Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 6434-1:2018 (IEC 60898-1:2015) về Khí cụ điện - Áptômát bảo vệ quá dòng dùng trong gia đình và các hệ thống lắp đặt tương tự - Phần 1: Áptômát dùng cho điện xoay chiều

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 6434-1:2018

IEC 60898-1:2015

KHÍ CỤ ĐIỆN - ÁPTÔMÁT BẢO VỆ QUÁ DÒNG DÙNG TRONG GIA ĐÌNH VÀ CÁC HỆ THỐNG LẮP ĐẶT TƯƠNG TỰ PHẦN 1: ÁPTÔMÁT DÙNG CHO ĐIỆN XOAY CHIỀU

Electrical accessories - Circuit-breakers for overcurrent protection for household and similar installations - Part 1: Circuit-breakers for a.c. operation

Lời nói đầu

TCVN 6434-1:2018 thay thế TCVN 6434-1:2008;

TCVN 6434-1:2018 hoàn toàn tương đương với IEC 60898-1:2015;

TCVN 6434-1:2018 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC/E1 Máy điện và khí cụ điện biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

TCVN 6434 (IEC 60898), Khí cụ điện - Áptômát bảo vệ quá dòng dùng trong gia đình và các hệ thống lắp đặt tương tự, đã có các phần sau:

- TCVN 6434-1:2018 (IEC 60898-1:2015), Phần 1: Áptômát dùng cho diện xoay chiều;

- TCVN 6434-2:2018 (IEC 60898-2:2016), Phần 2: Áptômát dùng cho điện xoay chiều và một chiều.

KHÍ CỤ ĐIỆN - ÁPTÔMÁT BẢO VỆ QUÁ DÒNG DÙNG TRONG GIA ĐÌNH VÀ CÁC HỆ THỐNG LẮP ĐẶT TƯƠNG TỰ PHẦN 1: ÁPTÔMÁT DÙNG CHO ĐIỆN XOAY CHIỀU

Electrical accessories - Circuit-breakers for overcurrent protection for household and similar installations - Part 1: Circuit-breakers for a.c. operation

1  Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này áp dụng cho áptômát đóng cắt trong không khí làm việc với điện xoay chiều ở tần số 50 Hz, 60 Hz hoặc 50/60 Hz, điện áp danh định không vượt quá 440 V (giữa các pha), dòng điện danh định không vượt quá 125 A và khả năng ngắn mạch danh định không vượt quá 25 000 A.

Trong chừng mực nhất định, tiêu chuẩn này cũng phù hợp với các yêu cầu quy định trong TCVN 6592-2 (IEC 60947-2).

Các áptômát này nhằm mục đích bảo vệ quá dòng cho các hệ thống đi dây trong tòa nhà và các ứng dụng tương tự; chúng được thiết kế để những người không được huấn luyện cũng sử dụng được và không yêu cầu phải bảo dưỡng.

Các áptômát này cũng được sử dụng trong các môi trường có nhiễm bẩn độ 2.

Chúng cũng thích hợp để cách ly.

Các áptômát trong tiêu chuẩn này, ngoại trừ các áptômát có điện áp danh định là 120 V hoặc 120/240 V (xem Bảng 1), thích hợp để sử dụng trong các hệ thống IT.

Tiêu chuẩn này cũng áp dụng cho áptômát có nhiều dòng điện danh định, với điều kiện là phương tiện để chuyển đổi từ một giá trị danh định rời rạc sang một giá trị khác là không thể tiếp cận được trong hoạt động bình thường và không thể thay đổi giá trị danh định đó mà không sử dụng dụng cụ.

Tiêu chuẩn này không áp dụng cho:

- áptômát bảo vệ động cơ;

- áptômát mà người sử dụng có thể điều chỉnh được giá trị đặt dòng điện.

Đối với những áptômát có cấp bảo vệ cao hơn IP20 theo TCVN 4255 (IEC 60529), để sử dụng ở những nơi mà điều kiện môi trường thường xuyên khắc nghiệt (ví dụ độ ẩm, nóng hoặc lạnh quá mức hoặc có đọng bụi) và ở những nơi có nguy hiểm (ví dụ nơi có nhiều khả năng xảy ra nổ) có thể yêu cầu các kết cấu đặc biệt.

Yêu cầu đối với các áptômát dùng cho điện xoay chiều và một chiều được nêu trong IEC 60898-2.

Yêu cầu đối với áptômát có lắp cơ cấu cắt dòng dư được nêu trong các tiêu chuẩn TCVN 6951-1 (IEC 61009-1), IEC 61009-2-1 và IEC 61009-2-2.

Hướng dẫn phối hợp trong điều kiện ngắn mạch giữa áptômát với các thiết bị bảo vệ ngắn mạch khác (SCPD) được nêu trong Phụ lục D. Đối với các điều kiện quá áp khắc nghiệt hơn, cần sử dụng các áptômát đáp ứng các tiêu chuẩn khác (ví dụ TCVN 6592-2 (IEC 60947-2)).

Đối với môi trường có độ nhiễm bẩn cao hơn, cần sử dụng vỏ bọc có cấp bảo vệ thích hợp.

CHÚ THÍCH 1: Áptômát thuộc phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn này cũng có thể sử dụng để bảo vệ chống điện giật, trong trường hợp sự cố, tùy thuộc vào đặc tính tác động của chúng và các đặc tính của hệ thống. Tiêu chí áp dụng đối với các mục đích này được đề cập bởi các quy tắc lắp đặt hệ thống.

Tiêu chuẩn này nêu tất cả các yêu cầu cần thiết để đảm bảo sự phù hợp với các đặc tính hoạt động được quy định đối với các thiết bị này bằng các thử nghiệm điển hình.

Tiêu chuẩn cũng nêu các chi tiết liên quan đến yêu cầu thử nghiệm và phương pháp thử nghiệm cần thiết để đảm bảo khả năng tái lập của các kết quả thử nghiệm.

Tiêu chuẩn này nêu:

a) các đặc tính của áptômát;

b) điều kiện mà áptômát phải đáp ứng, liên quan đến:

1) làm việc của áptômát và đặc tính của nó trong vận hành bình thường;

2) làm việc của áptômát và đặc tính của nó trong trường hợp quá tải;

3) làm việc của áptômát và đặc tính của nó trong trường hợp ngắn mạch đạt đến khả năng ngắn mạch danh định của nó;

4) đặc tính điện môi của áptômát;

c) thử nghiệm nhằm xác nhận rằng các điều kiện này đã được đáp ứng và các phương pháp được chấp nhận để thử nghiệm;

d) các dữ liệu cần ghi trên áptômát;

e) các trình tự thử nghiệm cần thực hiện và số lượng mẫu thử cần nộp cho mục đích chứng nhận (xem Phụ lục C);

f) phối hợp trong điều kiện ngắn mạch với thiết bị bảo vệ ngắn mạch khác (SCPD) được lắp trong cùng một mạch điện (xem Phụ lục D);

g) thử nghiệm thường xuyên cần thực hiện trên từng áptômát để phát hiện ra những biến đổi không chấp nhận được của vật liệu hoặc chế tạo, có nhiều khả năng ảnh hưởng đến an toàn (xem Phụ lục I).

2  Tài liệu viện dẫn

Các tài liệu viện dẫn sau đây là cần thiết cho việc áp dụng tiêu chuẩn. Đối với các tài liệu ghi năm công bố thì áp dụng các bản được nêu. Đối với các tài liệu không ghi năm công bố, thì áp dụng bản mới nhất, bao gồm cả các sửa đổi.

TCVN 4255 (IEC 60529), Cấp bảo vệ bằng vỏ ngoài (Mã IP)

TCVN 5926 (IEC 60269) (tất cả các phần), Cầu chảy hạ áp

TCVN 6592-1:2009 (IEC 60947-1:2007), Thiết bị đóng cắt và điều khiển hạ áp - Phần 1: Quy tắc chung

TCVN 6610 (IEC 60227) (tất cả các phần), Cáp cách điện PVC điện áp danh định đến và bằng 450/750 V

TCVN 7447-4-41:2010 (IEC 60364-4-41:2005), Hệ thống điện trong các tòa nhà - Phần 4-41: Bảo vệ an toàn - Bảo vệ chống điện giật

TCVN 9900-2-10 (IEC 60695-2-10), Fire hazard testing - Part 2-10: Glowing/hot-wire based test methods - Glow-wire apparatus and common test procedure (Thử nghiệm rủi ro cháy - Phần 2: Phương pháp thử nghiệm - Mục 1: Thử nghiệm sợi dây nóng đỏ và hướng dẫn)

TCVN 9900-2-11:2013 (IEC 60695-2-11:2000), Thử nghiệm nguy cơ cháy - Phần 2-11: Phương pháp thử bằng sợi dây nóng đỏ - Phương pháp thử khả năng cháy bằng sợi dây nóng đỏ đối với sản phẩm hoàn chỉnh

TCVN 10884-1:2015 (IEC 60664-1:2007), Insulation co-ordination for equipment within low-voltage, systems - Part 1: Principles, requirements and tests (Phối hợp cách điện dùng cho thiết bị trong hệ thống điện hạ áp - Phần 1: Nguyên tắc, yêu cầu và thử nghiệm)

IEC 60050 (tất cả các phần), International Electrotechnical Vocabulary (IEV) - Chapter 441: Switchgear, controlgear and fuses (Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế (IEV) - Chương 441: Thiết bị đóng cắt, thiết bị điều khiển và cầu chảy)

IEC 60417 (tất cả các phần), Graphical symbols for use on equipment (Ký hiệu bằng hình vẽ sử dụng trên thiết bị)

IEC 60947-2:2006[1], Low-voltage switchgear and controlgear - Part 1: General rules (Thiết bị đóng cắt và thiết bị điều khiển hạ áp - Phần 2: Áptômát)

IEC 61545, Connecting devices - Devices for the connection of aluminium conductors in clamping units of any material and copper conductors in aluminium bodied clamping units - Group safety publication (Thiết bị đấu nối - Thiết bị dùng để nối ruột dẫn nhôm trong các khối kẹp bằng vật liệu bất kỳ và ruột dẫn đồng trong các khối kẹp có thân bằng nhôm - Nhóm tiêu chuẩn an toàn)

3  Thuật ngữ và định nghĩa

Tiêu chuẩn này sử dụng các thuật ngữ và định nghĩa cho trong IEC 60050(441) và các thuật ngữ và định nghĩa dưới đây.

3.1  Thiết bị

3.1.1

Thiết bị đóng cắt (switching device)

Thiết bị được thiết kế để đóng hoặc cắt dòng điện trong một hoặc nhiều mạch điện.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-14-01]

3.1.2

Thiết bị đóng cắt bằng cơ khí (mechanical switching device)

Thiết bị đóng cắt được thiết kế để đóng và mở một hoặc nhiều mạch điện nhờ các tiếp điểm có thể tách rời. [NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-14-02]

3.1.3

Cầu chảy (fuse)

Thiết bị đóng cắt mà nhờ sự nóng chảy của một hoặc một số linh kiện của nó được thiết kế và có kích thước tỷ lệ đặc biệt, làm hở mạch điện mà nó được đấu vào và cắt dòng điện khi dòng điện này vượt quá một giá trị đã cho trong một thời gian đủ dài.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-18-01, có sửa đổi - bỏ nội dung “Cầu chảy gồm tất cả các phần tạo thành thiết bị hoàn chỉnh”]

3.1.4

Áptômát (cơ khí) (circuit-breaker (mechanical))

Thiết bị đóng cắt bằng cơ khí, có khả năng đóng, mang và cắt dòng điện trong điều kiện mạch điện bình thường và cũng có thể đóng, mang dòng trong một khoảng thời gian xác định, và tự động cắt dòng điện trong những điều kiện mạch điện không bình thường nhất định, ví dụ như trường hợp ngắn mạch.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-14-20, có sửa đổi]

3.1.5

Áptômát kiểu cắm (plug-in circuit-breaker)

Áptômát có một hoặc một số đầu nối kiểu cắm (xem 3.3.20) và được thiết kế để sử dụng với các phương tiện thích hợp cho đấu nối kiểu cắm.

3.2  Thuật ngữ chung

3.2.1

Quá dòng (overcurrent)

Dòng điện vượt quá dòng điện danh định.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-11-06]

3.2.2

Dòng điện quá tải (overload current)

Quá dòng xảy ra trong mạch điện chưa bị hỏng về điện.

CHÚ THÍCH: Dòng quá tải có thể gây hỏng nếu duy trì trong thời gian đủ dài.

3.2.3

Dòng điện ngắn mạch (short-circuit current)

Quá dòng do sự cố làm cho trở kháng trở nên không đáng kể giữa những điểm mà trong vận hành bình thường dự kiến có điện thế khác nhau.

CHÚ THÍCH: Dòng điện ngắn mạch có thể do sự cố hoặc do đấu nối sai.

3.2.4

Mạch chính (của áptômát) (main circuit (of a circuit-breaker))

Tất cả các phần dẫn của áptômát nằm trong mạch điện được thiết kế để đóng và mở.

3.2.5

Mạch điều khiển (của áptômát) (control Circuit (of a circuit-breaker))

Mạch điện (không thuộc tuyến của mạch chính) dự kiến dùng cho thao tác đóng hoặc thao tác mở, hoặc cả hai thao tác này của áptômát.

3.2.6

Mạch phụ (của áptômát) (auxiliary circuit (of a circuit-breaker))

Tất cả các phần dẫn của áptômát được đưa vào một mạch điện không phải là mạch chính cũng không phải là mạch điều khiển của áptômát.

3.2.7

Cực (của áptômát) (pole (of a circuit-breaker))

Bộ phận của áptômát chỉ nối duy nhất đến một tuyến dẫn tách rời về điện của mạch điện chính có các tiếp điểm nhằm nối hoặc ngắt mạch điện chính và không bao gồm những đoạn tạo phương tiện để lắp và thao tác các cực với nhau.

3.2.7.1

Cực được bảo vệ (protected pole)

Cực có lắp bộ nhả quá dòng (xem 3.3.6).

Cực không được bảo vệ (unprotected pole)

Cực không có bộ nhả quá dòng (xem 3.3.6), tuy nhiên có thể có cùng tính năng như cực được bảo vệ của cùng áptômát.

CHÚ THÍCH 1: Để đảm bảo sự phù hợp với yêu cầu này, cực không được bảo vệ có thể có cùng kết cấu như (các) cực được bảo vệ, hoặc có kết cấu riêng.

CHÚ THÍCH 2: Nếu khả năng ngắn mạch của cực không được bảo vệ là khác với (các) cực được bảo vệ thì nhà chế tạo phải nêu rõ điều này.

3.2.7.3

Cực đóng cắt trung tính (switched neutral pole)

Cực chỉ nhằm mục đích đóng cắt dây trung tính, và không nhằm mục đích chịu ngắn mạch.

3.2.8

Vị trí đóng mạch (closed postition)

Vị trí ở đó tính liên tục định trước của mạch chính của áptômát được giữ chắc chắn.

3.2.9

Vị trí hở mạch (open position)

Vị trí ở đó khe hở định trước giữa các tiếp điểm mở trong mạch chính của áptômát được giữ chắc chắn.

3.2.10

Nhiệt độ không khí (air temperature)

3.2.10.1

Nhiệt độ không khí môi trường (ambient air temperature)

Nhiệt độ của không khí bao quanh áptômát, được xác định trong những điều kiện quy định.

CHÚ THÍCH: Đối với áptômát có vỏ bọc, đây là không khí bên ngoài vỏ bọc.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-11-13, có sửa đổi - “thiết bị đóng cắt hoàn chỉnh hoặc cầu chảy” được thay bằng "áptômát”]

3.2.10.2

Nhiệt độ không khí môi trường chuẩn (reference ambient air temperature)

Nhiệt độ không khí môi trường làm cơ sở cho việc xây dựng đường đặc tính thời gian-dòng điện.

3.2.11

Thao tác (operation)

Sự chuyển (các) tiếp điểm động từ vị trí hở mạch sang vị trí đóng mạch hoặc ngược lại.

CHÚ THÍCH: Khi cần phân biệt, thao tác theo ý nghĩa điện (đóng hoặc cắt) được gọi là “thao tác đóng cắt” còn theo ý nghĩa cơ khí (đóng mạch hoặc mở mạch) thì được gọi là “thao tác cơ khí”.

3.2.12

Chu kỳ thao tác (operating cycle)

Sự tiếp nối các thao tác từ vị trí này sang vị trí kia và trở lại vị trí ban đầu.

3.2.13

Chuỗi thao tác (của thiết bị đóng cắt bằng cơ khí) (operation sequence (of a mechanical switching device))

Sự tiếp nối một số thao tác quy định với khoảng cách thời gian quy định.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-16-03]

3.2.14

Chế độ liên tục (uninterrupteds duty)

Chế độ làm việc ở đó các tiếp điểm chính của áptômát giữ ở vị trí đóng mạch và dẫn dòng điện không đổi không gián đoạn trong thời gian dài (có thể là nhiều tuần, nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm liền).

3.3  Các phần tử kết cấu

3.3.1

Tiếp điểm chính (main contact)

Tiếp điểm lắp trên mạch chính của áptômát và được thiết kế để mang dòng điện trong mạch chính khi ở vị trí đóng mạch.

3.3.2

Tiếp điểm hồ quang (arcing contact)

Tiếp điểm với mục đích để hồ quang tạo thành trên nó.

CHÚ THÍCH: Tiếp điểm hồ quang có thể dùng đồng thời làm tiếp điểm chính. Nó cũng có thể là một tiếp điểm riêng biệt được thiết kế sao cho nó mở sau và đóng trước một tiếp điểm khác để bảo vệ tiếp điểm này khỏi bị hư hại.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-15-08]

3.3.3

Tiếp điểm điều khiển (control contact)

Tiếp điểm lắp trong mạch điều khiển của áptômát và được thao tác bằng cơ khí bởi áptômát.

3.3.4

Tiếp điểm phụ (auxiliary contact)

Tiếp điểm lắp trong mạch phụ và được thao tác bằng cơ khí bởi áptômát (ví dụ để chỉ vị trí của các tiếp điểm).

3.3.5

Cơ cấu nhả (release)

Cơ cáu được nối cơ khí (hoặc được lắp liền) với áptômát, có nhiệm vụ nhả phương tiện hãm và cho phép áptômát tự động mở mạch.

3.3.6

Cơ cấu nhả quá dòng (overcurrent release)

Cơ cấu nhả khiến áptômát mở mạch, có hoặc không có thời gian trễ, khi dòng điện qua cơ cấu nhả vượt quá một giá trị định trước.

CHÚ THÍCH: Trong một số trường hợp giá trị này có thể phụ thuộc vào tốc độ tăng dòng điện.

3.3.7

Cơ cấu nhả quá dòng có thời gian trễ nghịch đảo (inverse time-delay overcurrent release)

Cơ cấu nhả quá dòng tác động sau thời gian trễ tỉ lệ nghịch với giá trị quá dòng.

CHÚ THÍCH: Cơ cấu nhả như vậy có thể được thiết kế sao cho thời gian trễ tiến gần tới một giá trị xác định nhỏ nhất đối với những giá trị quá dòng lớn.

3.3.8

Cơ cấu nhà quá dòng trực tiếp (direct overcurrent release)

Cơ cấu nhả quá dòng được tác động trực tiếp từ dòng điện trong mạch chính của áptômát.

3.3.9

Cơ cấu nhả quá tải (overload release)

Cơ cấu nhả quá dòng để bảo vệ quá tải.

3.3.10

Phần dẫn (conductive part)

Phần có thể dẫn dòng điện mặc dù có thể không nhất thiết được sử dụng để mang dòng trong vận hành bình thường.

3.3.11

Phần dẫn để hở (exposed conductive part)

Phần dẫn có thể dễ dàng chạm vào và bình thường không mang điện, nhưng có thể trở nên mang điện trong điều kiện sự cố.

CHÚ THÍCH: Phần dẫn để hở điển hình là các vách của vỏ kim loại, tay cầm để thao tác bằng kim loại, v.v...

3.3.12

Đầu nối (terminal)

Phần dẫn của một thiết bị được dùng để đấu nối điện nhiều lần với mạch điện bên ngoài.

3.3.12.1

Đầu nối kiểu bắt ren (screw-type terminal)

Đầu nối dùng để đấu nối một ruột dẫn và sau này tháo ra được hoặc để đấu nối hai hoặc nhiều ruột dẫn với nhau rồi lại có thể tháo rời chúng ra được, việc đấu nối này được thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp nhờ vít hoặc đai ốc thuộc bất kỳ loại nào.

3.3.12.2

Đầu nối kiểu trụ (pillar terminal)

Đầu nối kiểu bắt ren ở đó ruột dẫn được luồn vào trong một lỗ hoặc hốc, ở đó ruột dẫn được kẹp bên dưới đầu vít.

CHÚ THÍCH 1: Lực kẹp có thể do đầu vít đè trực tiếp hoặc thông qua chi tiết kẹp trung gian, chi tiết này chịu lực ép của đầu vít.

CHÚ THÍCH 2: Ví dụ về các đầu nối kiểu trụ được cho trong Phụ lục F, Hình F.1.

[NGUỒN: IEC 60050-442:1984, 442-06-22]

3.3.12.3

Đầu nối bắt vít (screw terminal)

Đầu nối kiểu bắt ren ở đó ruột dẫn được kẹp bên dưới mũ vít. Lực kẹp có thể do mũ vít ép trực tiếp hoặc thông qua một chi tiết trung gian, ví dụ vòng đệm, lá kẹp hoặc bộ phận giữ dây khỏi bị tở ra.

CHÚ THÍCH: Ví dụ về các đầu nối bắt vít được cho trong Phụ lục F, Hình F.2.

[NGUỒN: IEC 60050-442:1984, 442-06-08]

3.3.12.4

Đầu nối bắt bulông (stud terminal)

Đầu nối kiểu bắt ren trong đó ruột dẫn được kẹp bên dưới đai ốc.

CHÚ THÍCH 1: Lực kẹp có thể ép trực tiếp nhờ đai ốc có hình dạng thích hợp hoặc thông qua chi tiết trung gian như vòng đệm, lá kẹp hoặc cơ cấu chống tở dây.

CHÚ THÍCH 2: Ví dụ về các đầu nối bắt bulông được cho trong Phụ lực F, Hình F.2 [NGUỒN: IEC 60050-442:1984, 442-06-23]

3.3.12.5

Đầu nối kiểu yên ngựa (saddle terminal)

Đầu nối kiểu bắt ren trong đó ruột dẫn được đặt bên dưới tấm kẹp hình yên ngựa và được kẹp bởi hai hay nhiều vít hoặc đai ốc.

CHÚ THÍCH: Ví dụ về các đầu nối kiểu yên ngựa được cho trong Phụ lục F, Hình F.3.

[NGUỒN: IEC 60050-442:1984, 442-06-09]

3.3.12.6

Đầu nối kiểu lỗ (lug terminal)

Đầu nối bắt vít hoặc đầu nối bắt bulông được thiết kế để kẹp đầu cốt của cáp hoặc kẹp thanh dẫn bằng hai hay nhiều vít hoặc đai ốc.

CHÚ THÍCH: Ví dụ về các đầu nối kiểu lỗ được cho trong Phụ lục F, Hình F.4.

[NGUỒN: IEC 60050-442:1984, 442-06-16]

3.3.12.7

Đầu nối không bắt ren (screwless terminal)

Đầu nối dùng để nối một ruột dẫn và sau này tháo ra được hoặc để nối liên kết hai hoặc nhiều ruột dẫn có khả năng bị rời ra, việc đấu nối này được thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp nhờ lò xo, nêm chi tiết dạng cam hoặc côn, v.v... mà không cần có sự chuẩn bị đặc biệt đối với dây dẫn, ngoài việc bóc lớp cách điện.

[NGUỒN: IEC 60050-442:1984, 442-06-13, có sửa đổi]

3.3.12.8

Đầu nối kiểu cắm (plug-in terminal)

Đầu nối mà khi đấu nối điện vào và khi tháo mối nối không cần phải dịch chuyển các dây dẫn của mạch tương ứng.

CHÚ THÍCH: Mối nối được thực hiện không cần đến dụng cụ và được tạo ra nhờ tính đàn hồi của các chi tiết cố định và/hoặc di động và/hoặc nhờ lò xo.

3.3.13

Vít côn (tapping screw)

Vít được chế tạo bằng vật liệu có giới hạn độ bền biến dạng cao hơn được ấn và xoáy vào trong một lỗ bằng vật liệu có độ bền biến dạng thấp hơn.

CHÚ THÍCH 1: Vít được chế tạo với ren thu nhỏ lại, đường kính lõi của ren được thu nhỏ lại ở phần đầu của vít.

CHÚ THÍCH 2: Ren tạo nên bằng cách bắt vít vào chỉ đạt độ an toàn khi đã vặn đủ số vòng vượt quá số răng trên phần thu nhỏ lại.

3.3.13.1

Vít côn tạo ren (thread-forming tapping screw)

Vít côn có ren liên tục.

CHÚ THÍCH 1: Ren này không có chức năng cắt gọt vật liệu từ lỗ.

CHÚ THÍCH 2: Ví dụ về vít côn tạo ren được cho trên Hình 1.

3.3.13.2

Vít côn cắt ren (thread-cutting tapping screw)

Vít côn có ren gián đoạn.

CHÚ THÍCH 1: Ren này nhằm cắt gọt vật liệu từ lỗ.

CHÚ THÍCH 2: Ví dụ về vít côn cắt ren được cho trên Hình 2.

3.4  Điều kiện thao tác

3.4.1

Thao tác đóng (closing operation)

Thao tác đưa từ vị trí hở mạch sang vị trí đóng mạch của áptômát.

3.4.2

Thao tác cắt (opening operation)

Thao tác đưa từ vị trí đóng mạch sang vị trí hở mạch của áptômát.

3.4.3

Thao tác bằng tay phụ thuộc (dependent manual operation)

Thao tác hoàn toàn chỉ dựa vào sức tay tác dụng trực tiếp, do vậy tốc độ và lực thao tác phụ thuộc vào hoạt động của người thao tác.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-16-13]

3.4.4

Thao tác bằng tay độc lập (independent manual operation)

Thao tác nhờ năng lượng tích trữ, ở đây năng lượng vốn từ tay con người, được tích trữ và giải phóng trong một thao tác liên tục, do đó tốc độ và lực thao tác độc lập với hành động của người thao tác. [NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-16-16]

3.4.5

Áptômát ưu tiên cắt (trip-free circuit-breaker)

Áptômát mà các tiếp điểm động trở về và giữ nguyên ở vị trí hở mạch khi thao tác mở tự động được khởi động sau khi khởi động thao tác đóng, cho dù lệnh đóng vẫn được duy trì.

CHÚ THÍCH: Để đảm bảo cắt đúng yêu cầu dòng điện đã được xác lập, các tiếp điểm có thể đóng tạm thời.

3.5  Các đại lượng đặc trưng

CHÚ THÍCH: Nếu không có quy định nào khác, tất cả các giá trị dòng và áp đều là giá trị hiệu dụng.

3.5.1

Giá trị danh định (rated value)

Giá trị đưa ra cho từng đại lượng đặc trưng nhằm xác định các điều kiện làm việc mà áptômát được thiết kế và chế tạo.

3.5.2

Dòng điện kỳ vọng (của một mạch và liên quan với áptômát) (prospective current (of a circuit, and with respect to a circuit-breaker))

Dòng điện giả định chạy trong mạch điện nếu như mỗi cực của áptômát được thay bằng một dây dẫn có trở kháng không đáng kể.

CHÚ THÍCH: Dòng điện kỳ vọng có thể có những tính chất giống như dòng điện thực, ví dụ dòng điện cắt kỳ vọng, dòng điện đỉnh kỳ vọng.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-01, có sửa đổi]

3.5.3

Dòng điện đỉnh kỳ vọng (prospective peak current)

Giá trị đỉnh của dòng điện kỳ vọng trong thời gian quá độ sau khi xuất hiện.

CHÚ THÍCH: Trong định nghĩa này, giả thiết rằng dòng điện được xác lập bởi một áptômát lý tưởng, tức là có quá độ tức thời từ trở kháng vô cùng xuống bằng không. Đối với những mạch mà dòng điện có thể đi theo một số tuyến khác nhau, ví dụ những mạch nhiều pha, còn giả thiết thêm rằng dòng điện được xác lập đồng thời ở tất cả các cực, cho dù chỉ xét dòng điện trong một cực.

(NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-02)

3.5.4

Dòng diện đỉnh kỳ vọng lớn nhất (của mạch điện xoay chiều) (maximum prospective peak current (of a a.c. circuit))

Dòng điện đỉnh kỳ vọng khi mà sự xuất hiện dòng điện xảy ra tại thời điểm đạt đến giá trị lớn nhất có thể.

CHÚ THÍCH: Đối với áptômát nhiều cực trong mạch nhiều pha, dòng điện đỉnh kỳ vọng lớn nhất chỉ được xét với một cực duy nhất.

(NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-04)

3.5.5

Khả năng (đóng và cắt) ngắn mạch (short-circuit breaking capacity)

Thành phần xoay chiều của dòng điện kỳ vọng, biểu thị bằng giá trị hiệu dụng, theo đó áptômát được thiết kế để đóng mạch, để mang trong thời gian cắt và để cắt trong những điều kiện quy định.

3.5.5.1

Khả năng cắt ngắn mạch tới hạn (ultimate short-circuit breaking capacity)

Khả năng cắt mà các điều kiện định trước theo một trình tự thử nghiệm quy định không bao gồm yêu cầu áptômát phải mang được dòng điện bằng 0,85 giá trị dòng điện không tác động của áptômát trong thời gian quy ước.

3.5.5.2

Khả năng cắt ngắn mạch làm việc (service short-circuit breaking capacity)

Khả năng cắt mà các điệu kiện định trước theo một trình tự thử nghiệm quy định bao gồm yêu cầu áptômát phải mang được dòng điện bằng 0,85 lần giá trị dòng điện không tác động của áptômát trong thời gian quy ước.

3.5.6

Dòng điện cắt (breaking current)

Dòng điện trên một cực của áptômát tại thời điểm bắt đầu hồ quang trong một thao tác cắt.

3.5.7

Điện áp đặt (applied current)

Điện áp tồn tại trên các đầu nối của một cực áptômát ngay trước khi đóng mạch điện.

CHÚ THÍCH: Định nghĩa này dùng cho thiết bị một cực. Đối với thiết bị nhiều cực, điện áp đặt là điện áp trên các đầu nối nguồn của thiết bị.

3.5.8

Điện áp phục hồi (recovery voltage)

Điện áp xuất hiện trên các đầu nối của một cực áptômát sau khi dòng điện được cắt.

CHÚ THÍCH 1: Điện áp này có thể coi là gồm hai khoảng thời gian nối tiếp nhau, một khoảng thời gian trong đó tồn tại điện áp quá độ, khoảng thời gian thứ hai tiếp sau đó chỉ tồn tại điện áp tần số công nghiệp.

CHÚ THÍCH 2: Định nghĩa này dùng cho thiết bị một cực. Đối với thiết bị nhiều cực, điện áp phục hồi là điện áp trên đầu nối phía nguồn của thiết bị.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-25, có sửa đổi - bổ sung chú thích 2]

3.5.8.1

Điện áp phục hồi quá độ (transient recovery voltage)

Điện áp phục hồi trong khoảng thời gian mà nó có tính chất quá độ đáng kể.

CHÚ THÍCH: Điện áp quá độ có thể là dao động hoặc không dao động hoặc là tổ hợp của cả hai, tùy thuộc vào đặc tính của mạch điện và của áptômát. Nó bao gồm cả điện áp dịch chuyển trung tính của mạch điện nhiều pha. [NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-26, có sửa đổi - bỏ chú thích 2]

3.5.8.2

Điện áp phục hồi tần số công nghiệp (power-frequancy recovery voltage)

Điện áp phục hồi sau khi hiện tượng điện áp quá độ đã tắt.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-27]

3.5.9

Thời gian mở mạch (opening time)

Thời gian tính từ thời điểm áptômát đang ở vị trí đóng mạch, dòng điện trong mạch chính đạt đến giá trị tác động của cơ cấu nhả quá dòng đến thời điểm các tiếp điểm hồ quang đã tách ra ở tất cả các cực.

CHÚ THÍCH: Thời gian mở mạch thường được gọi là thời gian cắt mặc dù nói một cách chính xác, thời gian cắt là thời gian giữa thời điểm bắt đầu thời gian mở mạch và thời điểm khi mà lệnh mở trở nên không thể thay đổi được nữa.

3.5.10

Thời gian hồ quang (arcing time)

3.5.10.1

Thời gian hồ quang của một cực (arcing time of a pole)

Khoảng thời gian từ thời điểm bắt đầu hồ quang tại một cực đến thời điểm kết thúc hoàn toàn hồ quang tại cực đó.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441 -17-37, có sửa đổi - bỏ cụm từ “hoặc cầu chảy” và “hoặc cầu chảy đó”]

3.5.10.2

Thời gian hồ quang của áptômát nhiều cực (arcing time of a multipole circuit-breaker)

Khoảng thời gian từ thời điểm bắt đầu hồ quang đầu tiên đến thời điểm kết thúc hoàn toàn hồ quang ở tất cả các cực.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441 -17-38]

3.5.1 1

Thời gian cắt (break time)

Khoảng thời gian từ thời điểm bắt đầu thời gian mở mạch áptômát đến thời điểm kết thúc thời gian hồ quang.

3.5.12

(Tích phân Joule) l²t (Joule integral)

Tích phân bình phương dòng điện trong một khoảng thời gian cho trước:

3.5.13

Đường đặc tính l²t của áptômát (l²t characteristic of a circuit-breaker)

Đường cong biểu diễn các giá trị lớn nhất của l²t là hàm của dòng điện kỳ vọng trong các điều kiện thao tác quy định.

3.5.14

Phối hợp giữa các thiết bị bảo vệ mắc nối tiếp (co-operation between overcurrent protective devices in series)

3.5.14.1

Phối hợp bảo vệ quá dòng của các thiết bị bảo vệ quá dòng (overcurrent protective co-operation of overcurrent protective devices)

Phối hợp của hai hoặc nhiều thiết bị bảo vệ quá dòng mắc nối tiếp để đảm bảo bảo vệ phân biệt (có chọn lọc) quá dòng và/hoặc bảo vệ dự phòng.

[NGUỒN: TCVN 6592-1 (IEC 60947-1), 2.5.22]

3.5.14.2

Bảo vệ quá dòng có chọn lọc (overcurrent selectivity)

Phối hợp các đặc tính tác động của hai hoặc nhiều thiết bị bảo vệ quá dòng mắc nối tiếp sao cho, khi có quá dòng trong các giới hạn quy định, thiết bị được thiết kế để tác động trong các giới hạn này sẽ tác động, còn (các) thiết bị khác thì không tác động.

[NGUỒN: TCVN 6592-2 (IEC 60947-2), 2.17.1)

3.5.14.3

Bảo vệ dự phòng (back-up protection)

Phối hợp quá dòng của hai thiết bị bảo vệ quá điện áp mắc nối tiếp, khi một thiết bị bảo vệ, thường không nhất thiết ở phía nguồn, thực hiện bảo vệ quá dòng có hoặc không có trợ giúp của thiết bị bảo vệ còn lại và ngăn ứng suất quá mức lên thiết bị bảo vệ còn lại này.

[TCVN 6592-1 (IEC 60947-1), 2.5.24]

3.5.14.4

Bảo vệ có chọn lọc hoàn toàn (total selectivity)

Bảo vệ có chọn lọc quá dòng trong trường hợp có hai thiết bị bảo vệ quá dòng mắc nối tiếp, thiết bị bảo vệ ở phía phụ tải thực hiện bảo vệ mà không làm thiết bị bảo vệ còn lại tác động.

[TCVN 6592-2 (IEC 60947-2), 2.17.2]

3.5.14.5

Bảo vệ có chọn lọc từng phần (partial selectivity)

Bảo vệ có chọn lọc quá dòng trong trường hợp có hai thiết bị bảo vệ quá dòng mắc nối tiếp, thiết bị bảo vệ ở phía phụ tải thực hiện bảo vệ đến mức quá dòng cho trước mà không làm thiết bị bảo vệ còn lại tác động.

[TCVN 6592-2 (IEC 60947-2), 2.17.3]

3.5.14.6

Dòng giới hạn chọn lọc (selectivity limit current)

I_s

Tọa độ dòng của giao điểm giữa đường đặc tính thời gian-dòng điện tổng của thiết bị bảo vệ ở phía  phụ tải và đường đặc tính thời gian-dòng điện trước hồ quang (đối với cầu chảy) hoặc nhả (đối với áptômát) của thiết bị bảo vệ khác.

CHÚ THÍCH: Dòng giới hạn chọn lọc (xem Hình D.1) là giá trị giới hạn dòng điện mà:

- dưới nó, khi có hai thiết bị bảo vệ quá dòng mắc nối tiếp, thiết bị bảo vệ phía phụ tải hoàn thành thao tác cắt kịp thời, ngăn thiết bị bảo vệ còn lại bắt đầu thao tác của nó (tức là sự chọn lọc được đảm bảo);

- trên nó, khi cố hai thiết bị bảo vệ quá dòng mắc nối tiếp, thiết bị bảo vệ phía phụ tải có thể không hoàn thành thao tác cắt kịp thời để ngăn thiết bị bảo vệ còn lại bắt đầu thao tác của nó (tức là sự chọn lọc không được đảm bảo).

[NGUỒN: TCVN 6592-2 (IEC 60947-2), 2.17.4]

3.5.14.7

Dòng điện chuyển giao (take-over current)

I_B

Tọa độ dòng của giao điểm giữa các đường đặc tính thời gian-dòng điện của hai thiết bị bảo vệ quá dòng.

CHÚ THÍCH: Dòng điện chuyển giao là toạ độ dòng điện của giao điểm giữa các đường đặc tính thời gian-dòng điện cắt lớn nhất của hai thiết bị bảo vệ quá dòng mắc nối tiếp.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-16]

3.5.14.8

Dòng điện ngắn mạch có điều kiện (của mạch điện hoặc thiết bị đóng cắt) (conditional short-circuit current (of a circuit or a switching device))

Dòng điện kỳ vọng mà mạch điện hoặc thiết bị đóng cắt, được bảo vệ bằng thiết bị bảo vệ ngắn mạch quy định, có thể chịu được một cách thỏa đáng trong toàn bộ thời gian làm việc của thiết bị đó ở các điều kiện sử dụng và tác động quy định.

CHÚ THÍCH 1: Với mục đích của tiêu chuẩn này, thiết bị bảo vệ ngắn mạch thường là áptômát hoặc cầu chảy.

CHÚ THÍCH 2: Định nghĩa này khác với định nghĩa IEC 60050-441:1984, 441-17-20 ở chỗ mở rộng khái niệm thiết bị hạn chế dòng điện thành thiết bị bảo vệ ngắn mạch, chức năng của chúng không chỉ ở việc hạn chế dòng điện.

[TCVN 6592-1 (IEC 60947-1), 2.5.29]

3.5.14.9

Dòng diện ngắn mạch có điều kiện danh định (rated conditional short-circuit current)

I_nc

Giá trị dòng điện kỳ vọng, được nhà chế tạo quy định, mà thiết bị, được bảo vệ bằng thiết bị bảo vệ ngắn mạch do nhà chế tạo quy định, có thể chịu được một cách thỏa đáng trong thời gian làm việc của thiết bị đó ở các điều kiện thử nghiệm trong tiêu chuẩn sản phẩm liên quan.

[TCVN 6592-1 (IEC 60947-1), 4.3.6.4]

3.5.15

Dòng điện không cắt quy ước (conventional non-tripping current)

I_nt

Giá trị quy định của dòng điện mà áptômát có khả năng mang trong thời gian quy định (thời gian quy ước) mà không cắt.

3.5.16

Dòng điện cắt quy ước (conventional tripping current)

I_t

Giá trị quy định của dòng điện khiến áptômát cắt trong một khoảng thời gian quy định (thời gian quy ước).

3.5.17

Dòng điện cắt tức thời (instantaneous tripping current)

Giá trị nhỏ nhất của dòng điện khiến áptômát cắt tự động, không có thời gian trễ dự kiến.

3.6  Định nghĩa liên quan đến phối hợp cách điện

3.6.1

Phối hợp cách điện (insulation co-ordination)

Tương quan lẫn nhau giữa các đặc tính cách điện của thiết bị điện có tính đến môi trường hẹp dự kiến và các ứng suất gây ảnh hưởng.

[NGUỒN: IEC 60664-1, 3.1]

3.6.2

Điện áp làm việc (working voltage)

Giá trị hiệu dụng lớn nhất của điện áp xoay chiều hoặc một chiều trên cách điện cụ thể bất kỳ mà có thể xuất hiện khi thiết bị được cấp nguồn ở điện áp danh định.

CHÚ THÍCH 1: Bỏ qua quá độ.

CHÚ THÍCH 2: Tính đến cả điều kiện hở mạch và điều kiện làm việc bình thường.

[NGUỒN: IEC 60664-1, 3.5]

3.6.3

Quá điện áp (overvoltage)

Điện áp bất kỳ có giá trị đỉnh vượt quá giá trị đỉnh tương ứng của điện điện áp lớn nhất trạng thái ổn định ở điều kiện làm việc bình thường.

[NGUỒN: IEC 60664-1,3.7]

3.6.4

Điện áp chịu xung (impulse withstand voltage)

Giá trị đỉnh lớn nhất của điện áp xung có dạng và cực tính quy định, không gây phóng điện đánh thủng cách điện trong các điều kiện quy định.

[NGUỒN: IEC 60664-1, 3.8.1]

3.6.5

Cấp quá áp (overvoltage category)

Con số xác định điều kiện quá điện áp quá độ.

[NGUỒN: IEC 60664-1, 3.10, có sửa đổi - bỏ chú thích]

3.6.6

Môi trường rộng (macro-environment)

Môi trường của phòng hoặc các địa điểm khác mà thiết bị được lắp đặt hoặc sử dụng.

[NGUỒN: IEC 60664-1, 3.12.1]

3.6.7

Môi trường hẹp (micro-environment)

Môi trường bao quanh cách điện có ảnh hưởng cụ thể lên việc định kích thước của chiều dài đường rò. [NGUỒN: IEC 60664-1, 3.12.2]

3.6.8

Nhiễm bẩn (pollution)

Việc có thêm các chất bên ngoài, chất rắn, chất lỏng hoặc khí có thể làm giảm độ bền điện hoặc suất điện trở bề mặt của cách điện.

[NGUỒN: IEC 60664-1, 3.11]

3.6.9

Độ nhiễm bẩn (pollution degree)

Con số đặc trưng cho nhiễm bẩn dự kiến của môi trường hẹp.

CHÚ THÍCH: Độ nhiễm bẩn mà thiết bị phải chịu có thể khác với độ nhiễm bẩn của môi trường rộng nơi đặt thiết bị vì việc bảo vệ được thực hiện bằng các phương tiện như vỏ bọc hoặc gia nhiệt bên trong để ngăn hấp thụ hoặc ngưng tụ ẩm.

[NGUỒN: IEC 60664-1, 3.13, có sửa đổi - thêm chú thích]

3.6.10

Cách ly (chức năng cách ly) (isolation (isolation fuction))

Chức năng dự kiến để cắt nguồn khỏi toàn bộ hệ thống lắp đặt hoặc khỏi một phần riêng rẽ của hệ thống lắp đặt bằng cách tách nó khỏi mọi nguồn điện vì lý do an toàn.

[NGUỒN: TCVN 6592-1 (IEC 60947-1), 2.1.19]

3.6.11

Khoảng cách ly (của một cực của thiết bị đóng cắt bằng cơ khí) (isolating distance (of a pole of a mechanical switching device))

Khe hở không khí giữa các tiếp điểm hở, đáp ứng các yêu cầu về an toàn quy định cho mục đích cách ly.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-35]

3.6.12

Khe hở không khí (clearance)

Khoảng cách ngắn nhất trong không khí giữa hai phần dẫn điện đo theo một sợi dây căng theo đường ngắn nhất giữa các phần dẫn điện này (xem Phụ lục B).

CHÚ THÍCH: Để xác định khe hở không khí đến bộ phận tiếp cận được, bề mặt tiếp cận được của vỏ cách điện được coi là dẫn điện như thể bề mặt này được phủ một lá mỏng kim loại ở bất cứ chỗ nào có thể chạm tới được bằng tay hoặc ngón tay thử nghiệm tiêu chuẩn như trình bày trên Hình 8.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-31, có sửa đổi - thêm chú thích]

3.6.13

Chiều dài đường rò (creepage distance)

Khoảng cách ngắn nhất đo dọc theo bề mặt của vật liệu cách điện giữa hai phần dẫn (xem Phụ lục B).

CHÚ THÍCH 1: Xem Phụ lục B.

CHÚ THÍCH 2: Để xác định chiều dài đường rò đến bộ phận có thể tiếp cận được, bề mặt tiếp cận được của vỏ cách điện phải được xem là dẫn điện như thể bề mặt này được phủ một lá mỏng kim loại ở bất cứ chỗ nào có thể chạm tới được bằng tay hoặc bằng ngón tay thử nghiệm tiêu chuẩn như trình bày trên Hình 8.

[NGUỒN: IEC 60050-441:1984, 441-17-50, có sửa đổi - thêm chú thích 1 và 2]

4  Phân loại

4.1  Quy định chung

Áptômát được phân loại theo một số tiêu chí sau:

4.2  Theo số cực:

- áptômát một cực;

- áptômát hai cực có một cực được bảo vệ;

- áptômát hai cực có hai cực được bảo vệ;

- áptômát ba cực có ba cực được bảo vệ;

- áptômát bốn cực có ba cực được bảo vệ;

- áptômát bốn cực có bốn cực được bảo vệ.

CHÚ THÍCH: Cực không phải là cực được bảo vệ có thể là:

- “cực không được bảo vệ" (xem 3.2.7.2), hoặc

- “cực trung tính đóng cắt” (xem 3.2.7.3).

4.3  Theo cách bảo vệ khỏi những ảnh hưởng từ bên ngoài:

- kiểu kín (không yêu cầu có vỏ bọc thích hợp);

- kiểu không kín (để sử dụng cần có vỏ bọc thích hợp).

4.4  Theo phương pháp lắp đặt:

- kiểu lắp nổi;

- kiểu lắp chìm;

- kiểu bảng điện, còn gọi là kiểu tủ phân phối.

CHÚ THÍCH: Những kiểu trên có thể dùng để lắp trên thanh đỡ.

4.5  Theo phương pháp đấu nối

4.5.1  Theo hệ thống cố định:

- áptômát mà việc đấu nối điện không liên quan đến việc lắp đặt cơ khí;

- áptômát mà việc đấu nối điện có liên quan đến việc lắp đặt cơ khí.

CHÚ THÍCH: Ví dụ về kiểu này là:

- áptômát kiểu cắm;

- áptômát kiểu bulông;

- áptômát kiểu vít.

Một số áptômát có thể chỉ riêng về phía nguồn là thuộc kiểu cắm hoặc kiểu bulông còn thường thì các đầu nối phía phụ tải có kết cấu phù hợp để đấu nối dây dẫn.

4.5.2  Theo kiểu đầu nối:

- áptômát có đầu nối kiểu bắt ren dùng cho các ruột dẫn đồng bên ngoài;

- áptômát có đầu nối không bắt ren dùng cho các ruột dẫn đồng bên ngoài;

CHÚ THÍCH 1: Yêu cầu đối với các áptômát có kiểu đầu nối này được cho trong Phụ lục J.

- áptômát có đầu nối nối nhanh dạng dẹt dùng cho các ruột dẫn đồng bên ngoài;

CHÚ THÍCH 2: Yêu cầu đối với áptômát có kiểu đầu nối này được cho trong Phụ lục K.

- áptômát có đầu nối kiểu bắt ren dùng cho các ruột dẫn nhôm bên ngoài;

CHÚ THÍCH 3: Yêu cầu đối với áptômát có kiểu đầu nối này được cho trong Phụ lục L.

4.6  Theo dòng điện cắt tức thời (xem 3.5.17):

- áptômát kiểu B;

- áptômát kiểu C;

- áptômát kiểu D;

CHÚ THÍCH: Việc lựa chọn một kiểu cụ thể nào đó có thể phụ thuộc vào các quy định lắp đặt.

4.7  Theo đường đặc tính l²t

Ngoài đường đặc tính l²t do nhà chế tạo cung cấp, áptômát có thể được phân loại theo đường đặc tính l²t của chúng.

5  Đặc trưng của áptômát

5.1  Danh mục các đặc trưng

Các đặc trưng của áptômát phải được quy định theo các hạng mục sau:

- số cực (xem 4.2);

- bảo vệ khỏi các tác động từ bên ngoài (xem 4.3);

- phương pháp lắp đặt (xem 4.4);

- phương pháp đấu nối (xem 4.5);

- giá trị điện áp làm việc danh định (xem 5.3.1);

- giá trị dòng điện danh định (xem 5.3.2);

- giá trị tần số danh định (xem 5.3.3);

- dải dòng điện cắt tức thời (xem 4.6 và 5.3.5);

- giá trị của khả năng ngắn mạch danh định (xem 5.3.4);

- đường đặc tính l²t (xem 3.5.13);

- phân loại theo l²t (xem 4.7).

5.2  Đại lượng danh định

5.2.1  Điện áp danh định

5.2.1.1  Điện áp làm việc danh định (U_e)

Điện áp làm việc danh định (sau đây gọi tắt là điện áp danh định) của áptômát là giá trị điện áp, được nhà chế tạo ấn định, ứng với nó tính năng của áptômát (đặc biệt là tính năng ngắn mạch) được quy định.

CHÚ THÍCH: Có thể ấn định cho một áptômát nhiều điện áp danh định và các khả năng ngắn mạch danh định tương ứng.

5.2.1.2  Điện áp cách điện danh định (U_i)

Điện áp cách điện danh định của áptômát là giá trị điện áp, được nhà chế tạo ấn định, ứng với nó các điện áp thử nghiệm điện môi và các chiều dài đường rò được quy định.

Nếu không có quy định khác, điện áp cách điện danh định là giá trị điện áp danh định lớn nhất của áptômát. Trong mọi trường hợp, điện áp danh định lớn nhất không được lớn hơn điện áp cách điện danh định.

5.2.1.3  Điện áp chịu xung danh định (U_imp)

Điện áp chịu xung danh định của áptômát phải bằng hoặc lớn hơn giá trị tiêu chuẩn của điện áp chịu xung danh định cho trong Bảng 3.

5.2.2  Dòng điện danh định (I_n)

Dòng điện được nhà chế tạo ấn định là dòng điện mà áptômát được thiết kế để mang ở chế độ liên tục (xem 3.2.14), ở nhiệt độ không khí môi trường chuẩn quy định.

Nhiệt độ không khí môi trường chuẩn theo tiêu chuẩn là 30 °C. Nếu áptômát sử dụng nhiệt độ không khí môi trường chuẩn khác thì phải tính đến ảnh hưởng đối với bảo vệ quá tải cho cáp, bởi vì theo các quy định về lắp đặt, việc bảo vệ này cũng dựa trên cơ sở nhiệt độ không khí môi trường chuẩn là 30 °C.

CHÚ THÍCH: Theo tiêu chuẩn IEC 60364, đối với bảo vệ quá tải cho cáp, nhiệt độ không khí môi trường chuẩn được quy định là 25 °C.

5.2.3  Tần số danh định

Tần số danh định của áptômát là tần số nguồn mà áptômát được thiết kế và các giá trị của các đại lượng đặc trưng khác cũng tương ứng với tần số này.

Có thể ấn định nhiều tần số danh định cho cùng một áptômát.

5.2.4  Khả năng ngắn mạch danh định (l_cn)

Khả năng ngắn mạch danh định của áptômát là giá trị của khả năng cắt ngắn mạch tới hạn (xem 3.5.5.1) được nhà chế tạo ấn định cho áptômát.

CHÚ THÍCH: Áptômát có khả năng ngắn mạch danh định đã cho cũng phải có khả năng ngắn mạch làm việc tương ứng (l_cs) (xem Bảng 17).

5.2.5  Khả năng đóng và cắt danh định của cực riêng rẽ (l_cn1)

Giá trị của khả năng đóng và cắt ngăn mạch giới hạn trên từng cực được bảo vệ riêng rẽ của áptômát nhiều cực.

CHÚ THÍCH: Số lượng các RCBO danh định tương ứng là khả năng đóng và cắt dư danh định l_Δm (xem 5.2.7 của IEC 61009-1:2010).

5.3  Giá trị tiêu chuẩn và giá trị ưu tiên

5.3.1  Giá trị điện áp danh định ưu tiên

Các giá trị điện áp danh định ưu tiên được cho trong Bảng 1.

Bảng 1 - Giá trị điện áp danh định ưu tiên

5.3.2  Giá trị ưu tiên của dòng điện danh định

Các giá trị ưu tiên của dòng điện danh định là:

6 A, 8 A,10 A, 13 A, 16 A, 20 A, 25 A, 32 A, 40 A, 50 A, 63 A, 80 A, 100 A và 125 A.

5.3.3  Giá trị tiêu chuẩn của tần số danh định

Các giá trị tiêu chuẩn của tần số danh định là 50 Hz và 60 Hz.

5.3.4  Giá trị của khả năng ngắn mạch danh định

5.3.4.1  Giá trị tiêu chuẩn đến và bằng 10 000 A

Các giá trị tiêu chuẩn của khả năng ngắn mạch danh định đến và bằng 10 000 A là: 1 500 A, 3 000 A, 4 500 A, 6 000 A, 10 000 A.

CHÚ THÍCH: Ở một số nước, các giá trị 1 000 A, 2 000 A, 2 500 A, 5 000 A, 7 500 A và 9 000 A cũng được coi là các giá trị tiêu chuẩn.

Các dải hệ số công suất tương ứng được cho trong 9.12.5.

5.3.4.2  Giá trị trên 10 000 A đến và bằng 25 000 A

Đối với những giá trị trên 10 000 A đến và bằng 25 000 A, giá trị ưu tiên là 20 000 A.

Dải hệ số công suất tương ứng được cho trong 9.12.5.

5.3.5  Dải tiêu chuẩn về dòng điện cắt tức thời

Dải tiêu chuẩn về dòng điện cắt tức thời được cho trong Bảng 2.

Bảng 2 - Dải tiêu chuẩn về dòng điện cắt tức thời

5.3.6  Giá trị tiêu chuẩn của điện áp chịu xung danh định (U_lmp)

Bảng 3 đưa ra các giá trị tiêu chuẩn của điện áp chịu xung danh định là hàm của điện áp danh nghĩa của hệ thống lắp đặt.

Bảng 3 - Điện áp chịu xung danh định là hàm của điện áp danh nghĩa của hệ thống lắp đặt

6  Ghi nhãn và những thông tin khác về sản phẩm

Mỗi áptômát phải được ghi nhãn bảo đảm bền với các nội dung sau:

a) tên hoặc thương hiệu của nhà chế tạo;

b) ký hiệu kiểu, số catalô hoặc số sê ri;

c) (các) điện áp danh định;

d) dòng điện danh định không có ký hiệu "A", phía trước là ký hiệu của dòng điện cắt tức thời (B, C hoặc D), ví dụ B 16;

e) tần số danh định nếu áptômát chỉ được thiết kế cho một tần số (xem 5.3.3);

f) khả năng ngắn mạch danh định, tính bằng ampe;

g) sơ đồ đấu dây, trừ khi cách đấu dây đúng là rõ ràng;

h) nhiệt độ không khí môi trường chuẩn nếu giá trị này không phải là 30 °C;

i) cấp bảo vệ (chỉ khi không phải là IP20);

j) đối với áptômát kiểu D: dòng điện cắt tức thời lớn nhất, nếu lớn hơn 20l_n (xem Bảng 2);

k) điện áp chịu xung danh định U_imp nếu giá trị này bằng 2,5 kV.

l) khả năng đóng và cắt trên cực riêng rẽ được bảo vệ của áptômát nhiều cực (l_cn1), nếu khác với l_cn.

Nội dung d) phải đọc được dễ dàng khi áptômát đã được lắp đặt. Đối với những thiết bị nhỏ, nếu như không đủ chỗ, các nội dung a), b), c), e), f), h), i), j) và I) được phép ghi bên cạnh hoặc phía sau áptômát. Nội dung g) được phép ghi bên trong của nắp bất kỳ mà cần phải tháo ra để đấu nối dây nguồn nhưng không được ghi trên nhãn được gắn lỏng lẻo vào áptômát. Thông tin khác chưa được ghi nhãn thì phải nêu trong tài liệu của nhà chế tạo.

Sự thích hợp cho cách ly, được cung cấp bởi tất cả các áptômát của tiêu chuẩn này, có thể được thể  hiện bằng ký hiệu (IEC 60417-6169-1) trên thiết bị. Khi được gắn vào, nhãn này có thể gồm cả sơ đồ đi dây, ở đó có thể kết hợp với các ký hiệu của các chức năng khác, ví dụ bảo vệ quá tải, hoặc các ký hiệu khác IEC 60417. Khi sử dụng một mình ký hiệu này (tức là không nằm trong sơ đồ đi dây) thì không được phép kết hợp với các ký hiệu của các chức năng khác.

CHÚ THÍCH 1: Ở các nước sau: Đan Mạch, Phần Lan, Nauy, Thụy Điển và Nam Phi, ghi nhãn ký hiệu trên áptômát là bắt buộc để chỉ ra rằng thiết bị cung cấp cách ly cho hệ thống lắp đặt về phía phụ tải. Ở các nước này, yêu cầu ký hiệu phải nhìn được rõ ràng và không thể nhầm lẫn khi áptômát được lắp đặt như khi vận hành và cơ cấu tác động là tiếp cận được.

CHÚ THÍCH 2: Ở Ôxtrâylia, việc ghi nhãn này trên áptômát là bắt buộc nhưng không yêu cầu là phải nhìn thấy sau khi lắp đặt.

Nếu cấp bảo vệ bằng vỏ ngoài lớn hơn IP20 theo TCVN 4255 (IEC 60529) được ghi nhãn trên thiết bị thì thiết bị phải đáp ứng yêu cầu này, bất kể phương pháp lắp đặt nào. Nếu chỉ đạt được cấp bảo vệ cao hơn này bằng phương pháp lắp đặt quy định và/hoặc bằng cách sử dụng phụ kiện quy định (ví dụ nắp đầu nối, vỏ bọc, v.v...) thì điều này phải được quy định trong tài liệu của nhà chế tạo.

Khi có yêu cầu, nhà chế tạo phải cung cấp đường đặc tính l²t (xem 3.5.13).

Nhà chế tạo có thể nêu phân loại l²t (xem 4.7) và ghi nhãn tương ứng cho áptômát.

Đối với những áptômát không thuộc loại tác động bằng nút bấm, vị trí hở mạch phải được chỉ ra bằng ký hiệu O (vòng tròn) IEC 60417-5008 và vị trí đóng mạch phải được chỉ ra bằng ký hiệu I (một nét thẳng ngắn) IEC 60417-5007. Được phép ghi bổ sung thêm những ký hiệu quốc gia. Tạm thời, chỉ được phép sử dụng ký hiệu quốc gia này. Các ký hiệu này phải dễ dàng nhìn thấy khi áptômát đã được lắp đặt.

Đối với những áptômát được thao tác bằng hai nút bấm thì chỉ nút bấm được thiết kế để mở mạch có màu đỏ và/hoặc được ghi ký hiệu O (IEC 60417-5008).

Không được sử dụng màu đỏ cho bất kỳ nút bấm nào khác của áptômát.

Nếu sử dụng nút bấm để đóng các tiếp điểm và có thể nhận biết được rõ ràng là như vậy, thì vị trí nhấn xuống là đủ để chỉ vị trí đóng mạch.

Nếu sử dụng một nút bấm để đóng và mở các tiếp điểm và có thể nhận biết được là như vậy, thì việc nút giữ nguyên ở vị trí nhấn xuống là đủ để chỉ vị trí đóng mạch. Mặt khác nếu như nút bấm không còn ở vị trí nhấn xuống thì phải có thêm phương tiện bổ sung để chỉ vị trí của các tiếp điểm.

Đối với những áptômát có nhiều dòng điện danh định, giá trị lớn nhất phải ghi nhãn phù hợp với nội dung d), ngoài ra, giá trị mà áptômát được điều chỉnh về phải được chỉ ra sao cho không thể gây nhầm lẫn.

Nếu cần thiết phải phân biệt giữa các đầu nối phía nguồn và phía phụ tải thì các đầu nối phía nguồn phải được chỉ ra bằng các mũi tên chỉ về phía áptômát còn các đầu nối phía phụ tải bằng các mũi tên chỉ ra phía ngoài áptômát.

Những đầu nối chỉ dành riêng cho dây trung tính phải được chỉ ra bằng chữ cái N.

Những đầu nối dành cho dây bảo vệ, nếu có, phải được chỉ thị bằng ký hiệu  (IEC 60417-5019).

CHÚ THÍCH 3: Ký hiệu  (IEC 60417-5017) được khuyến cáo trước đây sẽ được thay thế dần bởi ký hiệu ưu tiên IEC 60417-5019 nêu trên.

Nhãn phải bền, không mờ và dễ đọc, và không được ghi trên vít, đai ốc hoặc những bộ phận có thể tháo ra được.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng thử nghiệm ở 9.3.

7  Điều kiện làm việc tiêu chuẩn trong vận hành

7.1  Quy định chung

Áptômát phù hợp với tiêu chuẩn này phải có khả năng làm việc trong các điều kiện tiêu chuẩn dưới đây.

7.2  Dải nhiệt độ không khí môi trường

Nhiệt độ không khí môi trường không vượt quá +40 °C và giá trị trung bình trong thời gian 24 h không vượt quá +35 °C.

Giới hạn dưới của nhiệt độ không khí môi trường là -5 °C.

Các áptômát nhằm sử dụng ở nơi nhiệt độ không khí môi trường trên +40 °C (đặc biệt tại những vùng nhiệt đới) hoặc dưới -5 °C phải được thiết kế đặc biệt hoặc được sử dụng phù hợp với những thông tin cho trong catalô của nhà chế tạo.

7.3  Độ cao so với mực nước biển

Nói chung độ cao nơi lắp đặt không vượt quá 2 000 m so với mực nước biển (6 600 ft).

Khi lắp đặt ở những nơi cao hơn, cần xét đến hiện tượng giảm độ bền điện môi và giảm tác dụng làm mát của không khí. Những áptômát nhằm sử dụng ở những nơi đó phải được thiết kế đặc biệt hoặc được sử dụng phù hợp với thỏa thuận giữa nhà chế tạo và người sử dụng. Thông tin cho trong catalô của nhà chế tạo có thể thay thế cho thỏa thuận này.

7.4  Điều kiện khí quyển

Không khí sạch và độ ẩm tương đối không vượt quá 50 % ở nhiệt độ lớn nhất là +40 °C.

Ở những nhiệt độ thấp hơn, độ ẩm tương đối có thể cho phép cao hơn, ví dụ 90 % ở +20 °C.

Cần có biện pháp thích hợp đối với hiện tượng ngưng đọng vừa phải đôi khi có thể xảy ra khi nhiệt thay đổi (ví dụ dùng lỗ thoát nước).

7.5  Điều kiện lắp đặt

Áptômát phải được lắp đặt phù hợp với chỉ dẫn của nhà chế tạo.

7.6  Độ nhiễm bẩn

Áptômát thuộc phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn này nhằm sử dụng trong môi trường có nhiễm bẩn 2, tức là chỉ thường xuất hiện nhiễm bẩn không dẫn; tuy nhiên đôi khi có thể có dẫn điện tạm thời ngưng tụ.

8  Yêu cầu về kết cấu và thao tác

8.1  Thiết kế cơ khí

8.1.1  Quy định chung

Áptômát phải được thiết kế và kết cấu sao cho, trong sử dụng bình thường, nó làm việc tin cậy và không gây nguy hiểm cho người sử dụng hoặc những vật xung quanh.

Thông thường, kiểm tra sự phù hợp bằng cách tiến hành tất cả các thử nghiệm quy định có liên quan.

8.1.2  Cơ cấu truyền động

Các tiếp điểm động của tất cả các cực của những áptômát nhiều cực phải được ghép cơ khí với nhau sao cho tất cả các cực, trừ trung tính đóng cắt nếu có, đóng mạch và cắt mạch về cơ bản là đồng thời, cho dù là thao tác bằng tay hay tự động, ngay cả khi quá tải chỉ xảy ra tại một cực có bảo vệ.

Cực trung tính đóng cắt (xem 3.2.7.3) của áptômát bốn cực không được đóng sau và cắt trước các cực được bảo vệ.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng thử nghiệm bằng tay, sử dụng phương tiện thích hợp bất kỳ (ví dụ đèn chỉ thị, máy hiện sóng, v.v...).

Nếu một cực có khả năng đóng và cắt ngắn mạch thích hợp được sử dụng làm cực trung tính và áptômát có thao tác bằng tay độc lập (xem 3.4.4), thì tất cả các cực, kể cả cực trung tính, có thể được tác động đồng thời.

Áptômát phải có cơ cấu ưu tiên cắt.

Kiểm tra sự phù hợp với các yêu cầu nêu trên bằng cách xem xét, bằng các thử nghiệm bằng tay và, đối với chức năng ưu tiên cắt, bằng thử nghiệm trong 9.10.3.

Áptômát phải có thể đóng và cắt bằng tay. Đối với những áptômát kiểu cắm không có tay cầm thao tác, yêu cầu này không được coi là đáp ứng nếu chỉ là rút áptômát ra khỏi đế của nó.

Áptômát phải được kết cấu sao cho các tiếp điểm động chỉ có thể trở về và được giữ nguyên ở vị trí đóng mạch (xem 3.2.8) hoặc vị trí hở mạch (xem 3.2.9), ngay cả khi phương tiện thao tác được thả ra ở một vị trí trung gian.

Áptômát khi ở vị trí hở mạch (xem 3.2.9) phải có khoảng cách ly theo các yêu cầu cần thiết để thỏa mãn chức năng cách ly (xem 8.3). Chỉ thị vị trí hở mạch và vị trí đóng mạch của tiếp điểm chính phải được cung cấp bằng một hoặc cả hai biện pháp sau:

- vị trí của cơ cấu tác động (được ưu tiên sử dụng), hoặc

- cơ cấu chỉ thị cơ khí riêng.

Nếu cơ cấu chỉ thị cơ khí riêng được sử dụng để chỉ ra vị trí của tiếp điểm chính thì phải có màu đỏ đối với vị trí đóng mạch (ON) và màu xanh lá cây đối với vị trí hở mạch (OFF).

Phương tiện chỉ thị vị trí tiếp điểm phải tin cậy.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng các thử nghiệm ở 9.10.3.

Áptômát phải được thiết kế sao cho cơ cấu tác động, tấm chắn phía trước hoặc nắp chỉ có thể được lắp đúng theo cách đảm bảo chỉ thị đúng của vị trí tiếp điểm.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng các thử nghiệm ở 9.12.12.1 và 9.12.12.2.

Nếu phương tiện thao tác được sử dụng để chỉ ra vị trí của các tiếp điểm, phương tiện thao tác này khi được thả ra phải tự động trở về vị trí tương ứng với vị trí của (các) tiếp điểm động; trong trường hợp này, phương tiện thao tác phải có hai vị trí trở về khác biệt tương ứng với vị trí của các tiếp điểm, nhưng có thể có thêm một vị trí khác biệt thứ ba dành cho cắt mạch tự động.

Tác động của cơ cấu không được bị ảnh hưởng bởi vị trí của vỏ hoặc nắp và phải độc lập với bất kỳ phần nào có thể tháo rời được.

Nắp đã được nhà chế tạo gắn vào vị trí thì được coi là chi tiết không thể tháo rời.

Nếu nắp được sử dụng làm phương tiện dẫn hướng cho nút bấm thì nút bấm phải không thể tháo rời khỏi áptômát.

Phương tiện thao tác phải được cố định chắc chắn trên trục của chúng và không thể tháo ra được nếu không dùng đến dụng cụ. Được phép cố định trực tiếp phương tiện thao tác trên nắp.

Nếu phương tiện thao tác chuyển động theo chiều "lên-xuống" thì khi lắp áptômát như trong sử dụng bình thường, các tiếp điểm phải được đóng lại khi thao tác theo chiều đi lên.

CHÚ THÍCH 1: Tạm thời ở một số nước cho phép thao tác đóng thực hiện theo chiều đi xuống.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và thử nghiệm bằng tay.

Khi phương tiện được nhà chế tạo cung cấp hoặc quy định để khóa phương tiện thao tác ở vị trí hở mạch, thì việc khóa ở vị trí này chỉ có thể thực hiện khi các tiếp điểm chính đang ở vị trí hở mạch.

CHÚ THÍCH 2: Việc khóa phương tiện thao tác ở vị trí đóng mạch là được phép trong một số ứng dụng cụ thể.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét, có tính đến các hướng dẫn của nhà chế tạo.

8.1.3  Khe hở không khí và chiều dài đường rò (xem Phụ lục B)

Khe hở không khí và chiều dài đường rò nhỏ nhất yêu cầu được cho trong Bảng 4, được áp dụng cho các áptômát được thiết kế để làm việc trong môi trường có nhiễm bẩn độ 2.

Kiểm tra sự phù hợp với điểm 1 trong Bảng 4 bằng phép đo và bằng thử nghiệm của 9.7.5.4.1 và 9.7.5.4.2. Thử nghiệm được thực hiện với các mẫu chưa chịu xử lý ẩm trong 9.7.1.

Tuy nhiên, khe hở không khí của điểm 2 và 4 (ngoại trừ bề mặt tiếp cận được sau khi lắp đặt, xem chú thích 1) có thể được giảm xuống với điều kiện là khe hở không khí đo được không nhỏ hơn khe hở không khí nhỏ nhất cho phép trong IEC 60664-1 đối với các điều kiện trường đồng nhất.

CHÚ THÍCH: Bề mặt tiếp cận được sau khi lắp đặt có nghĩa là bề mặt bất kỳ mà người sử dụng có thể tiếp cận được khi RCD đã được lắp đặt theo hướng dẫn của nhà chế tạo. Có thể sử dụng ngón tay thử nghiệm để xác định xem bề mặt này có tiếp cận được hay không.

Trong trường hợp này, sau xử lý ẩm trong 9.7.1, kiểm tra sự phù hợp đối với điểm 2 và 4 và các bố trí trong 9.7.2 điểm b), c), d) và e) theo thứ tự sau:

- Các thử nghiệm theo 9.7.2 đến 9.7.4 nếu thuộc đối tượng áp dụng.

- Các thử nghiệm thẹo 97.5.2 được áp dụng với các điện áp thử nghiệm cho trong Bảng 13 với bố trí thử nghiệm của 9.7.2 điểm b), c), d), e).

Nếu phép đo không cho thấy việc giảm khe hở không khí bất kỳ thì không áp dụng thử nghiệm của 9.7.5.2.

Kiểm tra sự phù hợp đối với điểm 3 trong Bảng 4 bằng phép đo.

Vật liệu cách điện được phân loại thành các nhóm vật liệu dựa trên chỉ số phóng điện tương đối của chúng (CTI) theo 4.8.1 của IEC 60664-1.

Bảng 4 - Khe hở không khí và chiều dài đường rò

8.1.4  Vít, bộ phận mang dòng và mối nối

8.1.4.1  Các mối nối, cơ khí cũng như điện, đều phải chịu được những ứng suất cơ xảy ra trong sử dụng bình thường.

Vít dùng để lắp áptômát trong quá trình lắp đặt bình thường không được là loại vít cắt ren.

CHÚ THÍCH 1: Vít (hoặc đai ốc) dùng để lắp áptômát bao gồm các vít dùng để cố định nắp hoặc tấm che, nhưng không bao gồm những phương tiện nối dùng cho các đường ống có ren và dùng để cố định để của áptômát.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng thử nghiệm ở 9.4.

CHÚ THÍCH 2: Các mối nối bắt ren được coi như được kiểm tra bằng các thử nghiệm 9.8, 9.9, 9.12, 9.13 và 9.14

8.1.4.2  Đối với vít lắp với ren bằng vật liệu cách điện và được vặn khi lắp áptômát trong quá trình lắp đặt thì phải đảm bảo vít tra đúng vào lỗ vít hoặc đai ốc.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và thử nghiệm bằng tay.

Yêu cầu về tra đúng được đảm bảo nếu như không thể tra vít xiên đi được, ví dụ bằng cách dùng chi tiết cần cố định hay chỗ khoét ở ren lỗ để dẫn hướng vít, hoặc bằng cách sử dụng vít đã tiện bỏ ren đầu vít.

8.1.4.3  Mối nối điện phải được thiết kế sao cho lực ép tiếp xúc không được truyền qua vật liệu cách điện trừ gốm, mi ca nguyên chất hoặc vật liệu khác có các đặc tính thích hợp không kém, trừ khi các phần kim loại có đủ độ đàn hồi để bù cho lượng co ngót hoặc lún có thể có ở vật liệu cách điện.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét.

CHÚ THÍCH: Tính thích hợp của vật liệu được xét theo độ ổn định kích thước.

8.1.4.4  Các bộ phận mang dòng kể cả các bộ phận được thiết kế cho các ruột dẫn bảo vệ, nếu có, phải được làm bằng kim loại có đủ độ bền cơ, độ dẫn điện và khả năng chịu ăn mòn cho sử dụng dự kiến của chúng trong các điều kiện xảy ra trong thiết bị.

VÍ DỤ: Ví dụ về các vật liệu thích hợp được cho dưới đây:

- đồng;

- hợp kim chứa ít nhất là 58 % đồng đối với những chi tiết được gia công nguội, hoặc ít nhất là 50 % đồng đối với những chi tiết khác.

- kim loại khác hoặc kim loại có lớp phủ thích hợp, có độ bền chịu ăn mòn không thấp hơn đồng và có những tính chất cơ học thích hợp không kém.

Trường hợp sử dụng hợp kim sắt hoặc hợp kim sắt có phủ thích hợp, kiểm tra sự phù hợp với khả năng, chịu ăn mòn bằng thử nghiệm khả năng chống gỉ (xem 9.16).

Yêu cầu trong 8.1.4.4 không áp dụng cho các tiếp điểm, mạch từ, phần tử gia nhiệt, lưỡng kim, vật liệu hạn chế dòng điện, sun, linh kiện điện tử và cũng không áp dụng cho vít, đai ốc, vòng đệm, tấm kẹp và những chi tiết tương tự của đầu nối và của mạch thử nghiệm.

8.1.5  Đầu nối dùng để lắp ruột dẫn bên ngoài

8.1.5.1  Đầu nối dùng cho dây dẫn bên ngoài phải sao cho có thể đấu nối dây dẫn để đảm bảo duy trì cố định lực ép tiếp xúc cần thiết.

Được phép áp dụng những kiểu đấu nối dùng để đấu nối thanh dẫn, miễn là chúng không được sử dụng để đấu nối cáp.

Những kiểu đấu nối này có thể là kiểu cắm hoặc kiểu bulông.

Các đầu nối phải dễ dàng tiếp cận được theo những điều kiện sử dụng dự kiến.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét, bằng các thử nghiệm ở 9.5 đối với đầu nối kiểu bắt ren, bằng các thử nghiệm quy định đối với áptômát kiểu cắm hoặc kiểu bulông trong tiêu chuẩn này, hoặc bằng các thử nghiệm ở Phụ lục J hoặc Phụ lục K khi liên quan đến kiểu đấu nối cụ thể.

8.1.5.2  Áptômát phải có

- các đầu nối cho phép đấu nối dây dẫn đồng có tiết diện danh nghĩa cho trong Bảng 5.

CHÚ THÍCH: Ví dụ về các thiết kế có thể có của đầu nối kiểu bắt ren được cho trong Phụ lục F.

- hoặc các đầu nối dùng cho ruột dẫn nhôm bên ngoài chưa qua xử lý và các đầu nối nhôm kiểu vít để sử dụng với các ruột dẫn đồng hoặc nhôm theo Phụ lục L.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét, bằng phép đo và bằng cách lắp lần lượt với ruột dẫn có tiết diện nhỏ nhất và ruột dẫn có tiết diện lớn nhất quy định.

Bảng 5 - Tiết diện của ruột dẫn đồng đấu nối được đối với đầu nối kiểu bắt ren

CHÚ THÍCH 2: Đối với sự tương ứng giữa các ruột dẫn ISO và AWG bằng đồng, xem Phụ lục G.

8.1.5.3  Phương tiện để kẹp chặt các ruột dẫn trong đầu nối không được sử dụng để cố định bất kỳ linh kiện nào khác, tuy nhiên những phương tiện này có thể sử dụng để giữ các đầu nối đúng vị trí hoặc chống xoay.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng các thử nghiệm ở 9.5.

8.1.5.4  Đầu nối dùng cho các dòng điện danh định đến và bằng 32 A phải cho phép có thể đấu nối ruột dẫn mà không cần có sự chuẩn bị đặc biệt.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét.

CHÚ THÍCH: Thuật ngữ "chuẩn bị đặc biệt" bao gồm việc hàn thiếc các sợi của ruột dẫn, sử dụng đầu cốt cáp, làm lỗ xuyên, v.v..., nhưng không bao gồm việc nắn sửa ruột dẫn trước khi đút vào đầu nối hoặc việc xoắn dây dẫn mềm để đầu dây được chắc.

8.1.5.5  Đầu nối phải có độ bền cơ thích hợp. Vít và đai ốc để kẹp chặt ruột dẫn phải có ren hệ mét theo tiêu chuẩn ISO hoặc loại ren có bước ren và độ bền cơ có thể so sánh được với loại ren này.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng các thử nghiệm ở 9.4 và 9.5.2.

CHÚ THÍCH: Tạm thời, được phép sử dụng ren các hệ SI, BA và UN bởi vì trên thực tế chúng tương đương về bước răng và về độ bền cơ với ren hệ mét theo tiêu chuẩn ISO.

8.1.5.6  Đầu nối phải được thiết kế sao cho kẹp chặt được ruột dẫn mà không gây hư hại quá mức ruột dẫn.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng thử nghiệm ở 9.5.3.

8.1.5.7  Đầu nối phải được thiết kế sao cho kẹp chặt ruột dẫn một cách tin cậy vào bề mặt kim loại. Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng các thử nghiệm ở 9.4 và 9.5.2.

8.1.5.8  Đầu nối phải được thiết kế hoặc đặt ở vị trí sao cho ruột dẫn cứng một sợi hoặc dây bện không thể tuột ra ngoài khi đã xiết chặt vít hoặc đai ốc.

Yêu cầu này không áp dụng đối với các đầu nối kiểu lỗ.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm ở 9.5.4.

8.1.5.9  Đầu nối phải được cố định hoặc bố trí sao cho khi xiết chặt hoặc nới lỏng các vít hoặc đai ốc kẹp thì đầu nối không lỏng ra khỏi nơi cố định chúng với áptômát.

CHÚ THÍCH 1: Các yêu cầu này không hàm ý rằng các đầu nối phải được thiết kế sao cho chúng không thể xoay hoặc dịch chuyển, mà mọi di chuyển phải hạn chế ở mức đủ để ngăn ngừa vi phạm các yêu cầu của tiêu chuẩn này.

CHÚ THÍCH 2: Sử dụng hợp chất hoặc nhựa gắn được coi là đủ để ngăn ngừa đầu nối khỏi bị lỏng, với điều kiện là:

- hợp chất hoặc nhựa gắn không phải chịu ứng suất trong sử dụng bình thường, và

- hiệu quả của hợp chất hoặc nhựa gắn không bị ảnh hưởng bất lợi do nhiệt độ của đầu nối trong những điều kiện bất lợi nhất quy định trong tiêu chuẩn này.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét, bằng phép đo và bằng thử nghiệm ở 9.4.

8.1.5.10  Vít hoặc đai ốc kẹp của đầu nối dùng để đấu nối dây dẫn bảo vệ phải được vặn chắc chắn đủ để không bị lỏng ra một cách ngẫu nhiên.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm bằng tay.

CHÚ THÍCH: Nhìn chung, những thiết kế về đầu nối (mà một số ví dụ được cho trong Phụ lục F) đều tạo ra đủ độ đàn hồi đáp ứng yêu cầu này: đối với những thiết kế khác có thể cần phải có những dự phòng đặc biệt, ví dụ sử dụng một chi tiết có độ đàn hồi thích hợp, ít có khả năng bị nới lỏng vì thiếu cẩn thận.

8.1.5.11  Đầu nối kiểu trụ phải cho phép có thể đặt hoàn toàn ruột dẫn vào và kẹp chặt một cách tin cậy.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét sau khi đặt hoàn toàn ruột dẫn có tiết diện lớn nhất quy định đối với dòng điện danh định tương ứng cho trong Bảng 5 và kẹp đủ chặt với mômen theo Bảng 11.

8.1.5.12  Vít và đai ốc của các đầu nối dùng để đấu nối dây dẫn bên ngoài phải bắt với ren kim loại và vít không được thuộc kiểu vít côn.

8.1.6  Tính không lắp lẫn

Đối với những áptômát được thiết kế để lắp trên để tạo ra một khí cụ riêng (áptômát kiểu cắm hoặc kiểu xoáy) thì không thể thay thế áptômát khi đã lắp và đi dây như trong sử dụng bình thường bằng một áptômát khác cùng hãng chế tạo nhưng có dòng điện danh định lớn hơn, nếu không sử dụng dụng cụ.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét.

CHÚ THÍCH: Cụm từ "như trong sử dụng bình thường" hàm ý áptômát được lắp đặt theo chỉ dẫn của nhà chế tạo.

8.1.7  Lắp cơ khí các áptômát kiểu cắm

8.1.7.1  Quy định chung

Việc lắp đặt cơ khí các áptômát kiểu cắm, việc giữ chúng đúng vị trí không chỉ phụ thuộc vào (các) mối nối kiểu cắm của chúng, phải tin cậy và đủ độ ổn định.

8.1.7.2  Áptômát kiểu cắm mà việc giữ chúng đúng vị trí không chỉ phụ thuộc vào (các) đấu nối kiểu cắm

Kiểm tra sự phù hợp của việc lắp đặt cơ khí bằng các thử nghiệm tương ứng ở 9.13.

8.1.7.3  Áptômát kiểu cắm mà việc giữ chúng đúng vị trí chỉ phụ thuộc vào (các) đấu nối kiểu cắm

Kiểm tra sự phù hợp của việc lắp đặt cơ khí bằng các thử nghiệm tương ứng ở 9.13.

8.2  Bảo vệ chống điện giật

Áptômát phải được thiết kế sao cho khi đã lắp và đi dây như trong sử dụng bình thường (xem chú thích ở 8.1.6) thì không thể chạm tới được những bộ phận mang điện.

Một bộ phận được coi là "chạm tới được" nếu có thể chạm được bằng que thử (xem 9.6).

Đối với áptômát không thuộc kiểu cắm, bộ phận bên ngoài, trừ vít hoặc phương tiện khác để cố định nắp và nhãn, có thể chạm tới được khi áptômát đã lắp và đi dây như trong sử dụng bình thường, phải bằng vật liệu cách điện hoặc được lót hoàn toàn bằng vật liệu cách điện, trừ khi bộ phận mang điện được đặt bên trong vỏ bằng vật liệu cách điện.

Lớp lót phải được cố định sao cho ít có khả năng bị mất trong khi lắp đặt áptômát. Lớp lót phải có đủ độ dày và độ bền cơ và phải tạo được mức bảo vệ đủ ở những chỗ có gờ sắc.

Lỗ luồn cáp hoặc ống dẫn phải bằng vật liệu cách điện hoặc có ống lót hoặc bộ phận tương tự bằng vật liệu cách điện. Những chi tiết như vậy phải được cố định tin cậy và phải có đủ độ bền cơ.

Đối với áptômát kiểu cắm, bộ phận bên ngoài không phải là vít hoặc phương tiện cố định nắp, có thể chạm tới được trong điều kiện sử dụng bình thường, phải bằng vật liệu cách điện.

Phương tiện thao tác bằng kim loại phải được cách điện với các bộ phận mang điện và những bộ phận dẫn điện nếu lộ ra ngoài thì phải được bọc bằng vật liệu cách điện. Yêu cầu này không áp dụng cho các phương tiện để liên kết các phương tiện thao tác đã được cách điện của một số cực.

Phải dễ dàng thay thế áptômát kiểu cắm mà không phải chạm tới những bộ phận mang điện.

Sơn hoặc men không được coi là có đủ độ cách điện cho mục đích của điều này.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng thử nghiệm ở 9.6.

8.3  Đặc tính điện môi và khả năng cách ly

8.3.1  Quy định chung

Áptômát phải có đủ đặc tính điện môi và phải đảm bảo cách ly.

8.3.2  Độ bền điện môi ở tần số nguồn

Áptômát phải có đủ đặc tính điện môi ở tần số nguồn.

Kiểm tra sự phù hợp bằng các thử nghiệm ở 9.7.1, 9.7.2 và 9.7.3 trên áptômát ở điều kiện còn mới.

Ngoài ra, sau thử nghiệm độ bền ở 9.11 và sau các thử nghiệm ngắn mạch ở 9.12, áptômát phải chịu được thử nghiệm ở 9.7.3, nhưng với điện áp được giảm thấp được quy định trong 9.11.3 và 9.12.12.2 tương ứng và không phải chịu xử lý ẩm trước theo 9.7.1.

8.3.3  Khả năng cách ly

Áptômát phải thích hợp cho cách ly.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách kiểm tra sự phù hợp với khe hở không khí và chiều dài đường rò nhỏ nhất của điểm 1 của Bảng 4 bằng các thử nghiệm ở 9.7.5.1 và 9.7.5.3.

8.3.4  Độ bền điện môi ở điện áp chịu xung danh định (U_imp)

Áptômát phải chịu được điện áp xung một cách thích hợp.

Kiểm tra sự phù hợp bằng các thử nghiệm ở 9.7.5.2.

8.4  Độ tăng nhiệt

8.4.1  Giới hạn độ tăng nhiệt

Độ tăng nhiệt của các bộ phận của áptômát quy định trong Bảng 6, được đo trong những điều kiện quy định ở 9.8.2, không được vượt quá những giá trị giới hạn nêu trong bảng.

Áptômát không được có sự cố làm phương hại đến chức năng và việc sử dụng an toàn của nó.

Bảng 6 - Giá trị độ tăng nhiệt

8.4.2  Nhiệt độ không khí môi trường

Các giới hạn về độ tăng nhiệt cho trong Bảng 6 chỉ áp dụng nếu nhiệt độ không khí môi trường nằm trong các giới hạn quy định ở 7.2.

8.5  Chế độ làm việc liên tục

Áptômát phải làm việc tin cậy ngay cả sau một thời gian dài làm việc.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm ở 9.9.

8.6  Làm việc tự động

8.6.1  Vùng đặc tính thời gian-dòng điện tiêu chuẩn

Áptômát phải có đặc tính cắt sao cho áptômát bảo vệ tốt mạch điện mà không tác động sớm.

Vùng đặc tính thời gian-dòng điện (đặc tính cắt) của áptômát được xác định theo những điều kiện và giá trị quy định trong Bảng 7.

Bảng này xét trường hợp áptômát được lắp phù hợp với các điều kiện chuẩn (xem 9.2) làm việc ở nhiệt độ chuẩn là 30 °C, với dung sai là  °C.

Kiểm tra sự phù hợp bằng các thử nghiệm quy định ở 9.10.

Thử nghiệm có thể tiến hành ở nhiệt độ thuận tiện bất kỳ, kết quả được quy đổi về 30 °C bằng cách sử dụng các thông tin do nhà chế tạo cung cấp.

Trong mọi trường hợp, biến thiên của dòng điện thử nghiệm ở Bảng 7 không được vượt quá 1,2 %/1 K của biến thiên nhiệt độ hiệu chuẩn.

Nếu áptômát được ghi nhãn với nhiệt độ chuẩn khác 30 °C thì được thử nghiệm ở nhiệt độ ghi nhãn đó.

Nhà chế tạo phải sẵn sàng cung cấp thông tin về sự biến thiên đường đặc tính cắt đối với những nhiệt độ hiệu chuẩn khác với giá trị chuẩn.

Bảng 7 - Đặc tính tác động thời gian-dòng điện

8.6.2  Các đại lượng quy ước

8.6.2.1  Thời gian quy ước

Thời gian quy ước là 1 h đối với áptômát có dòng điện danh định đến và bằng 63 A và 2 h đối với áptômát có dòng điện danh định trên 63 A.

8.6.2.2  Dòng điện không cắt quy ước (I_nt)

Dòng điện không cắt quy ước của áptômát bằng 1,13 lần dòng điện danh định của nó.

8.6.2.3  Dòng điện cắt quy ước (I_t)

Dòng điện cắt quy ước của áptômát bằng 1,45 lần dòng điện danh định của nó.

8.6.3  Đường đặc tính cắt

8.6.3.1  Quy định chung

Đường đặc tính cắt của áptômát phải nằm trong vùng được xác định theo 8.6.1.

CHÚ THÍCH: Những điều kiện về nhiệt độ và lắp đặt khác với quy định ở 9.2 (ví dụ lắp trong vỏ đặc biệt, ghép một số áptômát cùng trong một vỏ) có thể ảnh hưởng đến đường đặc tính của áptômát.

Nhà chế tạo nên sẵn sàng cung cấp thông tin về thay đổi đường đặc tính cắt ở những nhiệt độ môi trường khác với giá trị chuẩn, trong phạm vi các giới hạn ở 7.2.

8.6.3.2  Ảnh hưởng của việc cho áptômát nhiều cực chịu tải một cực đối với đường đặc tính cắt

Khi áptômát có nhiều cực được bảo vệ chỉ chịu tải trên một cực được bảo vệ, bắt đầu từ trạng thái nguội, một dòng điện bằng:

- 1,1 lần dòng điện cắt quy ước, đối với áptômát hai cực có hai cực được bảo vệ;

- 1,2 lần dòng điện cắt quy ước, đối với áptômát ba cực và bốn cực; thì áptômát phải cắt trong khoảng thời gian quy ước quy định ở 8.6.2.1.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm ở 9.10.4.

8.6.3.3  Ảnh hưởng của nhiệt độ không khí môi trường đối với đường đặc tính cắt

Nhiệt độ môi trường khác với nhiệt độ chuẩn nhưng vẫn nằm trong các giới hạn -5 °C và +40 °C không được ảnh hưởng ở mức không chấp nhận được đối với đường đặc tính cắt của áptômát.

Kiểm tra sự phù hợp bằng các thử nghiệm ở 9.10.5.

8.7  Độ bền cơ và độ bền điện

Áptômát phải có khả năng thực hiện được số lượng thích hợp những chu kỳ thao tác ở dòng điện danh định.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm ở 9.11.

8.8  Khả năng thực hiện với dòng điện ngắn mạch

Áptômát phải có khả năng thực hiện số lần quy định về thao tác ngắn mạch, trong thời gian thực hiện này áptômát không được gây nguy hiểm cho người thao tác cũng như không được gây phóng điện bề mặt giữa những bộ phận dẫn mang điện hoặc giữa những bộ phận dẫn mang điện và đất.

Kiểm tra sự phù hợp bằng các thử nghiệm ở 9.12.

Áptômát phải có khả năng đóng và cắt mọi giá trị dòng điện đến và bằng giá trị tương ứng với khả năng ngắn mạch danh định ở tần số danh định, ở điện áp phục hồi tần số công nghiệp đến 105 % (±5 %) điện áp danh định và ở hệ số công suất bất kỳ không nhỏ hơn giới hạn dưới tương ứng của dải quy định ở 9.12.5; ngoài ra cũng yêu cầu những giá trị tương ứng của l²t phải nằm bên dưới đường đặc tính l²t (xem 3.5.13).

8.9  Khả năng chịu xóc và va đập cơ học

Áptômát phải có cơ tính thích hợp để có thể chịu được các ứng suất có thể phải chịu trong quá trình lắp đặt và sử dụng.

Kiểm tra sự phù hợp bằng các thử nghiệm ở 9.13.

8.10  Khả năng chịu nhiệt

Áptômát phải đủ độ bền về nhiệt.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm ở 9.14.

8.11  Khả năng chịu nhiệt không bình thường và chịu cháy

Các bộ phận bên ngoài của áptômát bằng vật liệu cách điện phải ít có khả năng bị cháy và cháy lan nếu như các bộ phận mang dòng ở gần kề chúng đạt đến nhiệt độ cao trong điều kiện sự cố hoặc quá tải.

Kiểm tra sự phù hợp bằng cách xem xét và bằng thử nghiệm ở 9.15.

8.12  Khả năng chống gỉ

Những phần bằng sắt thép phải được bảo vệ chống gỉ một cách thích hợp.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm ở 9.16.

8.13  Tổn hao công suất

Áptômát không được có tổn hao công suất quá mức. Các giá trị lớn nhất cho phép trên mỗi cực được chỉ ra trong Bảng 8.

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm ở 9.8.5.

Bảng 8 - Tổn hao công suất lớn nhất trên mỗi cực

9  Thử nghiệm

9.1  Thử nghiệm điển hình và trình tự thử nghiệm

9.1.1  Đặc trưng của áptômát được kiểm tra thông qua các thử nghiệm điển hình.

Danh mục các thử nghiệm điển hình yêu cầu theo tiêu chuẩn này được cho trong Bảng 9.

Bảng 9 - Danh mục các thử nghiệm điển hình

Để kiểm tra sự phù hợp với tiêu chuẩn này, các thử nghiệm điển hình được thực hiện theo trình tự thử nghiệm.

Trình tự thử nghiệm và số lượng mẫu thử được quy định trong Phụ lục C.

Trừ khi có quy định khác, mỗi thử nghiệm điển hình (hoặc trình tự các thử nghiệm điển hình) được thực hiện trên áptômát ở tình trạng sạch và mới.

9.2  Điều kiện thử nghiệm

Áptômát được lắp riêng biệt, theo chiều thẳng đứng và trong không khí lưu thông tự do ở nhiệt độ môi trường trong khoảng 20 °C và 25 °C, trừ khi có quy định khác, và được bảo vệ để không chịu ảnh hưởng của nguồn nhiệt hoặc nguồn làm mát từ bên ngoài.

Áptômát được thiết kế để lắp đặt trong hộp riêng biệt thì được thử nghiệm trong hộp nhỏ nhất được nhà chế tạo quy định.

Trừ khi có quy định khác, áptômát được đấu dây bằng loại cáp thích hợp quy định trong Bảng 9 và được cố định trên một tấm gỗ dán sơn đen mờ dày khoảng 20 mm, phương pháp cố định phù hợp với mọi yêu cầu của nhà chế tạo liên quan đến phương tiện lắp đặt.

Nếu không có quy định rõ ràng về dung sai, các thử nghiệm điển hình được thực hiện ở các giá trị ngặt nghèo không kém so với quy định trong tiêu chuẩn này.

Trừ khi có quy định khác, các thử nghiệm được thực hiện ở tần số danh định ±5 Hz và ở bất kỳ điện áp thuận tiện nào.

Trong quá trình thử nghiệm, không được phép bảo dưỡng hoặc tháo mẫu thử.

Đối với các thử nghiệm 9.8, 9.9, 9.10 và 9.11, áptômát được đấu nối như sau:

a) Các dây nối được làm từ cáp đồng một ruột cách điện bằng PVC, theo bộ tiêu chuẩn TCVN 6610 (IEC 60227).

b) Nếu không có quy định khác, các thử nghiệm được thực hiện với dòng điện một pha.

c) Các dây nối được đặt trong không khí lưu thông tự do và cách nhau không nhỏ hơn khoảng cách giữa các đầu nối.

d) Chiều dài nhỏ nhất của mỗi dây nối tạm thời từ đầu nối này đến đầu nối kia là:

- 1 m đối với các tiết diện đến và bằng 10 mm²;

- 2 m đối với các tiết diện lớn hơn 10 mm².

Mômen khi xiết các vít đầu nối bằng 2/3 giá trị trong Bảng 11.

Bảng 10 - Tiết diện (S) của ruột dẫn đồng thử nghiệm ứng với dòng điện danh định

CHÚ THÍCH: Đối với các dây dẫn đồng AWG, xem Phụ lục G.

9.3  Thử nghiệm độ bền không phai của nhãn

Thực hiện thử nghiệm bằng cách dùng tay chà xát lên nhãn trong 15 s bằng mảnh cotton thấm đẫm nước và sau đó trong 15 s nữa bằng mảnh cotton thấm dung môi hexan mạch hở có hàm lượng chất thơm tối đa là 0,1 % theo thể tích, giá trị kauributanol là 29, điểm sôi ban đầu xấp xỉ 65 °C, điểm khô xấp xỉ 69 °C và khối lượng riêng xấp xỉ 0,68 g/cm³.

Ghi nhãn được thực hiện bằng cách dập, đúc hoặc khắc không phải chịu thử nghiệm này.

Sau thử nghiệm, nhãn phải đọc được dễ dàng.

Nhãn cũng còn phải đọc được dễ dàng sau tất cả các thử nghiệm trong tiêu chuẩn này.

Nhãn không thể dễ dàng bóc ra được và không được có chỗ quăn xoắn.

9.4  Thử nghiệm độ tin cậy của vít, các bộ phận mang dòng và các mối nối

Kiểm tra sự phù hợp với các yêu cầu ở 8.1.4 bằng cách xem xét và, đối với những vít và đai ốc được sử dụng khi lắp và đấu nối áptômát, bằng thử nghiệm sau.

Vít và đai ốc được xiết chặt và nới lỏng:

- mười lần đối với những vít bắt với ren bằng vật liệu cách điện;

- năm lần đối với tất cả những trường hợp khác.

Vít hoặc đai ốc bắt với ren bằng vật liệu cách điện đều được tháo ra hoàn toàn rồi vặn vào trở lại mỗi lần.

Thử nghiệm được thực hiện bằng cách dùng tuốcnơvít hoặc chìa vặn thử nghiệm thích hợp tác dụng mô men như nêu trong Bảng 11.

Vít và đai ốc phải được xiết đều tay, không giật.

Ruột dẫn được di chuyển mỗi lần nới lỏng vít hoặc đai ốc.

Mối nối kiểu cắm được thử nghiệm bằng cách cắm áptômát vào và rút ra năm lần.

Sau thử nghiệm, các mối nối không được lỏng ra và chức năng về điện của chúng cũng không bị phương hại.

Bảng 11 - Đường kính ren của vít và mômen đặt vào

Trong quá trình thử nghiệm, mối nối bằng vít không được lỏng ra và không được có những hư hại như đứt vít hoặc làm hỏng rãnh mũ vít, ren, vòng đệm hoặc vòng chịu lực gây phương hại đến sử dụng áptômát sau này.

Ngoài ra, hộp và nắp không được bị hư hại.

Mối nối kiểu cắm được thử nghiệm bằng cách cắm áptômát vào và rút ra năm lần.

Sau thử nghiệm, các mối nối không được lỏng ra và chức năng về điện của chúng cũng không bị phương hại.

9.5  Thử nghiệm độ tin cậy của các đầu nối kiểu bắt ren dùng cho ruột dẫn bên ngoài

9.5.1  Kiểm tra sự phù hợp với các yêu cầu ở 8.1.5 bằng cách xem xét, bằng thử nghiệm ở 9.4, khi ruột dẫn đồng cứng có tiết diện lớn nhất quy định trong Bảng 5 được đặt trong đầu nối (đối với những tiết diện danh định lớn hơn 6 mm², dùng ruột dẫn cứng bện; đối với các tiết diện danh định khác thì dùng ruột dẫn một sợi), và bằng các thử nghiệm 9.5.2, 9.5.3 và 9.5.4.

Những thử nghiệm cuối được thực hiện bằng tuốcnơvít hoặc chìa vặn.

9.5.2  Các đầu nối được lắp với những ruột dẫn đồng cùng loại (ruột dẫn cứng một sợi hoặc bện hoặc ruột dẫn mềm) có tiết diện nhỏ nhất và lớn nhất quy định trong Bảng 5.

Đầu nối phải thích hợp cho mọi loại ruột dẫn cùng loại (ruột dẫn cứng một sợi hoặc bện hoặc ruột dẫn mềm), nếu nhà chế tạo không có quy định khác.

Đầu nối phải thích hợp cho mọi loại ruột dẫn: cứng (một sợi hoặc bện) và mềm.

Đầu nối phải được thử nghiệm tiết diện nhỏ nhất và lớn nhất của từng loại ruột dẫn trên các đầu nối mới như sau:

- Thử nghiệm đối với ruột dẫn một sợi phải sử dụng ruột dẫn có tiết diện từ 1 mm² đến 6 mm², nếu thuộc đối tượng áp dụng.

- Thử nghiệm đối với ruột dẫn bện phải sử dụng ruột dẫn có tiết diện 1,5 mm² đến 50 mm², nếu thuộc đối tượng áp dụng.

- Thử nghiệm đối với ruột dẫn mềm phải sử dụng ruột dẫn có tiết diện 1 mm² đến 35 mm², nếu thuộc đối tượng áp dụng.

Ruột dẫn được luồn vào trong đầu nối một khoảng nhỏ nhất theo quy định hoặc, khi không quy định về khoảng này thì tới khi ruột dẫn vừa nhô ra phía bên kia, và ở vị trí có thể khiến sợi dây dễ bị tuột ra nhất.

Vít kẹp sau đó được xiết với mô men bằng 2/3 giá trị cho ở cột tương ứng trong Bảng 11.

Từng ruột dẫn sau đó được kéo ra với lực cho trong Bảng 12, tính bằng niutơn. Tác dụng lực kéo đều tay, không giật, trong 1 min, theo phương dọc trục của không gian dành cho ruột dẫn.

Khi cần, các giá trị thử nghiệm, đối với các tiết diện khác nhau với lực kéo liên quan, phải được ghi rõ ràng trong báo cáo thử nghiệm.

Bảng 12 - Lực kéo

Trong quá trình thử nghiệm, ruột dẫn không được dịch chuyển có thể trông thấy được trong đầu nối.

9.5.3  Các đầu nối được lắp với ruột dẫn đồng có tiết diện nhỏ nhất và lớn nhất quy định trong Bảng 5, loại một sợi hoặc bện, tùy theo loại nào là bất lợi nhất, và các vít đầu nối được xiết với mô men bằng 2/3 giá trị cho ở cột tương ứng trong Bảng 11.

Sau đó nới lỏng các vít đầu nối và xem xét phần ruột dẫn có thể bị ảnh hưởng bởi đầu nối.

Ruột dẫn không được bị hư hại quá mức và không được có sợi bị đứt.

CHÚ THÍCH: Ruột dẫn được coi là bị hư hại quá mức nếu trên ruột dẫn có những vết hằn sâu và sắc cạnh.

Trong quá trình thử nghiệm, các đầu nối không được lỏng ra và không được có những hư hại như đứt vít hoặc làm hỏng rãnh mũ vít, ren, vòng đệm hoặc vòng chịu lực gây phương hại đến sử dụng áptômát sau này.

9.5.4  Các đầu nối được lắp ruột dẫn đồng cứng bện có tiết diện lớn nhất như quy định trong Bảng 5.

Trước khi luồn ruột dẫn vào trong đầu nối, các sợi của ruột dẫn cần được sửa lại cho thích hợp.

Ruột dẫn được luồn vào trong đầu nối cho đến đáy của đầu nối hoặc chỉ vừa nhô ra ở phía bên kia của đầu nối và ở vị trí có thể khiến sợi dây dễ bị tuột ra nhất. Vít hoặc đai ốc kẹp được xiết với mô men bằng 2/3 giá trị cho ở cột tương ứng trong Bảng 11.

Sau thử nghiệm, không sợi nào của ruột dẫn được tuột ra khỏi cơ cấu kẹp.

9.6  Thử nghiệm bảo vệ chống điện giật

Việc kiểm tra xác nhận này áp dụng cho các bộ phận của áptômát mà người vận hành có thể tiếp cận sau khi áptômát được lắp đặt như trong sử dụng bình thường.

Thử nghiệm được thực hiện với ngón tay thử nghiệm tiêu chuẩn ở Hình 8, trên mẫu được lắp như trong sử dụng bình thường (xem chú thích ở 8.1.6) và được lắp với những ruột dẫn có tiết diện nhỏ nhất và lớn nhất quy định trong Bảng 5.

Ngón tay thử nghiệm tiêu chuẩn phải được thiết kế sao cho mỗi đoạn có khớp có thể xoay một góc 90° so với trục của que thử và chỉ theo cùng một hướng.

Ngón tay thử nghiệm được đặt vào mọi vị trí gấp có thể có như ngón tay thật, một bộ chỉ thị tiếp xúc điện được sử dụng để cho biết có tiếp xúc với các bộ phận mang điện.

Bộ chỉ thị tiếp xúc điện nên dùng bóng đèn và điện áp không nhỏ hơn 40 V.

Các áptômát có vỏ hoặc nắp bằng vật liệu nhiệt dẻo còn phải chịu thêm thử nghiệm bổ sung dưới đây, được thực hiện ở nhiệt độ môi trường 35 °C ± 2 °C, áptômát khi đó cũng phải ở nhiệt độ này.

Tác dụng lên áptômát một lực là 75 N trong 1 min bằng đầu que thử thẳng không có khớp có cùng kích thước như ngón tay thử nghiệm tiêu chuẩn. Đặt que thử này vào mọi chỗ mà vật liệu cách điện khi lún xuống có thể gây phương hại đến an toàn của áptômát, nhưng không tác dụng vào các vách đột.

Trong quá trình thử nghiệm này, vỏ hoặc nắp không được biến dạng đến mức có thể chạm tới bộ phận mang điện bằng que thử không khớp.

Áptômát không có vỏ, có các bộ phận không được thiết kế để được che bởi vỏ thì được thử nghiệm với một panen phía trước bằng kim loại, và được lắp như trong sử dụng bình thường (xem 8.1.6).

9.7  Thử nghiệm đặc tính điện môi

9.7.1  Khả năng chịu ẩm

9.7.1.1  Chuẩn bị áptômát để thử nghiệm

Phần có thể tháo ra mà không cần đến dụng cụ thì được tháo ra và xử lý ẩm cùng với phần chính; nắp có lò xo thì được giữ ở vị trí mở trong suốt quá trình xử lý ẩm.

Lối đầu vào, nếu có, được để hở; nếu có vách đột thì đột một trong những vách đột ấy.

9.7.1.2  Điều kiện thử nghiệm

Việc xử lý ẩm được thực hiện trong tủ ẩm chứa không khí có độ ẩm tương đối được duy trì trong khoảng từ 91 % đến 95 %.

Nhiệt độ không khí nơi đặt mẫu được duy trì trong phạm vi ±1 °C ở bất kỳ giá trị T thuận tiện nào nằm trong khoảng từ 20 °C đến 30 °C.

Trước khi đặt trong tủ ẩm, mẫu được đưa về nhiệt độ trong khoảng từ T đến T + 4 °C.

9.7.1.3  Quy trình thử nghiệm

Mẫu được giữ trong tủ 48 h.

CHÚ THÍCH: Độ ẩm tương đối trong khoảng từ 91 % đến 95 % có thể đạt được bằng cách đặt trong tủ ẩm một dung dịch bão hòa natri sunfat (Na₂SO₄) hoặc kali nitrat (KNO₃) trong nước có bề mặt tiếp xúc đủ lớn với không khí.

Để đáp ứng các điều kiện quy định trong tủ, nên đảm bảo có sự lưu thông thường xuyên không khí bên trong và, nói chung, nên sử dụng tủ được cách nhiệt.

9.7.1.4  Tình trạng áptômát sau khi thử nghiệm

Sau khi qua xử lý này, mẫu không được có hư hại theo nghĩa của tiêu chuẩn này và phải chịu được các thử nghiệm ở 9.7.2, 9.7.3, 9.7.4 và 9.7.5.2.

9.7.2  Điện trở cách điện của mạch chính

Áptômát được xử lý như quy định ở 9.7.1 và sau đó được lấy ra khỏi tủ thử.

Trong khoảng thời gian từ 30 min đến 60 min sau xử lý này, điện trở cách điện được đo 5 s sau khi đặt điện áp một chiều xấp xỉ 500 V.

Trình tự như sau:

a) với áptômát ở vị trí cắt, giữa từng cặp đầu nối mà khi áptômát ở vị trí đóng chúng được nối điện với nhau, lần lượt từng cực một;

b) với áptômát ở vị trí đóng, lần lượt giữa từng cực và các cực còn lại được nối với nhau;

c) với áptômát ở vị trí đóng, giữa tất cả các cực nối với nhau và bệ, kể cả lá kim loại tiếp xúc với mặt ngoài của vỏ bên trong bằng vật liệu cách điện nhưng với vùng đầu nối được giữ hoàn toàn tự do để tránh phóng điện bề mặt giữa các đầu nối và lá kim loại;

d) giữa những phần kim loại của cơ cấu truyền động và bệ của áptômát;

CHÚ THÍCH: Việc tiếp cận với các phần kim loại của cơ cấu truyền động có thể được cung cấp riêng cho phép đo này..

e) đối với các áptômát có vỏ bằng kim loại và có lớp lót bên trong bằng vật liệu cách điện, giữa bệ của áptômát và lá kim loại tiếp xúc với bề mặt bên trong của lớp lót bằng vật liệu cách điện kể cả với ống lót và những bộ phận tương tự.

Các phép đo a), b) và c) được thực hiện sau khi nối tất cả các mạch điện phụ với bệ của áptômát.

Thuật ngữ "bệ của áptômát" bao gồm:

- tất cả những bộ phận bằng kim loại chạm tới được và lá kim loại tiếp xúc với bề mặt bằng vật liệu cách điện có thể chạm tới sau khi lắp đặt như trong sử dụng bình thường;

- bề mặt trên đó đế của áptômát được lắp vào, được phủ lá kim loại nếu cần thiết;

- vít và bộ phận tương tự để cố định đế vào giá đỡ của nó;

- vít để cố định nắp cần được tháo ra khi lắp áptômát, và bộ phận kim loại của phương tiện thao tác đã nêu ở 8.2.

Nếu áptômát có đầu nối dùng để đấu nối với dây bảo vệ thì đầu nối này được nối với bệ của áptômát.

Đối với những phép đo theo các điểm b), c), d) và e), lá kim loại được áp vào bằng hợp chất gắn, nếu có, để thử nghiệm có hiệu quả.

Điện trở cách điện không được nhỏ hơn:

- 2 MΩ đối với những phép đo theo các điểm a) và b);

- 5 MΩ đối với các phép đo khác.

9.7.3  Độ bền điện môi của mạch chính

Sau khi áptômát qua được các thử nghiệm ở 9.7.2, điện áp thử nghiệm quy định ở 9.7.5 được đặt trong 1 min giữa các phần được quy định ở 9.7.2.

Điện áp thử nghiệm phải có dạng sóng về cơ bản là hình sin, và tần số giữa 45 Hz và 65 Hz.

Nguồn điện áp thử nghiệm phải có khả năng cung cấp dòng điện ngắn mạch tối thiểu là 0,2 A.

Thiết bị ngắt quá dòng của máy biến áp không được tác động khi dòng điện trong mạch đầu ra nhỏ hơn 100 mA.

Các giá trị điện áp thử nghiệm phải như sau:

- 2 000 V đối với các điểm từ a) đến d) của 9.7.2;

- 2 500 V đối với điểm e) của 9.7.2.

Đầu tiên, đặt một điện áp không lớn hơn một nửa giá trị quy định, sau đó tăng lên bằng giá trị điện áp đầy đủ trong vòng 5 s.

Không được xảy ra phóng điện bề mặt hoặc phóng điện đánh thủng trong quá trình thử nghiệm.

Phóng điện nhưng không gây sụt áp thì được bỏ qua.

9.7.4  Điện trở cách điện và độ bền điện môi của mạch phụ

Điện trở cách điện và độ bền điện môi phải được kiểm tra theo a, b và c.

a) Phép đo điện trở cách điện và độ bền điện môi của mạch phụ được thực hiện ngay sau phép đo điện trở cách điện và độ bền điện môi của mạch chính, trong các điều kiện cho trong b) và c) dưới đây.

b) Phép đo điện trở cách điện được thực hiện như sau:

- giữa các mạch phụ được đấu nối với nhau và bệ của áptômát;

- giữa từng bộ phận của mạch phụ có thể được cách điện với các bộ phận khác trong vận hành bình thường và các bộ phận khác này được đấu nối với nhau, ở điện áp xấp xỉ 500 V một chiều, sau đó điện áp này được đặt trong 1 min.

Điện trở cách điện không được nhỏ hơn 2 MΩ.

c) Điện áp về cơ bản là hình sin ở tần số danh định được đặt vào trong 1 min giữa các bộ phận được liệt kê trong điểm b).

Các giá trị điện áp đặt vào như quy định trong Bảng 13.

Bảng 13 - Điện áp thử nghiệm của mạch phụ

Khi bắt đầu thử nghiệm, điện áp không được vượt quá một nửa giá trị quy định. Sau đó điện áp được tăng lên từ từ đến giá trị đầy đủ trong không ít hơn 5 s nhưng không quá 20 s.

Trong thử nghiệm, không được có phóng điện bề mặt hoặc phóng điện đánh thủng.

CHÚ THÍCH 1: Phóng điện không kéo theo điện áp rơi thì được bỏ qua.

CHÚ THÍCH 2: Trong trường hợp không tiếp cận được áptômát trong mạch phụ để kiểm tra theo các yêu cầu cho trong b), các thử nghiệm được thực hiện trên các mẫu được chuẩn bị đặc biệt bởi nhà chế tạo hoặc theo hướng dẫn của nhà chế tạo.

CHÚ THÍCH 3: Mạch phụ không bao gồm mạch điều khiển của áptômát có chức năng phụ thuộc vào điện áp lưới.

CHÚ THÍCH 4: Mạch điều khiển không phải mạch sơ cấp của máy biến áp phát hiện và mạch điều khiển được nối với mạch chính cũng chịu các thử nghiệm tương tự như với mạch phụ.

9.7.5  Kiểm tra điện áp chịu xung (qua khe hở không khí và qua cách điện rắn) và dòng điện rò qua các tiếp điểm hở mạch

9.7.5.1  Quy trình thử nghiệm chung cho các thử nghiệm điện áp chịu xung

Các xung được tạo ra bởi các máy phát tạo ra các xung dương và xung âm có thời gian sườn trước là  1,2 μs, và thời gian đến nửa giá trị là 50 μs, dung sai là:

- ±5 % đối với giá trị đỉnh;

- ±30 % đối với giá trị sườn trước;

- ±20 % đối với thời gian đến nửa giá trị.

Đối với mỗi thử nghiệm, đặt năm xung dương và năm xung âm. Khoảng cách giữa các xung liên tiếp tối thiểu là 1 s đối với các xung cùng cực tính và tối thiểu là 10 s đối với các xung có cực tính ngược nhau.

Khi thực hiện thử nghiệm điện áp xung trên áptômát hoàn chỉnh, phải tính đến suy giảm hoặc gia tăng điện áp thử nghiệm, cần đảm bảo rằng giá trị điện áp thử nghiệm yêu cầu được đặt vào các đầu nối của thiết bị cần thử nghiệm.

Trở kháng đột biến của thiết bị thử nghiệm phải có giá trị danh nghĩa là 500 Ω.

Trong 9.7.5.2, để kiểm tra khe hở không khí trong cách điện chính trên áptômát hoàn chỉnh, một trở kháng rất thấp của máy phát là cần thiết cho thử nghiệm này. Với mục đích này, một máy phát hybrid có trở kháng ra bằng 2 là thích hợp nếu các thành phần bên trong không được ngắt kết nối trước khi thử nghiệm. Tuy nhiên, trong trường hợp bất kỳ, phép đo điện áp thử nghiệm thực tại khe hở là cần thiết.

Hình dạng các xung được điều chỉnh với áptômát cần thử nghiệm được nối với máy phát xung. Đối với mục đích này, phải sử dụng bộ chia điện áp và các cảm biến điện áp thích hợp.

Cho phép có những dao động nhỏ trong các xung với điều kiện là biên độ của chúng gần đỉnh của xung nhỏ hơn 5 % giá trị đỉnh.

Đối với các dao động ở nửa đầu tiên của sườn trước, cho phép các biên độ đến 10 % của giá trị đỉnh.

Không được có phóng điện đánh thủng (phóng tia lửa điện, phóng điện bề mặt hoặc phóng điện xuyên thủng) trong các thử nghiệm.

Phóng điện cục bộ trong các khe hở không khí không gây ra đánh thủng thì được bỏ qua.

CHÚ THÍCH: Có thể cần sử dụng máy dao động để quan sát điện áp xung nhằm phát hiện phóng điện đánh thủng.

9.7.5.2  Kiểm tra xác nhận khe hở không khí bằng điện áp chịu xung

Nếu phép đo khe hở không khí trong điểm 2 và 4 của Bảng 4 và các bố trí cho trong 9.7.2 b), c), d) và e) cho thấy việc giảm chiều dài cần thiết thì áp dụng thử nghiệm này. Thử nghiệm này được thực hiện ngay sau phép đo điện trở cách điện trong 9.7.4.

CHÚ THÍCH 1: Có thể thay phép đo khe hở không khí bằng thử nghiệm này.

Thử nghiệm được thực hiện trên các áptômát được cố định trên giá đỡ kim loại nằm trong vị trí đóng kín.

Các giá trị điện áp xung thử nghiệm phải được chọn trong Bảng 14 theo điện áp xung danh định của áptômát như cho trong Bảng 3. Các giá trị này được hiệu chỉnh theo áp suất khí áp và/hoặc độ cao so với mực nước biển tại đó thực hiện các thử nghiệm, theo Bảng 14.

Chuỗi thử nghiệm thứ nhát được thực hiện bằng cách đặt điện áp xung giữa

- (các) cực pha và cực trung tính được nối với nhau,

- và giá đỡ bằng kim loại được nối với (các) đầu nối được thiết kế cho (các) ruột dẫn bảo vệ, nếu có.

Chuỗi thử nghiệm thứ hai được thực hiện bằng cách đặt điện áp xung giữa

- (các) cực pha được nối với nhau,

- và cực trung tính của áptômát, nếu thuộc đối tượng áp dụng.

Chuỗi thử nghiệm thứ ba được thực hiện bằng cách đặt điện áp xung giữa các bố trí cho trong 9.7.2 b), c), d) và e) và không được thử nghiệm trong hai trình tự đầu tiên mô tả ở trên.

Không được có phóng điện đánh thủng không chủ ý. Tuy nhiên, nếu chỉ xuất hiện một phóng điện đánh thủng như vậy thì đặt thêm mười xung có cùng cực tính như các xung gây ra phóng điện đánh thủng, đấu nối cần giống như các đấu nối khi xảy ra hỏng hóc.

Không được xuất hiện thêm phóng điện đánh thủng.

CHÚ THÍCH 2: Cụm từ “phóng điện đánh thủng không chủ ý” được sử dụng để đề cập đến hiện tượng liên quan đến hỏng cách điện khi có ứng suất điện, bao gồm cả sụt áp và dòng điện.

Bảng 14 - Điện áp thử nghiệm để kiểm tra điện áp chịu xung

9.7.5.3  Kiểm tra dòng điện rò qua các tiếp điểm hở mạch (thích hợp cho cách ly)

Mỗi cực của áptômát đều chịu các thử nghiệm ở 9.12.11.2 hoặc 9.12.11.3 hoặc 9.12.11.4.2 hoặc 9.12.11.4.3 hoặc 9.12.11.4.4 được cấp điện ở điện áp bằng 1,1 lần điện áp làm việc của chúng, áptômát được để ở vị trí hở mạch.

Dòng điện rò chạy qua các tiếp điểm hở mạch được đo và giá trị đo được không được vượt quá 2 mA.

9.7.5.4  Kiểm tra điện trở cách điện của các tiếp điểm hở mạch và cách điện chính theo điện áp xung trong các điều kiện bình thường

9.7.5.4.1  Quy định chung

Các thử nghiệm này không yêu cầu có xử lý ẩm trước đó theo 9.7.1.

CHÚ THÍCH: Các thử nghiệm trong 9.7.5.4, như nêu trong các yêu cầu của 8.1.3, được thực hiện trước 9.7.1 trên 3 mẫu của trình tự thử nghiệm B.

Các giá trị điện áp xung thử nghiệm phải được chọn từ Bảng 15, theo điện áp danh định của hệ thống lắp đặt mà áptômát dự kiến được sử dụng trong đó, như cho trong Bảng 3. Các giá trị này được hiệu chỉnh theo áp suất khí áp và/hoặc độ cao so với mực nước biển mà tại đó thực hiện các thử nghiệm, theo Bảng 15.

Bảng 15 - Điện áp thử nghiệm để kiểm tra tính thích hợp cho cách ly, theo điện áp chịu xung danh định của áptômát và độ cao so với mực nước biển mà tại đó thực hiện thử nghiệm

9.7.5.4.2  Áptômát ở vị trí hở

Chuỗi thử nghiệm được thực hiện trên áptômát lắp cố định vào giá đỡ bằng kim loại như trong sử dụng bình thường.

Các xung được đặt vào giữa:

- các đầu nối pha được nối với nhau

- và các đầu nối tải được nối với nhau với các tiếp điểm ở vị trí hở mạch.

Không được có phóng điện đánh thủng trong thử nghiệm này.

9.7.5.4.3  Áptômát ở vị trí kín

Chuỗi thử nghiệm được thực hiện trên áptômát lắp cố định vào giá đỡ bằng kim loại được đi dây như trong sử dụng bình thường và bố trí ở vị trí kín.

Chuỗi thử nghiệm đầu tiên được thực hiện bằng cách đặt các xung vào giữa:

- (các) cực pha và cực trung tính được nối với nhau,

- và giá đỡ bằng kim loại được nối với (các) đầu nối được thiết kế cho (các) ruột dẫn bảo vệ, nếu có. Chuỗi thử nghiệm thứ hai được thực hiện bằng cách đặt điện áp xung giữa

- (các) cực pha được nối với nhau,

- và cực trung tính của áptômát.

Không được có phóng điện đánh thủng không chủ ý. Tuy nhiên, nếu chỉ xuất hiện một phóng điện đánh thủng như vậy thì đặt thêm mười xung có cùng cực tính như các xung gây ra phóng điện đánh thủng, đấu nối cần giống như các đấu nối khi xảy ra hỏng hóc.

Không được xuất hiện thêm phóng điện đánh thủng.

9.8  Thử nghiệm độ tăng nhiệt và đo tổn hao công suất

9.8.1  Nhiệt độ môi trường

Phải đo nhiệt độ không khí môi trường trong khoảng thời gian phần tư cuối cùng của thời gian thử nghiệm, sử dụng ít nhất là hai nhiệt kế hoặc nhiệt ngẫu đặt đối xứng quanh áptômát ở khoảng giữa chiều cao của áptômát và cách áptômát khoảng 1 m.

Các nhiệt kế hoặc nhiệt ngẫu này phải được bảo vệ tránh luồng không khí và bức xạ nhiệt.

9.8.2  Quy trình thử nghiệm

Cho dòng điện bằng I_n ở bất kỳ điện áp thuận tiện nào chạy qua đồng thời tất cả các cực của áptômát trong thời gian đủ để độ tăng nhiệt đạt giá trị ổn định hoặc trong thời gian quy ước, lấy theo giá trị lớn hơn.

Trong thực tế, điều kiện này đạt được khi tốc độ thay đổi độ tăng nhiệt không lớn hơn 1 K/h.

Đối với áptômát bốn cực có ba cực được bảo vệ, ban đầu thử nghiệm được thực hiện bằng cách chỉ cho dòng điện quy định chạy qua ba cực được bảo vệ.

Sau đó, thử nghiệm được lặp lại bằng cách dẫn cũng dòng điện này qua cực dành để đấu nối với dây trung tính và qua cực được bảo vệ kề bên.

Theo thỏa thuận với nhà chế tạo, các thử nghiệm trên các áptômát bốn cực với ba cực được bảo vệ, cũng có thể được thay bằng một thử nghiệm duy nhất với tất cả các cực nối tiếp kể cả cực N.

Trong quá trình thử nghiệm, độ tăng nhiệt không được vượt quá các giá trị nêu trong Bảng 6.

9.8.3  Đo nhiệt độ của các bộ phận

Nhiệt độ của các bộ phận khác nhau nêu trong Bảng 6 phải được đo bằng nhiệt ngẫu dây mảnh hoặc bằng phương tiện tương đương tại vị trí có thể chạm tới được ở gần điểm nóng nhất.

Phải đảm bảo độ dẫn nhiệt tốt giữa nhiệt ngẫu và bề mặt của bộ phận đang thử nghiệm.

9.8.4  Độ tăng nhiệt của một bộ phận

Độ tăng nhiệt của một bộ phận là hiệu số giữa nhiệt độ của bộ phận này được đo phù hợp với 9.8.3 và nhiệt độ không khí môi trường xung quanh được đo phù hợp với 9.8.1.

9.8.5  Đo tổn hao công suất

Cho dòng xoay chiều bằng I_n, với điện áp nguồn không nhỏ hơn 30 V chạy trong mạch điện về cơ bản là thuần trở, qua từng cực của áptômát.

CHÚ THÍCH 1: Điện áp thử nghiệm nhỏ hơn 30 V có thể sử dụng tùy theo sự thỏa thuận của nhà chế tạo.

Tổn hao công suất trên mỗi cực được tính toán trên cơ sở của điện áp rơi đo được ở trạng thái ổn định giữa các đầu nối, không được vượt quá giá trị cho trong Bảng 8.

CHÚ THÍCH 2: Phép đo điện áp rơi có thể được thực hiện trong quá trình thử nghiệm độ tăng nhiệt với điều kiện là điều kiện thử nghiệm ở 9.8.5 được thực hiện đầy đủ.

9.9  Thử nghiệm 28 ngày

Áptômát phải chịu thử nghiệm 28 chu kỳ, mỗi chu kỳ gồm 21 h với dòng điện bằng dòng điện danh định và nguồn điện áp mạch hở ít nhất là 30 V và 3 h không có dòng điện trong điều kiện thử nghiệm ở 9.2.

Áptômát ở vị trí đóng, dòng điện được thiết lập và ngắt nhờ một thiết bị đóng cắt phụ. Trong quá trình thử nghiệm, áptômát phải không được cắt.

Phải đo độ tăng nhiệt của các đầu nối ở chu kỳ cuối cùng khi có dòng điện chạy qua.

Độ tăng nhiệt này không được vượt quá 15 K so với giá trị đo được trong quá trình thử nghiệm độ tăng nhiệt (xem 9.8).

Ngay sau phép đo độ tăng nhiệt này dòng điện được tăng từ từ trong 5 s đến dòng điện cắt quy ước. Áptômát phải cắt trong thời gian quy ước.

9.10  Thử nghiệm đặc tính cắt

9.10.1  Quy định chung

Thử nghiệm này được thực hiện để xác định áptômát phù hợp với yêu cầu của 8.6.1.

9.10.2  Thử nghiệm đặc tính thời gian-dòng điện

9.10.2.1  Cho dòng điện bằng 1,13 I_n (dòng điện không cắt quy ước) chạy trong thời gian quy ước, (xem 8.6.1 và 8.6.2.1) qua tất cả các cực, bắt đầu từ trạng thái nguội (xem Bảng 7).

Áptômát không được cắt.

Sau đó dòng điện được tăng từ từ trong 5 s đến 1,45 I_n (dòng điện cắt qui ước).

Áptômát phải cắt trong thời gian quy ước.

9.10.2.2  Cho dòng điện bằng 2,55 I_n chạy qua tất cả các cực, bắt đầu từ trạng thái nguội.

Thời gian cắt không được nhỏ hơn 1 s và không được lớn hơn

- 60 s đối với dòng điện danh định nhỏ hơn và bằng 32 A;

- 120 s đối với dòng điện danh định lớn hơn 32 A.

9.10.3  Thử nghiệm cắt tức thời và thử nghiệm cắt đúng của tiếp điểm và của chức năng tự động nhả

9.10.3.1  Điều kiện thử nghiệm chung

Đối với các giá trị thấp hơn của dòng điện trong 9.10.2.2, 9.10.2.3 và 9.10.2.4 tương ứng, thử nghiệm được thực hiện một lần ở điện áp thích hợp bất kỳ với tất cả các cực được nối nối tiếp nhau.

Đối với các giá trị cao hơn của dòng điện thử nghiệm, thử nghiệm được thực hiện trên từng cực được bảo vệ, ở điện áp danh định giữa pha và trung tính với hệ số công suất từ 0,95 đến 1.

Trình tự thao tác là:

O - t - CO - t - CO -t - CO

khoảng thời gian t được xác định như trong 9.12.11.1.

Trong thao tác O, phương tiện thao tác được giữ chắc chắn ở vị trí đóng. Chức năng tự nhả phải được thực hiện đúng và đo thời gian mở của thao tác O. Sau khi cắt, hủy bỏ vị trí được giữ.

Trong trường hợp áptômát thao tác bằng tay phụ thuộc, áptômát phải được thao tác với vận tốc, trong quá trình khởi động, là 0,1 m/s ± 25 %, vận tốc này được đo vào lúc và ở vị trí phương tiện thao tác của thiết bị thử nghiệm chạm đến phương tiện thao tác của áptômát trong thử nghiệm. Đối với núm xoay, vận tốc góc về cơ bản phải tương ứng với các điều kiện trên, quy về tốc độ của phương tiện thao tác (ở những điểm mút) của áptômát trong khi thử nghiệm.

Sau mỗi thao tác, phương tiện chỉ thị phải chỉ ra vị trí cắt của các tiếp điểm.

9.10.3.2  Đối với áptômát kiểu B

Cho dòng điện bằng 3 I_n chạy qua tất cả các cực bắt đầu từ trạng thái nguội.

Thời gian mở không được nhỏ hơn 0,1 s.

Sau đó cho dòng điện bằng 5 I_n chạy qua tất cả các cực, bắt đầu lại từ trạng thái nguội.

Áptômát phải cắt trong thời gian nhỏ hơn 0,1 s.

9.10.3.3  Đối với áptômát kiểu C

Cho dòng điện bằng 5 I_n chạy qua tất cả các cực, bắt đầu từ trạng thái nguội.

Thời gian mở không được nhỏ hơn 0,1 s.

Sau đó cho dòng điện bằng 10 I_n chạy qua tất cả các cực một lần nữa lại bắt đầu từ trạng thái nguội. Áptômát phải cắt trong thời gian nhỏ hơn 0,1 s.

9.10.3.4  Đối với áptômát kiểu D

Cho dòng điện bằng 10 I_n chạy qua tất cả các cực, bắt đầu từ trạng thái nguội.

Thời gian mở không được nhỏ hơn 0,1 s.

Sau đó cho dòng điện bằng 20 I_n hoặc dòng điện cắt tức thời lớn nhất (xem Điều 6, điểm j) chạy qua tất cả các cực, bắt đầu lại từ trạng thái nguội.

Áptômát phải cắt trong thời gian nhỏ hơn 0,1 s.

9.10.4  Thử nghiệm ảnh hưởng của tải một cực đến đặc tính cắt của áptômát nhiều cực

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm áptômát được nối phù hợp với 9.2 ở điều kiện quy định trong 8.6.3.2.

Áptômát phải cắt trong thời gian quy ước (xem 8.6.2.1).

9.10.5  Thử nghiệm ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường lên đặc tính cắt

Kiểm tra sự phù hợp bằng thử nghiệm sau.

a) Đặt áptômát trong nhiệt độ môi trường thấp hơn (35 ± 2) °c so với nhiệt độ không khí môi trường chuẩn cho đến khi đạt tới nhiệt độ ổn định.

Cho dòng điện bằng 1,13 I_n (dòng điện không cắt qui ước) chạy qua tất cả các cực trong thời gian qui ước. Sau đó dòng điện được tăng từ từ trong 5 s đến 1,9 I_n.

Áptômát phải cắt trong thời gian quy ước.

b) Đặt áptômát trong nhiệt độ môi trường cao hơn (10 ± 2) °C so với nhiệt độ không khí môi trường chuẩn cho đến khi đại tới nhiệt độ ổn định.

Cho dòng điện bằng I_n chạy qua tất cả các cực.

Áptômát không được cắt trong thời gian quy ước.

9.11  Thử nghiệm độ bền cơ và độ bền điện

9.11.1  Các điều kiện thử nghiệm chung

Áptômát được cố định trên một giá đỡ kim loại trừ khi nó được thiết kế để đặt trong vỏ riêng biệt, trong trường hợp đó nó phải được lắp đặt phù hợp với quy định trong 9.2.

Thử nghiệm được thực hiện ở điện áp danh định, dòng điện được điều chỉnh tới dòng điện danh định bằng các điện trở mắc nối tiếp với cuộn kháng được nối tới đầu nối phía phụ tải.

Nếu sử dụng cuộn kháng lõi không khí thì phải mắc song song với mỗi cuộn kháng một điện trở, dòng điện qua điện trở này gần bằng 0,6 % dòng điện chạy qua các cuộn kháng.

Dòng điện phải có dạng sóng hình sin và hệ số công suất phải nằm trong khoảng từ 0,85 đến 0,9.

Đối với áptômát một cực và áptômát hai cực có hai cực được bảo vệ, giá đỡ kim loại được nối tới một nhánh của nguồn cung cấp trong nửa đầu của tổng số lần thao tác và tới nhánh kia trong nửa thứ hai.

Đối với áptômát hai cực có một cực được bảo vệ, giá đỡ kim loại được nối tới trung tính của nguồn cung cấp.

Đối với áptômát một cực có điện áp danh định 230/400 V thử nghiệm phải được thực hiện tại giá trị điện áp thấp hơn.

Đối với áptômát ba cực, giá đỡ bằng kim loại được nối với một pha của nguồn trong nửa đầu của tổng số thao tác và nối với một pha khác được chọn ngẫu nhiên, trong nửa số chu kỳ thao tác còn lại.

Đối với áptômát bốn cực, giá đỡ kim loại được nối với trung tính của nguồn.

Áptômát được nối vào mạch bằng ruột dẫn có kích cỡ thích hợp được chỉ ra trong Bảng 10.

9.11.2  Quy trình thử nghiệm

Áptômát phải chịu 4 000 chu kỳ thao tác với dòng điện danh định.

Mỗi một chu kỳ bao gồm một thao tác đóng và một thao tác cắt.

Đối với áptômát có dòng điện danh định nhỏ hơn hoặc bằng 32 A, tần suất thao tác phải là 240 chu kỳ trong một giờ. Trong mỗi chu kỳ thao tác, áptômát phải duy trì thời gian mở ít nhất là 13 s.

Đối với áptômát có dòng điện danh định lớn hơn 32 A, tần suất thao tác phải là 120 chu kỳ thao tác trong một giờ. Trong mỗi chu kỳ thao tác, áptômát phải duy trì thời gian mở ít nhất là 28 s.

Áptômát phải làm việc như trong sử dụng bình thường.

Cần chú ý rằng:

- thiết bị thử nghiệm không được làm hỏng áptômát trong khi thử;

- không làm cản trở chuyển động tự do của phương tiện thao tác của áptômát trong khi thử nghiệm;

- vận tốc của phương tiện thao tác của thiết bị thử không được ảnh hưởng quá mức tới phương tiện thao tác của áptômát trong khi thử nghiệm.

Trong trường hợp áptômát thao tác bằng tay phụ thuộc, áptômát phải được thao tác với vận tốc, trong quá trình khởi động, là 0,1 m/s ± 25 %, vận tốc này được đo ở điểm mút vào lúc và ở vị trí phương tiện thao tác của thiết bị thử nghiệm chạm tới phương tiện thao tác của áptômát trong thử nghiệm. Đối với núm xoay, vận tốc góc cơ bản phải tương ứng với điều kiện trên, quy về vận tốc của phương tiện thao tác (ở những điểm mút) của áptômát trong khi thử nghiệm.

9.11.3  Điều kiện của áptômát sau khi thử nghiệm

Sau khi thử nghiệm theo 9.11.2 mẫu thử không được:

- mòn quá mức;

- có sự khác nhau giữa vị trí của tiếp điểm động và vị trí tương ứng của cơ cấu chỉ thị;

- hỏng vỏ ngoài dẫn đến có thể chạm vào bộ phận mang điện bằng que thử (xem 9.6);

- nới lỏng các mối nối điện hoặc cơ;

- mềm chảy các hợp chất gắn.

Ngoài ra, áptômát phải phù hợp với thử nghiệm 9.10.2.2 và phải chịu thử nghiệm độ bền điện môi phù hợp với 9.7.3 nhưng ở điện áp nhỏ hơn 500 V so với giá trị quy định trong 9.7.4 và không cần xử lý ẩm trước.

9.12  Thử nghiệm ngắn mạch

9.12.1  Quy định chung

Các thử nghiệm tiêu chuẩn để kiểm tra đặc tính ngắn mạch bao gồm trình tự thao tác đóng và cắt, tương ứng với đặc tính cần kiểm tra được nêu ở Bảng 16.

Các thử nghiệm ngắn mạch phải được thực hiện ở nhiệt độ thuận tiện trong dải nhiệt độ theo 7.2.

Tất cả các áptômát phải được thử nghiệm ở dòng điện 500 A hoặc 10 I_n, chọn giá trị nào cao hơn, phù hợp với 9.12.11.2 và ở 1 500 A phù hợp với 9.12.11.3.

Áptômát có khả năng ngắn mạch danh định trên 1 500 A phải được thử nghiệm bổ sung

- ở khả năng ngắn mạch (cắt) làm việc (xem 3.5.5.2) phù hợp với 9.12.11.4.2 và 9.12.12.1; khả năng ngắn mạch làm việc có được bằng cách nhân khả năng ngắn mạch danh định với hệ số k, giá trị của k được cho trong Bảng 18.

- ở khả năng ngắn mạch danh định (xem 5.2.4) phù hợp với 9.12.11.4.3 và với 9.12.12.2 nếu hệ số k nhỏ hơn 1, trong trường hợp đó phải sử dụng mẫu mới.

Bảng 16 - Khả năng áp dụng các thử nghiệm ngắn mạch

9.12.2  Giá trị các đại lượng thử nghiệm

Tất cả các thử nghiệm có liên quan đến kiểm tra khả năng ngắn mạch danh định phải được thực hiện với giá trị quy định của nhà chế tạo phù hợp với các bảng có liên quan của tiêu chuẩn này.

Giá trị điện áp đặt là giá trị cần thiết để tạo ra điện áp phục hồi tần số công nghiệp.

Giá trị điện áp phục hồi tần số công nghiệp (xem 3.5.8.2) phải bằng 105 % điện áp danh định của áptômát đem thử nghiệm.

- Đối với áptômát một cực có hai giá trị điện áp danh định (ví dụ 230/400 V), điện áp phục hồi tần số công nghiệp phải bằng 105 % giá trị cao hơn (ví dụ 400 V) cho các thử nghiệm theo 9.12.11.4.2 điểm d) và 9.12.11.4.3 điểm b) và 9.12.11.2.2; và 105 % giá trị thấp hơn (ví dụ 230 V) cho các thử nghiệm khác của 9.12.

- Đối với áptômát hai cực có hai giá trị điện áp danh định (ví dụ 120/240 V), điện áp phục hồi phải bằng 105 % giá trị thấp hơn (ví dụ 120 V) cho các thử nghiệm theo 9.12.11.2 và 105 % giá trị cao hơn (ví dụ 240 V) cho các thử nghiệm khác của 9.12.

CHÚ THÍCH: Giá trị 105 % (± 5 %) điện áp danh định nhằm tính đến các ảnh hưởng của sự biến thiên điện áp hệ thống trong điều kiện làm việc bình thường. Giới hạn trên có thể tăng khi có sự đồng ý của nhà chế tạo.

9.12.3  Dung sai của các đại lượng thử nghiệm

Các thử nghiệm được coi là đạt yêu cầu nếu giá trị hiệu dụng được ghi trong báo cáo thử nghiệm khác với giá trị quy định trong phạm vi dung sai sau:

- dòng điện  %

- điện áp (bao gồm cả điện áp phục hồi) ± 5 %

- tần số ± 5 %.

9.12.4  Mạch thử nghiệm cho đặc tính ngắn mạch

Hình 3 đến Hình 4 tương ứng thể hiện các sơ đồ mạch điện cần sử dụng cho các thử nghiệm liên quan đến:

- áptômát một cực;

- áptômát hai cực có một cực được bảo vệ;

- áptômát hai cực có hai cực được bảo vệ;

- áptômát ba cực;

- áptômát bốn cực có ba cực được bảo vệ;

- áptômát bốn cực có bốn cực được bảo vệ.

Các điện trở và điện cảm của các trở kháng Z và Z₁ (xem Hình 5) phải được điều chỉnh để thỏa mãn với điều kiện thử nghiệm quy định. Các cuộn kháng phải ưu tiên có lõi bằng không khí. Chúng phải luôn được mắc nối tiếp với các điện trở và các giá trị của chúng phải đạt được bằng cách mắc nối tiếp hai cuộn kháng riêng biệt; cho phép mắc song song các cuộn kháng nếu chúng có hằng số thời gian như nhau.

Do đặc tính điện áp phục hồi quá độ (xem 3.5.8.1) của mạch thử nghiệm có các cuộn kháng lõi không khí không đại diện cho điều kiện làm việc bình thường, nên cuộn kháng lõi không khí trong bất kỳ pha nào phải được nối tắt qua một điện trở có dòng chạy qua gần bằng 0,6 % dòng điện chạy qua cuộn kháng.

Nếu sử dụng cuộn kháng có lõi sắt thì tổn hao công suất trên lõi sắt của các cuộn kháng này phải không được vượt quá tổn hao công suất trên các điện trở mắc song song với cuộn kháng lõi không khí.

Phải có một và chỉ một điểm của mạch thử nghiệm được nối đất; điểm nối đất có thể là dây nối tắt của mạch thử nghiệm hoặc điểm trung tính của nguồn cung cấp hoặc điểm thuận tiện khác. Trong mọi trường hợp, phải nêu phương pháp nối đất trong báo cáo thử nghiệm.

Trong mỗi mạch thử nghiệm dùng để thử nghiệm khả năng ngắn mạch danh định, trở kháng Z được mắc vào giữa nguồn cung cấp S và áptômát cần thử nghiệm.

Khi thực hiện các thử nghiệm với dòng điện nhỏ hơn khả năng cắt ngắn mạch danh định thì trở kháng bổ sung Z₁ phải được mắc vào phía phụ tải của áptômát.

Để thử nghiệm cả khả năng ngắn mạch danh định và khả năng ngắn mạch làm việc, áptômát phải được nối với cáp có chiều dài 0,75 m cho mỗi cực và có tiết diện lớn nhất tương ứng với dòng điện danh định phù hợp với Bảng 5.

Điện trở R₂ khoảng 0,5 Ω được mắc nối tiếp với bệ của áptômát và tiếp đo với sợi dây đồng F đến điểm đấu nối H như sau:

- đối với thử nghiệm áptômát một cực và áptômát hai cực có một cực được bảo vệ, đấu nối H này được nối với điểm D của dây trung tính, trong xấp xỉ một nửa số thao tác của áptômát, và được nối với điểm C hoặc B của pha tương ứng trong số thao tác còn lại.

- đối với thử nghiệm áptômát hai cực có cả hai cực được bảo vệ, áptômát ba cực hoặc áptômát bốn cực, đấu nối H này là cho tất cả các thao tác được thực hiện với D.

Sợi dây đồng F có chiều dài ít nhất là 50 mm và có

- đường kính 0,1 mm đối với áptômát được lắp trên giá đỡ kim loại và được thử nghiệm trong không khí lưu thông tự nhiên;

- đường kính 0,3 mm đối với áptômát được thử nghiệm trong hộp riêng biệt có kích thước nhỏ nhất do nhà chế tạo quy định.

Điện trở R₁ có dòng điện chạy qua bằng 10 A trên mỗi pha được nối ở phía nguồn của áptômát, giữa các trở kháng để điều chỉnh dòng điện kỳ vọng tới khả năng ngắn mạch danh định của áptômát.

9.12.5  Hệ số công suất của mạch thử nghiệm

Hệ số công suất của mỗi pha của mạch thử nghiệm phải được xác định phù hợp với phương pháp đã được thừa nhận quy định trong báo cáo thử nghiệm này.

Hai ví dụ được cho trong Phụ lục A.

Hệ số công suất của mạch nhiều pha được coi là giá trị trung bình của hệ số công suất trên mỗi pha. Dải hệ số công suất được cho ở Bảng 17.

Bảng 17 - Dải hệ số công suất của mạch thử nghiệm

9.12.6  Đo và kiểm tra l²t và dòng điện đỉnh (I_p)

Các giá trị l²t và I_p phải được đo trong quá trình thử nghiệm ở 9.12.11.2, 9.12.11.3 và 9.12.11.4.

Trong trường hợp thử nghiệm áptômát trong mạch ba pha, giá trị l²t phải được đo trên mỗi pha.

Các giá trị lớn nhất l²t đo được phải ghi trong báo cáo thử nghiệm và những giá trị l²t này phải không được vượt quá giá trị tương ứng của đặc tính l²t do nhà chế tạo công bố.

9.12.7  Hiệu chuẩn mạch thử nghiệm

9.12.7.1  Để hiệu chuẩn mạch thử nghiệm, các dây nối G₁ có trở kháng không đáng kể so với trở kháng của mạch thử nghiệm, được nối ở vị trí chỉ ra trong Hình 3 và Hình 4.

9.12.7.2  Để đạt được dòng điện kỳ vọng bằng khả năng ngắn mạch danh định của áptômát ở hệ số công suất tương ứng như quy định trong Bảng 16, các trở kháng Z được đưa vào phía nguồn cung cấp của dây nối G₁.

9.12.7.3  Để đạt được dòng thử nghiệm thấp hơn khả năng ngắn mạch danh định của áptômát, các trở kháng bổ sung Z₁ được đưa vào phía tải của dây nối G₁ như chỉ ra ở Hình 3 và Hình 4.

9.12.8  Thể hiện kết quả

9.12.8.1  Xác định điện áp đặt và điện áp phục hồi tần số công nghiệp

Xác định điện áp đặt và điện áp phục hồi tần số công nghiệp từ các dữ liệu tương ứng với thao tác mở O (xem 9.12.11.1) được thực hiện nhờ các thiết bị cần thử nghiệm và được ước lượng như chỉ ra trong Hình 6. Điện áp phía nguồn cung cấp phải được đo trong chu kỳ đầu tiên sau khi dập tắt hồ quang ở tất cả các cực và sau khi hiện tượng tần số cao đã suy giảm.

9.12.8.2  Xác định dòng điện ngắn mạch kỳ vọng

Thành phần xoay chiều của dòng điện kỳ vọng được lấy bằng giá trị hiệu dụng của thành phần xoay chiều dòng điện hiệu chuẩn (giá trị tương ứng với A₂ của Hình 6).

Nếu có thể, dòng điện ngắn mạch kỳ vọng được lấy là giá trị trung bình của dòng điện kỳ vọng trong tất cả các pha.

9.12.9  Điều kiện thử nghiệm của áptômát

9.12.9.1  Quy định chung

Áptômát phải được thử nghiệm trong không khí lưu thông tự nhiên phù hợp với 9.12.9.2, trừ khi chúng được thiết kế để chỉ sử dụng trong hộp được nhà chế tạo quy định hoặc chỉ dùng trong các hộp riêng biệt, trong những trường hợp đó chúng phải được thử nghiệm phù hợp với 9.12.9.3 hoặc theo thỏa thuận với nhà chế tạo phù hợp với 9.12.9.2.

CHÚ THÍCH: Hộp riêng biệt là hộp được thiết kế chỉ vừa cho một thiết bị.

Áptômát phải được thao tác bằng tay hoặc bằng một thiết bị thử nghiệm, càng giống như thao tác đóng bình thường càng tốt.

Cần thận trọng để:

- thiết bị thử nghiệm không làm hỏng áptômát trong khi thử nghiệm;

- sự chuyển động tự do của phương tiện thao tác của áptômát trong khi thử nghiệm không bị cản trở

- vận tốc của phương tiện thao tác của thiết bị thử nghiệm không bị ảnh hưởng quá mức bởi phương tiện thao tác của áptômát trong khi thử nghiệm.

Theo yêu cầu của nhà chế tạo, trong trường hợp áptômát thao tác bằng tay phụ thuộc, áptômát phải được thao tác với vận tốc thao tác là 0,1 m/s ± 25 % trong quá trình khởi động, vận tốc này được đo ở vị trí và khi phương tiện thao tác của thiết bị thử nghiệm vừa chạm tới phương tiện thao tác của áptômát cần thử nghiệm. Đối với núm xoay, vận tốc góc phải phù hợp với điều kiện trên, quy về vận tốc (ở các đầu mút) của phương tiện thao tác áptômát trong khi thử nghiệm.

9.12.9.2  Thử nghiệm trong không khí lưu thông tự nhiên

Áptômát cần thử nghiệm được lắp đặt như chỉ ra trong Hình H.1.

Tấm polyetylen và tấm chắn bằng vật liệu cách điện quy định trong Phụ lục H và được đặt như trong Hình H.1, chỉ đối với thao tác O.

(Các) lưới chắn quy định trong Phụ lục H phải được đặt sao cho phần lớn khí đã ion hóa thoát ra qua (các) lưới chắn. (Các) lưới chắn phải được đặt ở vị trí bất lợi nhất. Nếu vị trí của những lỗ thoát không rõ ràng hoặc không có các lỗ thoát thì nhà chế tạo phải cung cấp các thông tin thích hợp.

Nối (các) mạch điện của lưới chắn (xem Hình H.3) tới điểm B và C phù hợp với sơ đồ mạch thử nghiệm của các hình từ Hình 3 hoặc Hình 4; tuy nhiên, đối với thử nghiệm áptômát một cực có điện áp danh định 230/400 V, mạch điện của lưới chắn phải được nối giữa các pha tới các điểm B và C' phù hợp với sơ đồ mạch điện thử nghiệm ở Hình 3.

Điện trở R’ phải bằng 1,5 Q. Sợi dây đồng F' (xem Hình H.3) phải có chiều dài 50 mm và đường kính 0,12 mm đối với áptômát có điện áp danh định 230 V và 0,16 mm đối với áptômát có điện áp danh định 400 V hoặc 230/400 V.

Đối với áptômát có điện áp danh định là 120 V hoặc 120/240 V, điện trở R’ phải có giá trị bằng 0,75 Ω và dây đồng phải có đường kính 0,12 mm.

Đối với dòng điện thử nghiệm đến và bằng 1 500 A, khoảng cách "a" phải bằng 35 mm.

Đối với dòng điện ngắn mạch cao hơn đến l_cn, khoảng cách "a" có thể được tăng lên, trong trường hợp này khoảng cách phải được chọn từ dãy (40 - 45 - 50 - 55 -...) mm và do nhà chế tạo quy định.

Đối với dòng điện lớn hơn 1 500 A các tấm chắn hoặc cách điện bổ sung bất kỳ mà cho phép khoảng cách "a" ngắn hơn cũng phải do nhà chế tạo quy định.

9.12.9.3  Thử nghiệm trong hộp

Thử nghiệm áptômát được tiến hành trong hộp có hình dạng bất lợi nhất trong điều kiện bất lợi nhất. Lưới chắn và tấm chắn bằng vật liệu cách điện chỉ ra ở Hình H.1 được dỡ bỏ.

CHÚ THÍCH: Điều này có nghĩa là nếu các áptômát khác (hoặc các thiết bị khác) bình thường được lắp ở phía đặt lưới chắn thì các áptômát đó (hoặc các thiết bị đó) phải được đặt vào chỗ đó. Chúng phải được cấp nguồn như trong sử dụng bình thường nhưng qua F' và R' như quy định trong 9.12.9.2, và được nối như chỉ ra trong hình thích hợp (3 hoặc 4).

Theo chỉ dẫn của nhà chế tạo, tấm chắn hoặc phương tiện khác hoặc khe hở không khí đủ có thể là cần thiết để ngăn ngừa ảnh hưởng của khí ion hóa đến thiết bị.

Tấm polyetylen mô tả trong Phụ lục H được đặt như chỉ ra trong Hình H.1 cách phương tiện thao tác 10 mm, chỉ đối với thao tác O.

9.12.10  Tác động của áptômát trong quá trình thử nghiệm ngắn mạch

Trong suốt trình tự thao tác ở 9.12.11.2 hoặc 9.12.11.3 hoặc 9.12.11.4, áptômát không được gây nguy hiểm cho người thao tác và phải cho phép đóng lại sau khoảng thời gian t như quy định trong 9.12.11.1, mà không cần lấy nó ra khỏi bố trí thử nghiệm.

Tấm polyetylen không được có lỗ nhìn thấy được bằng mắt thường hoặc có kính điều chỉnh thị lực nhưng không phóng đại.

Hơn nữa, không được có hồ quang kéo dài, không có phóng điện giữa các cực hoặc giữa các cực và bệ, cầu chảy F và F', nếu có, không được nóng chảy.

9.12.11  Quy trình thử nghiệm

9.12.11.1  Quy định chung

Quy trình thử nghiệm bao gồm trình tự các thao tác.

Các ký hiệu được sử dụng để xác định trình tự các thao tác gồm:

Giá trị thực t phải được nêu trong báo cáo thử nghiệm. Nếu mẫu không cho phép đóng lại sau thời gian do nhà chế tạo chỉ ra thì được coi là không đáp ứng thử nghiệm.

Sau khi dập hồ quang, điện áp phục hồi phải được duy trì trong khoảng thời gian không nhỏ hơn 0,1 s.

9.12.11.2 Thử nghiệm ở dòng điện ngắn mạch giảm thấp

9.12.11.2.1  Thử nghiệm trên tất cả các áptômát

Trở kháng bổ sung Z₁ (xem 9.12.7.3) được điều chỉnh sao cho đạt được dòng điện 500 A hoặc bằng 10 I_n chọn giá trị nào cao hơn, ở hệ số công suất từ 0,93 đến 0,98.

Mỗi cực được bảo vệ của áptômát phải chịu một thử nghiệm riêng biệt trong một mạch điện, cách đấu nối được chỉ ra trong Hình 3.

Cho áptômát mở tự động chín lần, mạch điện được đóng sáu lần bằng thiết bị đóng cắt phụ T và ba lần bằng chính áptômát.

Trình tự thao tác phải là: