duyệt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành tại Thông tư số 67 /2011/TT-BNNPTNT, ngày 17 tháng 10 năm 2011

I. QUY ĐỊNH CHUNG

1.1.Phạm vi điều chỉnh

Quy chuẩn này quy định các tính trạng đặc trưng, phương pháp đánh giá và yêu cầu quản lý khảo nghiệm tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định (khảo nghiệm DUS) của các giống lạc mới thuộc loài Arachis hypogaea.

1.2.Đối tượng áp dụng

Quy chuẩn này áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân có hoạt động liên quan đến khảo nghiệm DUS giống lạc mới.

1.3. Giải thích từ ngữ và các từ viết tắt

1.3.1. Giải thích từ ngữ

Trong quy chuẩn này các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1.3.1.1. Giống khảo nghiệm: Là giống lạc mới được đăng ký khảo nghiệm.

1.3.1.2. Giống điển hình: Là giống được sử dụng làm chuẩn đối với một trạng thái biểu hiện cụ thể của một tính trạng.

1.3.1.3. Giống tương tự: Là các giống cùng nhóm với giống khảo nghiệm, có nhiều tính trạng tương tự nhất với giống khảo nghiệm.

1.3.1.4. Mẫu chuẩn: Là mẫu giống có các tính trạng đặc trưng phù hợp với bản mô tả giống, được cơ quan chuyên môn có thẩm quyền công nhận.

1.3.1.5. Tính trạng đặc trưng: Là những tính trạng được di truyền ổn định, ít bị biến đổi bởi tác động của ngoại cảnh, có thể nhận biết và mô tả được một cách chính xác.

1.3.1.6. Cây khác dạng: Cây được coi là khác dạng nếu nó khác biệt rõ ràng với giống khảo nghiệm ở một hoặc nhiều tính trạng được sử dụng trong khảo nghiệm DUS.

1.3.2. Các từ viết tắt

1.3.2.1. UPOV: International Union for the Protection of New Varieties of Plants (Hiệp hội Quốc tế bảo hộ giống cây trồng mới).

1.3.2.2. DUS: Distinctness, Uniformity, Stability (Tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định).

1.3.2.3. QL: Qualitative characteristic (Tính trạng chất lượng).

1.3.2.4. QN: Quantitative characteristic (Tính trạng số lượng).

1.3.2.5. PQ: Pseudo - qualitative characteristic (Tính trạng giả chất lượng).

1.3.2.6. MG: Single measurement of a group of plants or parts of plants (Đo đếm một nhóm cây hoặc một bộ phận của một nhóm cây).

1.3.2.7. MS: Measurement of a number of individual plants or parts of plants (Đo đếm từng cây hoặc từng bộ phận của các cây mẫu) .

1.3.2.8. VG: Visual assessment by a single observation of a group of plants or parts of plants (Quan sát một nhóm cây hoặc một bộ phận của một nhóm cây).

1.3.2.9. VS: Visual assessment by observation of individual plants or parts of plants (Quan sát từng cây hoặc từng bộ phận của các cây mẫu).

1.4. Tài liệu viện dẫn

1.4.1.QCVN 01-57 : 2011/BNNPTNT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khảo nghiệm giá trị canh tác và giá trị sử dụng của giống lạc.

1.4.2. QCVN 01-48 : 2011/BNNPTNT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng hạt giống lạc.

1.4.3. TG/1/3:Genaral introduction to the examnination of Distinctness, Uniformity and Stability and the development of harmonized descriptions of new varieties of plant (Hướng dẫn chung về khảo nghiệm tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định và phát triển sự hài hoà trong mô tả giống cây trồng mới).

1.4.4. TGP/9:Examinning Distinctness (Kiểm tra tính khác biệt).

1.4.5.TGP/10:Examinning Uniformity (Kiểm tra tính đồng nhất).

1.4.6. TGP/11:Examinning Stability (Kiểm tra tính ổn định).

II. QUY ĐỊNH VỀ KỸ THUẬT

Các tính trạng đặc trưng để đánh giá tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định của giống lạc được quy định tại Bảng 1. Trạng thái biểu hiện của tính trạng được mã số (mã hóa) bằng điểm.

Tính trạng chính (từ tính trạng 1 đến tính trạng 20): luôn được đánh giá trong khảo nghiệm DUS giống lạc.

Tính trạng bổ sung (từ tính trạng 21 đến tính trạng 25): được sử dụng khi giống khảo nghiệm không khác biệt với giống tương tự về các tính trạng chính.

Bảng 1- Các tính trạng đặc trưng của giống lạc

Tính trạng		Giai đoạn	Mức độ biểu hiện	Giống điển hình		Mã số
1.       (*) (+) VG	Cây: Dạng cây Vào thời kỳ cây ra hoa Plant: Growth habit (at flowering)	Ra hoa rộ	Đứng Bán đứng Bò ngang			1 2 3
2.       (+) VG	Thân chính: Tập tính sinh trưởng Riêng đối với các giống bò ngang Main stem: Growth habit (prostrate varieties only)	Ra hoa rộ	Đứng Cong gục xuống			1 2
3.       VG	Các cành bên: Dạng cành Riêng đối với các giống bò ngang Side branches: Growth habit (prostrate varieties only	Ra hoa rộ	Nằm ngang			1
			Đầu cành hơi cong lên			3
			Đầu cành cong lên vừa phải	Hạt đỏ		5
			Đầu cành cong lên nhiều	Lạc chùm		7
			Đầu cành cong lên rất nhiều			9
4.       MS	Cây: Mức độ phân cành cấp 1 Vào thời kỳ cây ra hoa Plant: Branching (as for 1)	Ra hoa rộ	Ít Trung bình Nhiều			3 5 7
5. (*) MG	Thời gian sinh trưởng  (vụ xuân) Từ gieo đến 85% số quả chắc Time of maturity (for curing)	Trước thu hoạch	Sớm (dưới 100 ngày) Trung bình (từ 100 đến 130 ngày) Muộn (hơn 130 ngày)			3 5   7
6.   VG	Lá chét: Kích cỡ Lá chét ở cuống đã phát triển đầy đủ Leaflet: Size (tully developed basal leaflet)	Ra hoa rộ	Nhỏ Trung bình To			3 5 7
7. VG	Lá chét: Màu sắc Leaflet: Color	Ra hoa rộ	Xanh nhạt	L03, L05		3
			Xanh vừa	Đỏ BG		5
			Xanh đậm	L23, L18		7
8. (*) (+) VG	Hoa: Qui luật phân bố hoa Flowering:General pattern	Ra hoa rộ	Không có Xen kẽ Liên tục			1 2 3
9. (+) VG	Hoa : Chùm tia quả Flowering: Inflorescence	Ra hoa rộ	Đơn giản Phức tạp			1 2
10. (*) (+) VG	Quả: Eo quả Pod: Constrictions	Sau thu hoạch	Không có hoặc rất nông			1
			Nông	Lỳ		3
			Trung bình Sâu Rất sâu			5 7 9
11. (+) VG	Quả: Độ nhẵn bề mặt vỏ Pod: Texture of surface	Sau thu hoạch	Rất nhẵn			1
			Nhẵn	Lỳ		3
			Trung bình			5
			Thô			7
			Rất thô	L18		9
12.   MG	Quả: Số hạt /quả Pod: Number of kernels	Sau thu hoạch	Ít (>50% qủa 1 hạt) Trung bình (> 50% quả 2 hạt) Nhiều (>50% quả 3 hạt)			3 5   7
13. (*) (+) VG	Quả: Mỏ quả Pod: Prominence of beak	Sau thu hoạch	Không có Không rõ Trung bình Rõ Rất rõ			1 3 5 7 9
14. (*) VG	Quả: Dạng mỏ quả Pod: Shape of beak	Sau thu hoạch	Thẳng Cong			1 2
15. (*) VG	Hạt: Màu vỏ hạt chín (chưa xử lý, chế biến) Kernel: Color of uncured mature testa	Ngay sau khi thu hoạch	Một mầu Đốm nhiều mầu			1 2
16. (*) VG	Hạt: Màu vỏ hạt chín (hạt tươi) (Riêng đối với các giống có vỏ hạt một mầu) Kernel: Color of mature uncured testa (varieties with monochrome testa only)	Ngay sau khi thu hoạch	Trắng kem			1
			Trắng hồng			2
			Hồng	L18, L23		3
			Đỏ			4
			Nâu			5
			Tím			6
			Tím sẫm	Sen nghệ an		7
17. VG	Hạt: Dạng hạt Kernel: Shape	Sau thu hoạch	Hình cầu			1
			Hình trụ	L03		2
			Hình khác			3
18. (*) MG	Hạt: Khối lượng 100 hạt (Ở độ ẩm hạt 9,0%) Kernel: weight per 100 kernels	Sau thu hoạch	Thấp (<50%) Trung bình (50-60%) Cao (>60%)			3 5 7
19. (*) MG	Hạt: Thời gian ngủ nghỉ (Khi hạt chín, còn tươi)  Kernel: dormancy periode	Khi hạt chín còn tươi	Không Có			1 9
20. MG	Hạt: Tỷ lệ nhân/quả Kernel: Ratio of kernel per pod	Sau thu hoạch	Thấp (<65%) Trung bình (65 -75%) Cao (>75%)			3 5 7
Tính trạng bổ sung
21.	Khả năng kháng bệnh đốm đen (Phaeoisariopsis personata)		Không Có			1 9
22.	Khả năng kháng bệnh rỉ sắt (Puccinia arachielis)		Không Có			1 9
23.	Khả năng kháng bệnh héo xanh vi khuẩn (Ralstonia solanacearum)		Không Có			1 9
24.	Khả năng kháng bệnh thối đen cổ rễ (Aspergillus niger)		Không Có			1 9
25.	Khả năng kháng bệnh thối trắng thân quả (Sclerotium rolfsii)		Không Có			1 9
CHÚ THÍCH: (*) Tính trạng được sử dụng cho tất cả các giống trong mỗi vụ khảo nghiệm và luôn có trong bản mô tả giống, trừ khi trạng thái biểu hiện của tính trạng trước đó hoặc điều kiện môi trường làm cho nó không biểu hiện được. (+) Được giải thích, minh họa và hướng dẫn theo dõi ở Phụ lục A.

III. PHƯƠNG PHÁP KHẢO NGHIỆM

3.1. Yêu cầu vật liệu khảo nghiệm

3.1.1. Giống khảo nghiệm

3.1.1.1. Khối lượng giống (lạc vỏ) tối thiểu tác giả phải gửi cho cơ quan khảo nghiệm để khảo nghiệm và lưu mẫu là 7,0 kg/1 giống.

3.1.1.2. Chất lượng hạt giống về tỷ lệ nẩy mầm, độ sạch và độ ẩm tối thiểu phải tương đương hạt giống cấp xác nhận theo QCVN 01-48 : 2011/BNNPTNT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng hạt giống lạc.

3.1.1.3. Mẫu giống gửi khảo nghiệm không được xử lý bằng bất cứ hình thức nào, trừ khi cơ sở khảo nghiệm cho phép hoặc yêu cầu.

3.1.1.4. Thời gian gửi giống: Theo yêu cầu của cơ sở khảo nghiệm.

3.1.2. Giống tương tự

3.1.2.1. Trong Tờ khai kỹ thuật đăng ký khảo nghiệm (Phụ lục B), tác giả đề xuất các giống làm giống tương tự và nói rõ những tính trạng khác biệt giữa chúng với giống khảo nghiệm. Cơ sở khảo nghiệm xem xét đề xuất của tác giả và quyết định các giống được chọn làm giống tương tự.

3.1.2.2. Giống tương tự được lấy từ bộ mẫu chuẩn của cơ quan khảo nghiệm. Trường hợp cần thiết, cơ sở khảo nghiệm có thể yêu cầu tác giả cung cấp giống tương tự và tác giả phải chịu trách nhiệm về mẫu giống cung cấp. Khối lượng và chất lượng giống tương tự như qui định ở Mục 3.1.1.

3.2. Phân nhóm giống khảo nghiệm

Các giống khảo nghiệm được phân nhóm dựa theo các tính trạng sau:

3.2.1. Theo phân loại thực vật

-  Valencia

-  Virginia

-  Spanish

3.2.2. Theo các tính trạng đặc trưng

-  Thời gian chín (Tính trạng 5).

-  Hoa: Quy luật phân bố (Tính trạng 8).

-  Màu vỏ hạt chín (Tính trạng 16).

-  Hạt: Khối lượng 100 hạt (Tính trạng 18).

3.3. Phương pháp bố trí khảo nghiệm

3.3.1. Thời gian khảo nghiệm

Tối thiểu hai vụ có điều kiện tương tự.

3.3.2. Số điểm khảo nghiệm

Bố trí tại một điểm, nếu có tính trạng của giống không thể quan sát được ở điểm đó thì có thể thêm 1 điểm bổ sung.

3.3.3. Bố trí thí nghiệm

Thí nghiệm được bố trí 2 lần nhắc lại, mỗi lần nhắc lại trồng 100 cây, trồng 4 hàng, hàng cách hàng 50 cm, cây cách cây 20cm, mỗi hốc trồng 1 cây. Xung quanh thí nghiệm có ít nhất 1 luống bảo vệ.

3.3.4.Các biện pháp kỹ thuật

Áp dụng theo QCVN 01-57 : 2011/BNNPTNT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khảo nghiệm giá trị canh tác và sử dụng giống lạc.

3.4. Phương pháp đánh giá

Chọn ngẫu nhiên 20 cây đối với một lần nhắc để đánh giá.

Các tính trạng số lượng được tiến hành đánh giá riêng biệt từng cây hoặc các bộ phận của cây đó.

Các tính trạng khác được tiến hành đánh giá trên tất cả các cây của ô thí nghiệm.

Phương pháp chi tiết đánh giá tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định áp dụng theo hướng dẫn chung về khảo nghiệm DUS của UPOV (TG/1/3; TGP/9; TGP/10; TGP/11).

3.4.1. Đánh giá tính khác biệt

- Tính khác biệt được xác định bởi sự khác nhau của từng tính trạng đặc trưng giữa giống khảo nghiệm và giống tương tự.

- Tính trạng đánh giá theo phương pháp VG: Giống khảo nghiệm và giống tương tự được coi là khác biệt, nếu ở tính trạng cụ thể chúng biểu hiện ở 2 trạng thái khác nhau một cách rõ ràng và chắc chắn, dựa vào khoảng cách giá trị tối thiểu quy định tại Bảng 1.

- Tính trạng đánh giá theo phương pháp VS và MS: Sự khác biệt có ý nghĩa giữa giống khảo nghiệm và giống tương tự dựa trên giá trị LSD ở mức xác xuất tin cậy tối thiểu 95%.

- Tính trạng đánh giá theo phương pháp MG: Tuỳ từng trường hợp cụ thể sẽ được xử lý như tính trạng đánh giá theo phương pháp VG hoặc tính trạng đánh giá theo phương pháp VS và MS.

3.4.2. Đánh giá tính đồng nhất

Phương pháp chủ yếu đánh giá tính đồng nhất của giống khảo nghiệm là căn cứ vào tỷ lệ cây khác dạng của tất cả cây trên ô thí nghiệm.

Áp dụng quần thể chuẩn với tỷ lệ cây khác dạng tối đa là 0,5%, ở xác suất tin cậy tối thiểu 95,0%; nếu số cây quan sát là 200 (cả 2 lần nhắc) thì số cây khác dạng tối đa cho phép là 3.

3.4.3. Đánh giá tính ổn định

Tính ổn định đ­ược đánh giá thông qua tính đồng nhất, một giống đư­ợc coi là ổn định khi chúng đồng nhất qua các vụ đánh giá.

Trong trư­ờng hợp cần thiết, có thể tiến hành khảo nghiệm tính ổn định bằng việc trồng thế hệ tiếp theo, giống có tính ổn định khi những biểu hiện của các tính trạng ở thế hệ sau t­ương tự những biểu hiện của các tính trạng ở thế hệ trước đó.

IV. QUY ĐỊNH VỀ QUẢN LÝ

4.1. Khảo nghiệm DUS để bảo hộ quyền đối với giống lạc mới được thực hiện theo quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật.

4.2. Khảo nghiệm DUS để công nhận giống lạc mới được thực hiện theo quy định tại Pháp lệnh giống cây trồng ngày 24 tháng 3 năm 2004 và Quyết định số 95/2007/QĐ-BNN ngày 27 tháng 11 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về công nhận giống cây trồng nông nghiệp mới.

V. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

5.1.Cục Trồng trọt hướng dẫn và kiểm tra thực hiện Quy chuẩn này. Căn cứ vào yêu cầu quản lý khảo nghiệm DUS giống lạc, Cục Trồng trọt kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung Quy chuẩn này.

5.2.Trong trường hợp các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy định viện dẫn tại Quy chuẩn này có sự thay đổi, bổ sung hoặc được thay thế thì thực hiện theo quy định tại văn bản mới.

PHỤ LỤC B

TỜ KHAI KỸ THUẬT ĐĂNG KÝ KHẢO NGHIỆM DUS GIỐNG LẠC

1.  Loài: Lạc(Arachis hypogea)

Nhóm: Valencia/Virginia/Spanish

(gạch bỏ từ không phù hợp)

2. Tên giống

3. Tổ chức, cá nhân đăng ký khảo nghiệm

- Tên:

- Địa chỉ:

- Điện thoại / Fax / E.mail:

4. Họ, tên và địa chỉ tác giả

1.

2.

5. Nguồn gốc giống, phương pháp chọn tạo

5.1. Vật liệu

- Giống bố mẹ:

- Nguồn gốc vật liệu:

5.2. Phương pháp

- Công thức lai:

- Xử lý đột biến:

- Phương pháp khác:

5.3. Thời gian và địa điểm:  Năm/vụ/địa điểm

6. Giống đã được bảo hộ hoặc công nhận ở nước ngoài

1 Tên nước:                                          ngày        tháng        năm

2 Tên nước:                                          ngày        tháng        năm

7. Các tính trạng đặc trưng của giống

Bảng 1 – Một số tính trạng đặc trưng của giống

Tính trạng	Mức độ biểu hiện	Mã số	(*)
7.1. Thời gian chín  (Tính trạng 5)	Sớm Trung bình Muộn	3 5 7
7.2. Hoa: Qui luật phân bố hoa  (Tính trạng 8)	Không có Xen kẽ Liên tục	1 2 3
7.3. Quả: Eo quả  (Tính trạng 10)	Không có hoặc rất nông Nông Trung bình Sâu Rất sâu	1 3 5 7 9
7.4. Quả: Dạng mỏ quả  (Tính trạng 14)	Thẳng Cong	1 2
7.5. Hạt: Màu vỏ hạt chín chưa xử lý (Riêng với các giống có vỏ hạt đơn sắc). (Tính trạng 16)	Trắng kem Trắng hồng Hồng Đỏ Nâu Tím Tím sẫm	1 2 3 4 5 6 7
7.6. Hạt: Thời gian ngủ nghỉ (Hạt tươi, chưa xử lý) (Tính trạng 19)	Không Có	1 9
CHÚ THÍCH: (*) Đánh dấu (+) hoặc điền số liệu cụ thể vào ô trống cho phù hợp với trạng thái biểu hiện của giống

8. Các giống tương tự đề nghị làm đối tương tự

Bảng 2 – Sự khác biệt giữa giống tương tự và giống khảo nghiệm

Tên giống tương tự	Những tính trạng khác biệt	Trạng thái biểu hiện
		Giống tương tự	Giống khảo nghiệm

9. Những thông tin bổ sung khác

9.1. Khả năng chống chịu sâu, bệnh (nêu rõ các chủng cụ thể):

- Khả năng kháng bệnh đốm đen (Phaeoisariopsis personata) - Khả năng kháng bệnh rỉ sắt (Puccinia arachielis) - Khả năng kháng bệnh héo xanh vi khuẩn (Ralstonia solanacearum) - Khả năng kháng bệnh thối đen cổ rễ (Aspergillus niger) - Khả năng kháng bệnh thối trắng thân quả(Sclerotium rolfsii)

9.2. Các điều kiện đặc biệt cần lưu ý khi khảo nghiệm giống:

9.3. Những thông tin khác:

 

Ngày     tháng      năm (Ký tên, đóng đấu)